Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2009, Blaðsíða 33

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 1. tbl. 85. árg. 2009 29
Maður fær ný viðmið. Sumir fá jafnvel
á tilfinninguna að þeir séu ekki lengur
hluti af hópnum,“ segir Marilyn. Í því
samhengi fer hún gagnrýnum orðum
um hjúkrunarfræðinga. Að hennar sögn
umgangast þeir oft stjórnandann eins
og hann sé móðir þeirra. „Þessi hegðun
gagnvart yfirmönnum hefur mjög djúpar
sálfræðilegar rætur,“ segir Marilyn.
Hún tengir þetta einnig tilhneigingu
hjúkrunarfræðinga að keppast um að
hafa það sem verst. Umræðan gangi
oft út á að sýna fram á að viðkomandi
hafi haft svo mikið að gera að hann
hafi ekki haft tíma til að fara í mat,
og svo framvegis. „Hjúkrunarfræðingar
eru í samkeppni um hver sé mesta
fórnarlambið. Orkan fer í neikvæða
umræðu í staðinn fyrir uppbyggilega
hegðun. Í okkar kvensamfélagi vottar
stundum fyrir öfund og samkeppni.
Hjúkrunarfræðingar hafa tilhneigingu til
að fara í stöðu hins undirokaða og það
elur af sér reiði og innanstéttarofbeldi
(horizontal violence),“ segir hún. Einkenni
fullþroskaðs fólks er að sögn Marilyn
hins vegar að það hafi hæfileika til þess
að koma sér á framfæri. Það bankar
upp á hjá stjórnandanum og segir: „Hér
er ég, láttu mig vita hvað er að gerast,
hafðu mig með í umræðunni.“ Margir
fara hins vegar frekar í fýlu og kvarta yfir
að hafa ekki fengið að vera með, en það
er hegðun barnsins. Stjórnandinn þarf
að hafa hæfni til þess að vinna bug á
slíkum sálfræðilegum takmörkunum og
ná að hafa starfsfólkið með sér. Hans
hlutverk er einnig að styrkja sjálfsmynd
starfsfólksins og kenna því að verðlauna
sig fyrir vel unnin störf frekar en að finnast
sífellt að það hafi fórnað sér í vinnunni.
Ímynd hjúkrunar
Marilyn hefur mikinn áhuga á ímynd
hjúkrunar. Hún hefur skipulagt og kennt
námskeið um hvernig hjúkrun er lýst í
listum og fjölmiðlum. Í fyrri heimsóknum
til Íslands hefur hún einnig ráðlagt
íslenskum hjúkrunarfræðingum varðandi
ímyndarsköpun. Í ljósi þess að Félag
íslenskra hjúkrunarfræðinga vinnur að
langtímaímyndarverkefni er um að gera
að spyrja Marilyn um stöðu ímyndarmála.
Hún segir að fleiri hjúkrunarfræðingar þurfi
að skrifa bækur og taka þátt í að búa til
kvikmyndir og sjónvarpsefni. Kynna þurfi
hjúkrun á jákvæðari og nákvæmari hátt.
„Því miður höfum við ekki náð mjög langt
í þessu,“ segir Marilyn. Á vefslóðinni
nursingadvocacy.org má fylgjast með
umfjöllun um hjúkrunarfræðinga í
sjónvarpi og öðrum fjölmiðlum. Þetta
sé yfirleitt dapur lestur. Þar kemur til
dæmis fram að læknar sinna flestum
hjúkrunarverkefnum í þáttaröðum eins og
House, Grey’s Anatomy og Bráðavaktinni
sem allar eru sýndar í íslensku sjónvarpi.
„Þegar hjúkrunarfræðingum bregður fyrir
eru þeir oft leiksoppar lækna,“ segir
Marilyn. „Við ættum að sniðganga vörur
þeirra auglýsenda sem kosta þessar
þáttaraðir.“
Vanþekking á hlutverki og menntun
hjúkrunarfræðinga leynist víða. Marilyn
nefnir sem dæmi að í kosningabæklingi
Obama voru hjúkrunarfræðingar flokkaðir
sem almennir starfsmenn. Kennarar
myndu aldrei vera flokkaðir þannig. Ekki
heldur myndi mönnum detta í hug að
hugsa um kennara sem kynlífsverur eins
og hjúkrunarfræðingar lenda stundum í.
Bandaríski listamaðurinn Richard Prince
tók til dæmis nýlega ljósmynd af Kate
Moss í æsandi „hjúkkubúningi“ og birti í
tímaritinu W magazine. Erfitt er að hugsa
sér kennara í þessu hlutverki.
Að lokum getur ritstjóri ekki stillt sig
um að spyrja um hugðarefni sitt sem
tengist ímynd hjúkrunar: Hvernig getum
við stuðlað að því að fjölga karlmönnum í
hjúkrun? Marilyn segir að ímynd hjúkrunar
og það sem hjúkrun stendur fyrir hafi
lítið aðdráttarafl fyrir táningspilt sem á
hugsanlega erfitt fyrir með sjálfsmynd
sína. „Kannski er gagnslaust að eyða
orku í að reyna að fá unga menn að
fara í hjúkrun. Ég veit satt að segja
ekki hvernig væri hægt að gera hjúkrun
„svala“ í augum táningspilts. Við verðum
að horfa til eldri manna sem vilja breyta
um starfsvettvang. Í Bandaríkjunum fara
lögreglumenn á eftirlaun um fertugt og
sumir þeirra fara þá í hjúkrun. Í PACE-
háskólanum er styttri námsleið fyrir þá
sem hafa BS-gráðu í öðrum fögum og
vilja fara í hjúkrun. Það mætti reyna það
hjá ykkur. Það væri einnig áhugavert
rannsóknarefni að skoða af hverju í
sumum innflytjendahópum, til dæmis frá
Filippseyjum, séu fleiri karlmenn í hjúkrun
en í öðrum hópum.“
Christer Magnusson, christer@hjukrun.is
Eru hjúkrunarfræðingar sjálfum sér verstir?
Hugtakið horizontal violence, sem á íslensku mætti heita „innanstéttarofbeldi“,
hefur verið notað í hjúkrun undanfarinn áratug. Það lýsir athöfnum þeirra er telja
sig ekki getað komið á framfæri reiði eða gremju gagnvart yfirmönnum en beina í
staðinn slíkum tilfinningum að eigin hópi. Hugtakið rekur ættir sínar til Franz Fanon,
geðlæknis frá Martiník. Hann skrifaði um hin sálfélagslegu áhrif nýlendustefnunnar
og notaði hugtakið í bókinni „The wretched of the earth“ sem kom út á ensku
1963. Í hjúkrunarfræði kemur hugtakið líklega fyrst fyrir 1983 í greininni „Opressed
group behavior: implications for nursing“ eftir Susan Jo Roberts.