Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2009, Blaðsíða 23

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 1. tbl. 85. árg. 2009 19
verið fram á margvíslegan ávinning af
RAI­matstækinu á hjúkrunarheimilum í
Bandaríkjunum, s.s. nákvæmari upp­
lýsingar um heilsufar, betri skráningu,
bætta meðferð við hegðunarvandamálum,
aukna virkni og fleira (Fries o.fl., 1997).
Gæðavísar
Gæði í heilbrigðisþjónustunni má skil­
greina með margvíslegum hætti, til dæmis
talaði Avidis Donabedian um sjö megin­
stoðir gæða, það er gagnsemi, afköst,
áhrif, skilvirkni, ásættanleika, réttmæti og
sanngirni (Donabedian, 1990).
Vegna margbreytileika gæða í
heilbrigðisþjónustunni hafa menn skilgreint
svokallaða gæðavísa. Gæðavísar eru
tölulegar upplýsingar, gjarnan í formi
hlutfalls, sem gefa vísbendingar um gæði
skilgreindra verkferla eða gagnsemi.
Gæðavísar eru nýttir á ýmsan hátt í
gæðaþróun svo sem til að mæla
gagnsemi og árangur. Fræðslunefnd
Sóltúns notar gæðavísana til að meta
árangur starfseminnar og setja af stað
umbótaverkefni með fræðslu þegar þörf
er á. Fræðslunefndina skipa auk höfundar
þau Aðalbjörg Íris Ólafsdóttir sjúkraþjálfari
og Jón Jóhannsson djákni.
Dæmi um gæðavísa í
RAI-mats tækinu
Nýtilfelli brota
Algengi byltna
Algengi hegðunarvanda
Algengi þunglyndis með og án
meðferðar
Algengi notkunar 9 eða fleiri lyfja
Algengi þvag­ og hægðaleka
Algengi þrýstingssára
Algengi engrar virkni
Algengi þvagfærasýkinga
Algengi þyngdartaps/vökvaskorts
Notkun sterkra geðlyfja
Fjöldi rúmfastra o.fl.
Gæðavísarnir eru 30 atriði sem gefa
vísbendingar um gæði hjúkr unar
og umönnunar á öldr unar heimilum.
Með þeim er ýmist athuguð tíðni
eða tilkoma þessara atriða.
Það sem bætir árangur hjúkrunar eykur
ánægju og vellíðan íbúa, aðstandenda
og starfsfólks. Gæðavísar gefa starfsfólki
og stjórnendum þannig vísbendingar um
það sem vel er gert og það sem betur má
fara (Zimmerman o.fl., 1995).
Gæðateymi
Gæðavísar í RAI­mati eru einnig notaðir
til að setja fram ákveðin viðmiðunarmörk
hjúkrunar og greina þar með þörf
fyrir fræðslu þegar árangur nær ekki
skilgreindum viðmiðunarmörkum. Þess má
geta að fjölmörg gæðateymi eru starfandi
á heimilinu og gæðateymin fara með
ábyrgð á innra gæðaeftirliti hjúkrunar.
Byltuteymi var fyrsta gæðateymið. Það
var stofnað árið 2002 til að fækka byltum
meðal íbúa. Eins og flestir vita geta
byltur skapað margvísleg vandamál. Ef
viðkomandi brotnar hefur það oft slæmar
afleiðingar í för með sér. Skilgreining á
byltu er fall með fullum þunga.
Þegar byltuteymið var stofnað var staðan
þannig að árlega hlutu 20% íbúa byltu.
Leitað var að skýringu á þessu. Í ljós kom
að mjög stórum hluta íbúa heimilisins er
hætt við byltum eða 85­90% þeirra. Þá
var athugað hvaða einstaklingum væri
hættast við að detta og hvers vegna. Sett
voru viðmið um að innan við 12% íbúa
dyttu á ári. Því miður er ekki alveg hægt
að koma í veg fyrir byltur því þá mundi
frelsi íbúanna til að hreyfa sig og taka
þátt í daglegu lífi líklega vera heft. Eins
væri trúlegt að ef lægri tölur um byltur
sæjust mundi öðrum viðmiðunum fjölga,
eins og rúmföstum íbúum og legusárum
meðal þeirra.
Komið var upp öflugri fræðslu um
samspil heilsufars, lyfja og fallhættu
hjá íbúum, lyf og lyfjanotkun almennt,
mikilvægi virkni og þjálfunar, líkamsfjötra
og verki. Einnig hefur verið fræðsla
um skynsamlega uppröðun húsgagna,
notkun upplýsingatækni í hjúkrun og
hjálpartæki. Árangurinn af samstilltu
átaki starfsfólks um að fækka byltum
hefur verið mjög góður (Aðalbjörg Íris
Ólafsdóttir, 2008).
Það hefur verið spennandi og hvetjandi
fyrir starfsfólkið á heimilinu að fylgjast
með niðurstöðum RAI­mats á árangri
reglulega.
Gæðastaðlar
Klínískir gæðastaðlar um lykilatriði í
hjúkrun aldraðra voru settir fram. Þeim er
fylgt eftir af þverfaglegum gæðateymum.
Starfsfólk notar þá síðan sem leiðarljós í
starfi (sjá nánar á www.soltun.is/tjonusta/
gaedi.asp).
Byltur á Sóltúni 2002­2007
Byltur á Sóltúni 2002­2007. Notast er við rannsóknarniðurstöður úr RAI til að skoða vísbendingar
um gæði hjúkrunar á heimilinu. Skoðuð er þróunin innan heimilisins milli ára. Þetta eru vísbendingar
en þær styðja vel við fræðslu­ og gæðavinnu heimilisins. Upphafleg viðmið voru ákveðin á starfs­
mannafundi 2002. Með auknum árangri var ákveðið að færa viðmið Sóltúns niður í 5 og 12%.
25
20
15
10
5
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007
% Gæðavísir hámark Gæðavísir lágmark