Þjóðmál - 01.12.2005, Side 89

Þjóðmál Vetur 2005 87
í. verkum,. sem.væntanlega. sigli. í.kjölfarið,.
verði.nánar.fjallað.um.einstaka.þætti.íslenska.
þjóðfélagsins,. ekki. síst. atriði,. sem. tengjast.
vinnu,.fjölskylduháttum.og.velferð .
Stefán. Ólafsson,. prófessor. og. forstöðu-
maður. Borgarfræðaseturs,. stjórnar.
rannsóknarverkefninu.að.baki.bókinni,.en.
rannsóknarvinnan.hefur.einkum.farið.fram.
innan. vébanda. Borgarfræðaseturs .. Þetta.
setur. var. stofnað. til. fimm. ára. með. samn-
ingi.Háskóla.Íslands.og.Reykjavíkurborgar.
árið.2000 ..Af.vefsíðu.setursins.má.ráða,.að.
starfsemi.þess.sé.ekki.mjög.mikil.um.þessar.
mundir,.en.Borgarfræðasetur.lét.töluvert.að.
sér.kveða.veturinn.2001.til.2002 ..
Höfundarnir. Stefán. Ólafsson. og. Kol-
beinn. Stefánsson. hafa. aflað. sér. heimilda.
úr. mörgum. áttum. við. gerð. bókar. sinn-
ar .. Heimildaskráin. er. mikil. að. vöxtum.
eða. samtals. rúmar. 22. blaðsíður,. hvorki.
meira.né.minna ..Þetta.ber.með. sér.mikla.
rannsóknarvinnu. og. lofsverða. viðleitni. til.
að.kynna. lesendum.bókarinnar. sjónarmið.
fjölmargra.höfunda,.innlendra.og.erlendra,.
sem. hafa. fjallað. um. þróun. þjóðfélaga. og.
leitast.við.að.finna.sameiginlegan.þráð.við.
framvindu.þeirra.eða.einskonar.samnefnara.
í.þjóðfélagsþróuninni.frá.því.að.„nútíminn“­.
hófst.á..19 ..öld .
Fyrir. utan. hinn. almenna. texta,. sem. ber.
hinni. miklu. heimildavinnu. merki,. birta.
höfundar.einnig.ógrynni.af.skýringarefni.í.
töflum,. súluritum. og. línuritum,. auk. þess.
að. taka. saman. meginniðurstöður. í. stutt-
um. skýringartöflum .. Fyrsta. slík. taflan. er.
til. dæmis. um. innreið. hnattvædda. þekk-
ingarþjóðfélagsins.og.gefur.yfirlit.yfir.þjóð-
félagsbreytingar.í.nútímanum ..
Í. annarri. skýringartöflu. eru. dregin. fram.
álitaefni,.sem.greina.á.milli.talsmanna.hnatt-
væðingar. annars. vegar. og. alþjóðavæðingar.
hins. vegar,. en. fyrir. lestur. þess. texta. hafði.
ég. ekki. gert. mér. grein. fyrir. því,. að. við.
nákvæma. framsetningu.vísuðu.þessi.orð. til.
mismunandi.afstöðu,.enda.benda.höfundar.
á,. að. orðin. alþjóðavæðing. og. hnattvæðing.
séu.notuð.jöfnum.höndum.í.íslensku ..Í.töfl-
unni.segir.meðal.annars,.að.í.hnattvæðingu.
felist,.að.fullveldi.þjóðríkja.rýrni.og.þar.með.
sjálfstæði.þeirra.og.tilverugrundvöllur;.hlut-
verk.þeirra.minnki.og.verkefni.og.vald.færist.
til. hnattrænna. aðila;. landamæri. rofni .. Í.
alþjóðavæðingu.felist.hins.vegar,.að.þjóðríki.
séu.áfram.fullvalda.og.gegni.sem.fyrr. lykil-
hlutverkum;. alþjóðavettvangur. verði. áfram.
undir.stjórn.þjóðríkja;.landamæri.verði.sem.
fyrr .
Enska.orðið.globalization.á.að.íslenska.með.
orðinu.hnattvæðing.en.internationalization.
á.að.íslenska.með.orðinu.alþjóðavæðing,.ef.
farið.er.að.ráðum.höfunda .
Að. verulegu. leyti. fjallar. bókin. um. stór-
pólitískt.samtímaefni,.því.að.höfundar.taka.
sér.fyrir.hendur.að.bera.saman.þjóðfélags-
hætti. í. Norður-Evrópu. annars. vegar. og.
Bandaríkjunum.hins.vegar ..Niðurstaðan.er.
ekki.Bandaríkjunum. í.vil. eins.og. sjá.má. í.
niðurlagskafla. bókarinnar,. þar. sem. hinni.
svonefndu. skandinavísku. leið. er. sérstak-
lega. hampað. á. þennan. hátt:. „Á. heildina.
litið.hafa.skandinavísku.þjóðirnar.náð.hvað.
bestum.árangri.í.að.bæta.lífskjör.sem.flestra.
um.leið.og.atvinnulíf.þeirra.hefur.verið.end-
urnýjað. með. þróttmikilli. nýsköpun,. ekki.
síst.á.sviði.þekkingarbúskapar .“­
Um.Bandaríkin.er.niðurstaðan.hins.vegar.
þessi:
„Bandaríkjamenn. hafa. náð. góðum. áran-
gri.í.atvinnusköpun.og.þróun.nýrrar.tækni,.
en.hins.vegar.er.fátækt.afar.mikil.þar.í.landi.
og. ójöfnuður. lífskjara. almennt. mun. meiri.
en. finnst. í. norður-. og. vesturhluta. Evrópu ..
Margvísleg.þjóðfélagsvandamál.sem.tengjast.
fátækt. og. ójöfnuði. eru. erfið. viðureignar. í.
bandaríska.þjóðfélagsumhverfinu,.sem.meðal.
annars.kemur.fram.í.því.að.þar.í.landi.er.um.
tíu.sinnum.stærri.hluti.íbúanna.í.fangelsi.en.
á.Norðurlöndunum ..Það.er.vitnisburður.um.