Jökull - 01.12.1990, Qupperneq 180

á jöklum landsins, gangast fyrir fræðandi fyrirlestrum
um jökla og gefa út tímaritið Jökul. Lítum á hvemig
til hefur tekist á liðnu ári.
RANNSÓKNIR
Rannsóknir á vegum félagsins s.l. ár beindust að
Grímsvötnum og mælingum á jöklabreytingum. A
fjárlögum voru veittar 100 000 kr. til jöklarannsókna.
Af þeirri fjárveitingu er greiddur útlagður kostnaður
sjálfboðaliða við mælingar á jökulsporðum, eldsneyti í
jöklaferðir og viðhaldskostnaður af rannsóknatækjum
á Grímsfjalli.
Vorferð Jörfi.
Vorferð til Grímsvatna varð ekki með sama hætti
og til stóð og venja er. Vegna mikilla snjóalaga á
Tungnaáröræfum var ófært vörubílum með tæki, mat
og eldsneyti inn að Tungnaárjökli fyrr en viku af júlí.
Margir jöklamenn, sem ætluðu að vinna að rannsókn-
um í Grímsvötnum voru þá orðnir bundnir við önnur
störf. Auk þess reyndist snjóbíll, sem ómissandi var
í ferðina, bilaður og óvíst hvenær varahlutir kæmu
til landsins. Því ákvað stjóm JÖRFI að farin skyldi
fámenn og ódýr skotferð til þess að mæla vetrarákom-
una á Grímsvatnahellunni og vatnshæðina í Gríms-
vötnum, skipta um rúðu í nýja skálanum og koma
þangað gasi til eldunar. Auk þess yrði reynt að að-
stoða Magnús Tuma Guðmundsson við framhald jarð-
eðlisfræðilegra mælinga í Grímsvatnaöskjunni, sem
eru hluti af doktorsverkefni hans við Lundúnaháskóla.
S vo fór að við Astvaldur Guðmundsson skutumst á
jeppahans til Grímsvatna, 30. júní - 2. júlí, og aðstoð
fékkst hjá félögum úr Hjálparsveit skáta í Reykjavík,
sem samtímis fóru á jökulinn á jeppum og vélsleð-
um. Stjóm JÖRFI þakkar hjálparsveitinni mjög mik-
ilsverðahjálp.
Hinn 1. júlí s.l. mældist hæð á miðri íshellu Gríms-
vatna 1448 (± 3) m y. s. skv. nákvæmnisloftvog.
Vatnsborð sást ekki en með hliðsjón af vitneskju um
núverandi þykkt íshellunnar og hæðarmælingum und-
anfarin ár má ætla að það sé um 27 m lægra en yfirborð
ámiðriíshellunni,þ.e. um 1421 (±3)m. Hinn8. júní
1988 var vatnsborðið í 1401.5 m og hæð íshellunnar
1428.3 mskv. fjarlægðar-oghornamælingum. Vatns-
borðið hafði því risið um 20 m á ári. Árið 1986 hljóp
við 1430 m vatnshæð. BúastmáviðaðGrímsvötnhafi
nú náð þeirri hæð og stutt sé í næsta Grímsvatnahlaup.
Vetrarákoma á miðri Grímsvatnahellunni var 4.18
m (mælt sem snjódýpt). Er það nærri meðallagi síðast-
liðin 40 ár. Hin miklu snjóalög, sem tafið höfðu ferð
á jökulinn, voru á leiðinni inn í Jökulheima. Snjór var
alls ekki óvenjulega mikill inn við jökulröndina.
Mœlingar á jökulsporðum.
Frá stofnun Jöklarannsóknafélags íslands hafa fé-
lagar unnið í sjálfboðavinnu að mælingum á breyting-
um jökulsporða víða um land. í fyrstu safnaði Jón
Eyþórsson, veðurfræðingur, saman niðurstöðum þess-
ara mælinga og birti þær í Jökli. Jón hóf reyndar
þessar mælingar um 1930. Við fráfall hans 1968 tók
Sigurjón Rist, vatnamælingamaður, við þessu starfi.
Á liðnu ári var gengið frá formlegu samkomulagi
milli Jöklarannsóknafélags íslands og Orkustofnun-
ar um að starfsmaður hennar, Oddur Sigurðsson, megi
haldaáfram starfi SigurjónsRistvið samantekt og birt-
ingu árlegra jöklabreytinga, sem sjálfboðaliðar Jökla-
rannsóknafélagsins mæla haust hvert. Mælt er á um
40 jökulsporðum og að því vinna um 20 félagar.
Enn hopa stórir hægfara skriðjöklar þótt mikið hafi
dregið úr hopi þeirra á undanförnum áratug frá því sem
var fyrr á öldinni. Margir brattir hraðskreiðir jöklar
ganga hins vegar fram, t.d. skriðjöklar frá Öræfa-
jökli og Mýrdalsjökli. Það er svar þeirra við aukinni
afkomu, tekjuafgangi, síðastliðna tvo eða þrjá áratugi,
sem væntanlega stafar af kólnandi sumrum. Hinar
stóru og flötu jökultungur eru seinni til svars og hopa
enn eða standa í stað.
Þess skal einnig getið hér að Oddur Sigurðsson
hefur nú s.l. tvö ár unnið að reglubundnum mælingum
á afkomu á Sátujökli sem skríður norður úr Hofsjökli-
Jökulárið 1988-1989 var snjóþungt og sumarið síðbú-
ið. Sátujökull bætti því við sig og vann það upp tap
frá næsta ári á undan.
176 JÖKULL, No. 40, 1990