Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2013, Blaðsíða 66

64
Höskuldur Þráinsson o.fl.
málfræðingurinn Charles Hockett hafi fyrstur manna rætt þetta fyrirbæri
í tengslum við málfarseinkenni (1950), en aldursbinding kemur við sögu
í fleiri fræðigreinum, t.d. í mannfræði.
Þegar niðurstöður á borð við þær sem mynd 1 lýsir koma fram í sam-
tímalegum rannsóknum benda þær væntanlega oftast til þess að einhvers
konar málbreyting sé í gangi. Þó er auðvitað rétt að hafa þann möguleika
í huga að um aldursbindingu sé að ræða. Það er t.d. vel þekkt að tiltekin
málfarseinkenni verða tíska meðal unglinga en hverfa síðan. Ef hliðstæð
rannsókn væri gerð síðar myndi koma í ljós hvor túlkunin ætti við.
Rannsókn á tíðni og útbreiðslu fa-framburðar einhverjum áratugum eftir
að RIN var gerð myndi skera úr um þetta. Ef mynd 1 væri til marks um
aldursbindingu ættu súlurnar fyrir yngstu kynslóðirnar að hafa lækkað
(einkennið ætti að hafa elst af þeim) en ef mynd 1 væri sýndartímamynd
af málbreytingu ættu þær að hafa staðið í stað — eða jafnvel hækkað (ein-
kennið væri þá í sókn hjá þeim aldurshópum sem þegar höfðu það að ein-
hverju marki).
Nú vill svo vel til að í nýju rannsóknarverkefni hefur talsverður hluti
þátttakenda í RIN verið prófaður aftur á sama hátt og fýrr í verkefni sem
heitir „Málbreytingar í rauntíma í íslensku hljóðkerfi og setningagerð"
(skammstafað RAUN).9 Niðurstöður um tíðni U-framburðar í þeirri
könnun eru sýndar á mynd 2 á næstu síðu.
Yngsti aldurshópurinn á mynd2 er í aðalatriðum úrtak úr yngsta ald-
urshópnum á mynd 1.10 Munurinn er bara sá að í RAUN var þetta fólk
40—50 ára en í RIN var það 12—20 ára. Á sama hátt samsvarar næstyngsti
aldurshópurinn á mynd 2 þeim næstyngsta á mynd 1 og þriðji aldurshóp-
urinn á mynd 2 samsvarar þeim þriðja á mynd 1 (elstu aldurshóparnir á
mynd 1 eru að mestu úr sögunni nú).11 Af mynd 2 má því sjá að túlkun
þeirra Kristjáns og Höskuldar á mynd 1 á sínum tíma var rétt: Hún sýnir
málbreytingu í sýndartíma en ekki aldursbundið framburðareinkenni.
Það er því ekki þannig að U-framburðurinn sé „unglingaframburður" sem
9 Þetta verkefni hlaut styrk úr Rannsóknasjóði árin 2010—2012. Verkefnisstjóri var
Höskuldur Þráinsson og með honum í verkefnisstjórn þau Kristján Arnason, Matthew
Whelpton, Sigríður Sigurjónsdóttir og Þórhallur Eyþórsson. Rannsóknasjóði er þakkað
fyrir stuðninginn.
10 A mynd 2 merkir 1,00 það sama og 100 á mynd 1 og 2,00 það sama og 200, sbr.
útskýringar í nmgr. 8.
u Tölurnar á mynd2 eru byggðar á svörum frá 523 þátttakendum (137 úr yngsta hópn-
um, 173 úr miðhópnum og 213 úr elsta hópnum). Eins og fram kemur í meginmáli tóku
þeir allir þátt í RIN-rannsókninni á sínum tíma.