Jökull - 01.12.1993, Blaðsíða 45

and Sea-level Changes in East and Southeast Ice-
land]. Náttúrufræðingurinn58, 59-80.
Pétursson, H. G. 1986. Kvartœrgeologiske unders0k-
elser pá Vest-Melrakkaslétta, Nord0st-lsland. Un-
published Cand. Real. Thesis, 157 pp. University
of Tromsp, Tromsp.
Pétursson, H. G. 1991. The Weichselian glacial his-
tory of West Melrakkaslétta, Northeastern Iceland.
In J. K. Maizels and C. J. Caseldine, eds. Envi-
ronmental changes in Iceland, past and present,
49-65. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht.
Pjeturss, H. 1910. Island. Handbuch der Regionalen
Geologie 4, 1-22.
Sigmundsson, F. 1991. Postglacial rebound and as-
thenosphere viscosity in Iceland. Geophysical Re-
search Letters 18, 1131-1134.
Sæmundsson, K. 1977. Geological map of Iceland,
sheet 7, NE-Iceland. Iceland Geodetic Survey and
Museum of Natural History, Reykjavík.
Sæmundsson, K. 1991. Jarðfræði Kröílukerfisins. In
A. Garðarsson and A. Einarsson, eds. Náttúra
Mývatns, 25-95. Hið íslenska náttúrufræðifélag,
Reykjavík.
Sæmundsson, Th. 1994. The deglaciation history of
the Hofsárdalur valley, Northeast Iceland. In W. P.
Warren and D. Croot, eds. Formation and Defor
mation of Glacial Deposits, 173-187. Balkema,
Rotterdam.
Thoroddsen, Th. 1904. Þættir úr jarðfræði íslands.
Andvari 29, 17-78.
Thoroddsen, Th. 1905-06. Island. Grundriss der Ge-
ographie und Geologie. Petermanns Geographis-
che MitteilungenErganzungsband32, No. 152 and
153, 358 pp.
ÁGRIP
hörfun jökla og myndun fjörumarka á
SÍÐJÖKULTÍMA VIÐ ÞISTILFJÖRÐ OG BAKKA-
FLÓA Á NORÐAUSTURLANDI
I þessari grein er lýst fjörumörkum og setmyndun-
um jökla og jökuláa, sem urðu til á síðjökultíma og í
upphafi nútíma, þegar jöklar síðastajökulskeiðshörf-
uðu inn fyrir núverandi strönd landsins við Þistilfjörð
og Bakkaflóa (Mynd 1). Rannsóknir á þessum fyr-
irbærum hafa leitt í ljós, að samfara hörfun jöklanna
mynduðust ný og ný fjörumörk, sem nú er að finna
í mismikilli hæð yfir sjó. Samspil og saga þessara
breytinga er borin saman við niðurstöður rannsókna á
Melrakkasléttu og við Vopnafjörð.
Fjörumörk í allt að 65 m hæð eru rétt utan við há-
reistanjökulgarð (Mynd 2) íhlíðarfætinumað norðan-
verðu í Viðarvík við Þistilfjörð (Mynd 3). í Viðarvík
eru líka fjörumörk í 50 og 40 m hæð en þau mynd-
uðust á sama tíma og óseyrarhjalli sem nær 40-45 m
hæð fyrir miðri víkinni (Mynd 3). Skammt utan við
þorpið á Bakkafirði eru fjörumörk í um 50 m hæð, en
þau mynduðust líklega, þegar jökuljaðar lá um þveran
Bakkaflóa milli Digraness og Langaness (Mynd 4).
Nær samfelld fjörumörk má rekja í um 30 m
hæð milli Rauðaness og Lónafjarðar við Þistilfjörð
(Mynd 3) og í um 30-35 m hæð milli Finnafjarðar
og Digraness við Bakkaflóa (Mynd 4). Umtalsverðar
setmyndanir norðaustan við Flautafell, ofan Alands-
og Tumavíkur og sunnan Lónafjarðar (Mynd 3) eru
beint og óbeint tengdar ofangreindri afstöðu láðs og
lagar. Sama máli gegnir um sethjallann við Miðfjörð,
en yfirborð hjallans fer jafnt og þétt hækkandi og nær
um 55 m hæð um 5 km suðvestan við fjarðarbotninn
(Mynd 4). Fornt mynstur farvega á yfirborði sethjall-
ans er sýnilegt niður að fjörumörkum í um 30 m hæð.
Innri gerð hjallans er svo ágætlega sýnileg á strönd
Miðfjarðar (Mynd 5), en gerð og skipan setlaga (Mynd
6A) bendir til þess, að hann hafi myndast á tímum
breytilegrar afstöðu láðs og lagar. I opnu í efsta hluta
sethjallans (Mynd 5) eru mjög athyglisverð jarðlög á
botni gamals setfyllts farvegar (Mynd 7), sem hefur
grafist í hjallann eftir að afstæð hæð sjávarborðs var
orðin minni en 30 m. I setinu eru m.a. tvö öskulög,
annað basískt en hitt súrt (Mynd 8) en efnafræðileg
samsetning súra lagsins (Tafla I) - Miðfjarðargjósk-
unnar - sýnir að hún er komin úr Öskju.
Fjörumörk neðan þeirra í um 30 m hæð eru nokkuð
greinileg í um 20 m hæð í Krossavík (Mynd 3) ofan á
um 20 m þykkum sethjalla (Mynd 6B) og í um 25 m
og 10 m hæð í Gunnólfsvík (Mynd 4).
í kjölfar almenns loftlagsbata við Norður-
Atlantshaf hörfuðu jöklar inn fyrir núverandi strönd
Norðausturlands. Jökulhörfunin varð ekki samfelld
JÖKULL, No. 43, 1993 43