Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2013, Qupperneq 96

94
Höskuldur Þráinsson o.fl.
hugsanleg túlkun á gögnum af þessu tagi (sbr. umræðuna í kafla 2 og
víðar), en aðrar rannsóknir styðja þá túlkun að þágufallshneigð sé vaxandi
(sjá t.d. Astu Svavarsdóttur 2013 og rit sem þar er vísað til) og jafnvel að
vísi að henni megi finna í býsna gömlum ritum (sjá t.d. Heimi Frey
Viðarsson 2009).
4.3.2 Þágufallsandlag í sókn
Yfirleitt er talið að þolfall sé hið sjálfgefna (e. default) andlagsfall í ís-
lensku. Þó taka býsna margar sagnir með sér þágufallsandlag og ýmsar
vísbendingar eru um reglulegar tilhneigingar í því sambandi (sjá t.d. Jó-
hönnu Barðdal 2001, Maling 2002, Svenonius 2002, Jóhannes Gísla
Jónsson 2005, 2013). Nokkrar sagnir taka með sér þágufallsandlag í máli
sumra en þolfall í máli annarra og niðurstöður Tilbrigðaverkefnisins
benda til að þar sé þágufallið í að styrkjast í ákveðnum tilvikum. Meðal
þeirra setninga sem voru skoðaðar í Tilbrigðaverkefninu til þess að kanna
þau atriði sem nú voru nefnd má nefna þessar:
(i9)a. T2002 Tölvutdiknin hefur valdið byltingu.
Fólk þarf sjaldan að faxa eyðublöðum lengur.
b. T2012 Þetta vargl&silegt mark.
Sóknarmaðurinn negldi boltanum í netið.
c. T2074 Haukar duttu snemma út úr bikarkeppninni.
Skagamenn rústuðu þeim í fyrstu umferð.
d. T2094 Það er dýrt að leigja íbúð í miðböinum.
Gísli vill samt framlengja leigusamningnum.
Þótt segja megi að þessar sagnir séu merkingarlega skyldar eru þær ekki
alveg sambærilegar. Sögnin faxa er nýleg tökusögn (þótt hún sé reyndar
að detta út úr málinu aftur vegna breyttrar tækni), negla og rústa eru eldri
en notkunin sem hér um ræðir (íþróttamál) er ný. Þess vegna er forvitni-
legt að sjá hvort kynslóðirnar fara eins með þessar sagnir. Yfirlit yfir
niðurstöðurnar má sjá í töflu 11 á næstu síðu. Þessi dæmi eiga greinilega
síst upp á pallborðið hjá elstu kynslóðinni þótt verulegur hluti hennar telji
þau eðlilegt mál nema þá það fyrsta, en þar er um nýlega tökusögn að
ræða. Dómarnir eru jákvæðari hjá þeim yngri þótt reyndar sé að meðaltali
sáralítill munur á yngstu kynslóðunum tveim. Samanburður kynslóðanna
verður eins og áður skýrari á súluriti, sbr. mynd 10: