Jökull


Jökull - 01.12.1989, Blaðsíða 16

Jökull - 01.12.1989, Blaðsíða 16
flows. Direct evidence from observations since 1919 as well as historical records of jökulhlaups, extending back to the sixteenth century, suggests that the caldera lake has existed for at least 400 years. At the same time numerous eruptions are known to have occurred in Grímsvötn (Þórarinsson, 1974). The lavas must therefore have been extruded subaqueously. The edges of the lava flows are 15- 20 m high and their surface is relatively flat apart from a slight dip towards north. The lava flows observed on the present caldera floor were formed in eruptions in the southern part of the caldera. The dip of the deeper reflections is similiar to the general dip of the caldera floor. This suggests that the lavas, that are believed to give rise to these reflections, also originated in the southem part. Apparently, eruptions have been more frequent under the southem caldera wall than elsewhere within the caldera. Most of the lava flows are believed to be small. Each flow covers an area of only a few square kilometres. This implies that the volume of each flow is probably less than 0.1 km3. Larger flows would cross the caldera floor to the northem caldera wall. The deeper reflections in line 2 do indeed sug- gest that larger lava flows have been erupted occa- sionally. Altematively, these deeper units could be sills, intruded into the caldera infill. Further, the data suggest that the caldera infill is mostly made up of lavas in the southem and southwestern part of the caldera but that sediments constitute a greater pro- portion in the northern part (Fig. 8). The contribution of volcanic eruptions within the caldera to the melting of ice has been considered negligible, as the eruptions have been considered small, producing mostly tephra (Þórarinsson, 1974). The existence of lava flows within the caldera sug- gests, that these ideas need to be reconsidered. The flows could be produced by the eruptions that have been observed at the end of some jökulhlaups. They could also be produced by entirely subaqueous erup- tions which were not detected, probably occurring at high water level. If eruptions producing lava flows have been frequent, their effect on the thermal heat flux of the area could be substantial. Bjömsson (1983, 1988) estimated variations in subglacial melting at Grímsvötn over the period 1860-1986. These variations reflect variations in the thermal power of the area. His results show a base heat transfer rate of 4500-5500 MW. Peaks in the heat flux when the total power reaches 10000- 15000 MW, are superimposed on the base heat flow. Björnsson suggests that these peaks are caused by volcanic eruptions at the glacier base, but that the base heat flux is drawn from a deeper magma body by hydrothermal convection. A decline in the base rate from 5000 MW to 4500 MW is detected over the period up to 1976. Since 1976, a sudden drop in the thermal power to 2500-3000 MW has been observed. This decreased geothermal output of Grímsvötn is further supported by the measurements mentioned earlier, on the increased thickness of the ice shelf. Also, maps compiled at various times over the last 50 years show that the area of the lake has decreased in this period (Bjömsson, 1988). As pointed out by Björnsson (1974, 1988), an eruption within the lake is unlikely to spark off a jökulhlaup immediately, as the water level would be raised only slightly. This can be explained by the fact that melting of the ice shelf does not change the water level, and rising of the water level would be controlled by the flow of ice into the lake. On the other hand, a subglacial eruption north of the lake could melt large volumes of ice and the meltwater would be drained into the lake causing a sudden rise in water level. The jökulhlaup in 1938 was an example of such an event (Björnsson, 1988). There- fore, a difference exists between the effects of vol- canic eruptions on the behaviour of the jökulhlaups: frequent eruptions within the caldera are likely to sustain a high level of melting but raising of the water level would be gradual. On the other hand, an eruption north of the caldera would most likely spark off a large unexpected jökulhlaup. Conse- quently, a sharp peak would be detected in the observed thermal power of the area. The thermal effects of eruptions onto the lakefloor can be estimated in the following way: Consider a period of high eruption frequency, with an eruption occurring once every 10 years. In each event, a total 14 JÖKULL, No. 39, 1989
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.