Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2013, Síða 222

220
Michael Schulte
til þess at hægra verði at ríta ok lesa sem nú tíðiz ok ] á þessu landi bæði Iqg
ok áttvísi eða þýðingar helgar eða svá þau hín spaklegu frœði er ] Ari
Þorgilsson hefir á bœkr sett af skynsamlegu viti þá hefir ek ok ritað oss
íslendingum ] stafróf bæði látínustpfum pllum þeim er mér þótti gegna til
várs máls vel svá at réttræðir mætti verða ok þeim pðrum er mér þótti í þurfa
at vera en ór váru teknir þeir er eigi gegna atkvæðum várrar tungu.
This passage attests to a historical consciousness in this matter. “Sem nú tíðiz”
signals that reading and writing have not aways been standard procedure and
knowledge. Alphabet literacy is still something rather new at the times of the
First Grammarian. Given this reference to Ari’s Islendingabók, the FGT is likely
to have been written in the half-century between 1125 and 1175. The question
thus arises as to how far this state of literacy — including parchment literacy —
goes back in time? Plain statements by the author such as the following one stand
in need of some kind of corroborative evidence (p. 68, my emphases):
Loks er þess að vænta að íhaldssöm stafsetning hjálpi til við að viðhalda
hefðinni. í íslenskri stafsetningu hafa orð sem hefjast á [kh] og [ch] jafhan
haft sama upphafstákn og sama er að segja um orð sem hefjast á [k] og [c].
Let us now turn from the “literacy problem” to another general issue which per-
tains to the datings and time-spans in question.
6. Historical dating and periodization
The reader may notice a certain vagueness in Haukur’s work when it comes to
the chronological assessment and dating of sound changes. When discussing the
impact of tradition on k-alliteration, for instance, Haukur comments on this
merging tradition as follows (pp. 67 and 238, my emphases):
Orð eins og karl, kyrr og kjóll hafa í fyrndinni, að minnsta kosti á frumnor-
rænum tíma, hafist á sama hljóðani og þá stuðlað eðlilega saman.
Einhvern tíma á norrænu eða frumnorrænu málstigi klofnaði hljóðanið /k/
í N og A/.
While this assessment is certainly correct, it involves a considerable degree of
chronological imprecision. All in all, the author offers no periodization of Ice-
landic (or more broadly, West Nordic) language history; subperiods such as early
Old Icelandic or Viking Age-related datings (as opposed to the earlier period, i.e.
Proto-Nordic) hardly occur.11 In this context it is worthwhile to ask: Do we see
11 Some scholars, e.g. Barnes & Page (2006:15), even invoke three sub-phases: 1. Early
Viking Age, c. 700—850 A.D., 2. Middle Viking Age, c. 850—975 A.D., and 3. Late Viking
Age, c. 975-1050.