Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2013, Page 118

n6
Höskuldur Þráinsson o.fl.
b. Afturbeygð þolmynd. Mat aldurshópanna minnir á mat þeirra á
nýju þolmyndinni en er þó almennt jákvæðara, einkum hjá næst-
yngsta hópnum. Ef afturbeygða þolmyndin er nauðsynlegur fyrir-
rennari nýju þolmyndarinnar mætti búast við eldri dæmum um þá
afturbeygðu í textum.
c. Utvíkkun framvinduhorfs til tiltekinna ástandssagna. Dreifist
síður til eldri aldurshópanna en handboltahorfið svokallaða en þó
meira en nýja þolmyndin. Yngsti aldurshópurinn í fararbroddi.
d. Framsöguháttur í stað viðtengingarháttar í skýringarsetningum
og sumum atvikssetningum (á eftir nema og þótt). Þetta er auðvelt
að kanna í textum og hefur verið gert að nokkru leyti (sjá Þórunni
Blöndal 2013 og rit sem þar er vísað til).
e. Viðtengingarháttur í stað framsöguháttar í skilyrðissetningum (á
eftir ef). Þessa þróun mætti bera saman við sókn viðtengingarháttar
í spurnarsetningum með hvort (sbr. Guðrúnu Þórðardóttur 2006,
2012).
(37) Afbrigði sem talsverður fjöldi þátttakenda úr öllum aldurshópum
samþykkir en þó almennt frekar þeir yngri:
a. Þágufallshneigð (þágufallssýki). Niðurstöðurnar eru í aðalatriðum
í samræmi við það sem aðrar kannanir hafa sýnt (sjá t.d. Astu
Svavarsdóttur 2013).
b. Þágufallsandlag fremur en þolfallsandlag með tilteknum sögnum.
Þetta rímar allvel við aðrar rannsóknir (sjá t.d. Jóhannes Gísla
Jónsson 2013).
c. Samræmi við hlutaeignarfall. Er býsna algengt hjá eldri hópunum
og virðist því ekki vera mjög nýlegt fyrirbæri. Það má kanna í text-
um.
d. Langdræg afturbeyging út úr skýringarsetningum í framsögu-
hætti. Hér gæti þróunin verið að færast í eldra horf ef marka má
vitnisburð fornra texta (sjá Eirík Rögnvaldsson 2005).
e. Greinir á orðum í orðasamböndum sem tákna óaðskiljanlega eign
(1lífið hans).
(38) Afbrigði sem fá að jafnaði því betri dóma sem þátttakendur eru eldri:
a. Enginn greinir í eignarsamböndum á orðum sem tákna óaðskilj-
anlega eign (lífhans).
b. Samræmi við nefnifallsandlag. Hér væri samanburður við texta
frá ýmsum tímum býsna forvitnilegur.