Jökull - 01.12.1989, Blaðsíða 101

Útsýni af Öræfajökli
INGÓLFUR ÍSÓLFSSON
Þeir, sem ganga upp á Öræfajökul — hæsta og
hrikalegasta jökuljöfur landsins — fara venjulega
frá Sandfelli, því þaðan er bezta og greiðfærasta
leiðin upp á jökulinn. Er þá haldið upp á Sandfells-
heiði og farið fyrst upp skriður miklar og brattar;
eftir hálftíma göngu er komið upp á fjallsbrúnina
fyrir ofan Sandfell, 400 m yfir sjó.
Síðan koma aflíðandi melöldur, sem eru víða
þaktar stórgrýti, og þegar ofar dregur sést vikur og
gjall hingað og þangað. Heiðín er þó greiðfær alla
leið upp að jökli, og eru efst miklar og langar jökul-
öldur, og liggur jökullinn kippkom fyrir ofan jökul-
ruðninginn og sýnir það, að jökullinn er að dragast
saman. Sandfellsheiði nær upp í 1300 metra hæð,
þar sem hjamjökullinn klofnar um heiðina, og falla
miklir og þungir skriðjöklar niður sín hvom megin
við heiðina, og ná jökultungurnar niður í dalbotn-
ana; fellur Rótarfjallsjökull að sunnanverðu við
heiðina, en Falljökull að norðvestanverðu. Falljök-
ull er ákaflega brattur og sprunginn, þar sem hann
kemur niður úr aðaljöklinum, en neðar verður hann
sléttari og hallaminni, og gengur þá þvert á Svína-
fellsfjall (851 m) og er jökulþunginn þar afskapleg-
ur og eru hamramir, þar sem jökullinn rennur með-
fram, allir sorfnir og meitlaðir, vegna jökulþrýstings,
°g virðist bergið slúta fram yíir sig.
Frá Sandfelli og upp á Sandfellsheiði upp við jök-
ul, er um tveggja tíma gangur, og er jökullinn frekar
greiðfær og hallalítill, þar sem lagt er á hann. Mest
áberandi tindar upp úr hjaminu eru Rótarfjalls-
kambur, 1848 m, suðvestur hom jökulsins, og
Hvannadalshnúkur, en hann er efst uppi á hrygg
þeim, sem gengur upp allan jökulinn frá Svínafells-
heiði, og eru hvassar eggjar efst á hryggnum rétt fyr-
ir neðan Hvannadalshnúk. Þegar ofar kemur, er jök-
ullinn með einstökum sprungum, en ekki breiðari en
svo, að alltaf má ganga yfir þær, þar sem þær ganga
saman. Frá Sandfellsheiði er um tveggja tíma gang-
ur upp á jökulbrún, og er bezt að staðnæmast þar og
athuga yfirborð jökulsins. Þama uppi, í 1850 m
hæð, er jökullinn alveg sléttur og að mestu halla-
laus; jökulslétta þessi er um þriggja kílómetra breið
frá austri til vesturs og fjögra kílómetra löng frá
norðri til suðurs; upp úr hjaminu standa ýmsir tindar
og hnúkar. Norðvestan við snæbreiðuna rís
Hvannadalshnúkur upp úr hjaminu, 2119 m, og eru
snarbrattir hamrar austan í honum og eru þeir snjó-
lausir vegna hallans. Hvannadalshnúkur er um 260
metrar á hæð yfir jökulbreiðuna. Rótarfjallskambur
er suðvestur af jökulbreiðunni og suðaustur af hon-
um koma svo Knappar1,1851 m, en austur af hjam-
breiðunni eru svo ýmsir hnúkar þaktir jökli og hallar
jöklinum þaðan niður að Breiðamerkursandi. Þar
sem komið er upp á jökulsléttuna, er Hvannadals-
hnúkur í um tveggja km fjarlægð, og er ekki rétt að
koma upp á jökulinn nær honum en þetta vegna
þess, að dæld kemur í jökulbrúnina á þessu svæði,
og hallar jöklinum þar niður, og eru þar efstu upptök
Falljökuls; er hann allsprunginn þama, og langt upp
í jökulbreiðuna ganga bogadregnar sprungur og eru
þær víða þaktar snjó; ekki sést í botn á spmngum
þessum. Ef snjór er ekki mjög gljúpur, þá er um
tveggja stunda gangur upp á Hvannadalshnúk frá
jökulbrúninni. Hvannadalshnúkur er allur þakinn
snjó, nema að austanverðu,svo sem áður segir, og
gengur jökullinn af honum niður á aðaljökulinn; er
hann venjulega mjög brotinn og sést þá ágætlega
gerð jökulsins, því að snjólögin eru lagskipt, eins og
basalthamrar. Þegar ég kom að Hvannadalshnúk í
júlí 1938, var nýlega fallinn af honum mikill snjór,
og var jökulsárið um 70 metrar á þykkt, og var ein-
kennilegt að sjá jökullögin; sum vom aðeins nokkra
cm, en svo voru önnur allt að metri á þykkt. Oftast
má komast upp á hnúkinn með því að fara yfir snjó-
JÖKULL, No. 39, 1989 99