Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2013, Page 68

66
Höskuldur Þráinsson o.fl.
Eins og nafn RAUN-verkefnisins gefur til kynna er þar verið að
rannsaka málbreytingar í rauntíma (e. linguistic change in real time).
Með því er átt við það að mál sama hóps málnotenda, eða sambærilegra
hópa, er rannsakað tvisvar eða oftar með talsverðu millibili. Ef um ná-
kvæmlega sama hóp er að ræða er talað um hóprannsókn (e. panel study),
en ef um er að ræða hliðstæða hópa, þ.e. sömu kynslóð en ekki nákvæm-
lega sama fólkið, er það kölluð stefnurannsókn (e. trend study, sbr. t.d.
Eckert 1997, Chambers og Trudgill 1998:149-153, Sankoff og Blondeau
2007). RAUN er þá hóprannsókn samkvæmt þessari skilgreiningu en
RIN var að hluta til bæði hóprannsókn og stefnurannsókn því þar var
bæði rætt við fólk sem áður hafði tekið þátt í mállýskurannsókn Björns
Guðfinnssonar á fimmta áratug síðustu aldar og einnig fleiri úr sömu
kynslóð og líka úr samsvarandi kynslóð (þ.e. í yngsta þátttakendahópn-
um í RIN voru unglingar sem voru á svipuðu reki og dæmigerðir þátt-
takendur í rannsókn Björns Guðfinnssonar). Eins og samanburðurinn á
RIN og RAUN sýnir er hægt að nota rauntímarannsóknir til þess að
skerpa á túlkun samtímalegra tilbrigðarannsókna. Slíkar rannsóknir hafa
yfirleitt ekki verið gerðar á þeim tilbrigðum sem verða til skoðunar í 4.
kafla hér á eftir. Stundum er þó hægt að styðjast við vitnisburð eldri
rannsókna sem benda til þess að tiltekið málfarseinkenni hafi verið í
sókn um nokkurt skeið.
Almennt má segja að aldursbinding sé algeng þegar orðaforði á í hlut,
sbr. þekkta umræðu um unglingamál. Þá nota unglingar tiltekin orð og
orðalag sem síðan eldist af þeim (sjá t.d. Kotsinas 2004). Svipuð þróun
getur átt sér stað í tilteknum málfræðilegum atriðum þegar eldri kynslóðir
laga sig (meðvitað eða ómeðvitað) að viðurkenndu staðalmáli. Fæst þeirra
tilbrigða í setningagerð sem verða til umræðu í 4. kafla eru hins vegar þess
eðlis að skýrar hugmyndir séu uppi um staðalmál á því sviði. Þess vegna
er aldursbinding væntanlega fremur ólíklegur kostur í flestum tilvikum.
Við munum þó hafa þann möguleika í huga þegar rætt verður um kyn-
slóðamun í tilbrigðum í þeim kafla.
Lítum loks á mynd^ á næstu síðu og athugum hvað hún gæti sagt okkur
um hugsanlega málbreytingu. Hér hefur „meðaleinkunn“ verið reiknuð á
svipaðan hátt og áður. Munurinn er þó sá að hér er vísað í mat þátttak-
enda á setningum en ekki málnotkunardæmi. I þessu tilviki hefði meðal-
einkunnin 1 merkt að allir þátttakendur í viðkomandi aldurshóp hefðu
hafnað setningunni og meðaleinkunnin 3 að allir hefðu samþykkt hana (sjá
nánari lýsingu á þessari aðferð í 3. kafla hér á eftir). Hér er greinilega lít-
ill munur á mati aldurshópanna. Þess vegna mætti ætla að myndin sýndi