Þjóðmál - 01.12.2006, Blaðsíða 36

34 Þjóðmál VETUR 2006
gjaldþrot Hafskips hófst með greinaflokki
vikublaðsins Helgarpóstsins sumarið 1985. Í
sömu andrá var mjög rætt um tap viðskipta-
banka Hafskips, Útvegsbanka Íslands.
Neikvæð umfjöllun um félagið tálmaði
allri viðleitni stjórnenda þess til að bjarga
rekstrinum og ekki bætti úr skák þegar
stjórnmálamenn skárust í leikinn.
Neikvæð umræða magnast
Eftir því sem fjölmiðlaumræða magnaðist tóku viðskiptamenn Hafskips að
leita annað. Helgarpósturinn (HP) hóf að
nýju mikil skrif um fyrirtækið er hausta
tók 1985 og var ekkert hlé gert á þeirri
umfjöllun fyrr en í ársbyrjun 1986. Á forsíðu
blaðsins 1. nóvember gat að líta golfkúlur
merktar Hafskipi og undir stórri fyrirsögn:
„HÉGÓMI“. Fréttir í þessum dúr birtust
í hverju tölublaði HP á þessum vikum og
nákvæmar lýsingar voru birtar á íburðar-
miklum eignum og glæsilíferni stjórnenda
Hafskips, og látið að því liggja í öðru hverju
orði að þeir hefðu stolið milljónatugum, ef
ekki hundruðum milljóna, af þjóðinni.
Fulltrúi Alþýðuflokksins í bankaráði Út-
vegsbankans, Arnbjörn Kristinsson, bókaút-
gefandi, óskaði eftir „skriflegri skýrslu til
bankaráðs um stöðu, ábyrgðir og viðskipti
Hafskips við Útvegsbankann“ og var sú tillaga
samþykkt. Tveimur dögum síðar notaðist
Jón Baldvin Hannibalsson, þingmaður Al-
þýðuflokksins, við trúnaðarskýrsluna í um-
ræðum utan dagskrár á sameinuðu Alþingi
og sagði þar:
Skýrsla um þetta mál væri ekki á dagskrá
og hefði ekki verið lögð fram í bankaráði
Útvegsbankans á hádegi í gær nema
vegna þess að það var að frumkvæði
okkar Alþýðuflokksmanna í okkar
þingflokki. Þegar við vorum farnir að
fá raunverulegar fregnir, sem við tókum
mark á í septembermánuði að allt stefndi
þarna í ógæfu, ræddum við þetta mál við
fulltrúa okkar í bankaráði og fórum þess
á leit að hann krefðist slíkrar skýrslu.

Hér hefur að öllum líkindum verið framið
lögbrot. Samkvæmt þágildandi lögum
um Útvegsbankann og síðar lögum um
viðskiptabanka almennt var og er banka-
ráðsmönnum enn óheimilt að veita utanað-
komandi trúnaðarupplýsingar eins og þær
sem þingflokkur Alþýðuflokksins fékk í
hendur. Í lögum nr. 85 frá árinu 1985 segir:
„Bankaráðsmenn, bankastjórar og aðrir
starfsmenn eru bundnir þagnarskyldu um
allt sem varðar hagi viðskiptamanna bank-
ans og um önnur atriði sem þeir fá vitneskju
um í starfi sínu og leynt skulu fara samkvæmt
lögum, fyrirmælum yfirboðara eða eðli
málsins ...“ Í sérlögum um Útvegsbankann
var hliðstætt ákvæði, sem og í 3. gr.
þágildandi laga um réttindi og skyldur
starfsmanna ríkisins nr. 38/195 Jón Baldvin leit svo á að verið væri að draga
Eimskipafélagið að samningaborðinu til að
bjarga Hafskipi fyrir horn og þær viðræður
væru hreint ekki viðskiptalegs eðlis:
En það vill svo til að tilraunir til þess að
koma þessu áfalli yfir á herðar Eimskips,
er m.a. partur af þessu pólitíska skúringar-
dóti. Ef það mál væri hreint viðskiptalegs
eðlis liggur í augum uppi, að það er ekki
í þágu Eimskips að hlaupa hér undir
bagga. Hvað á Eimskip að kaupa? ... Ég
sem hluthafi í óskabarni þjóðarinnar,
Eimskipafélaginu, mótmæli því.5
Matthías Bjarnason, viðskiptaráðherra, hafði
áður tjáð þingmanninum í trúnaði að málið
væri á viðkvæmu stigi og umræður um það
gætu haft mjög skaðleg áhrif á gang viðræðna
 Alþingistíðindi. 1985-1986 B. Umræður, bls. 616.
5 Sama heimild, bls. 656.
4-rett-2006.indd 34 12/10/06 10:08:59 PM