Þjóðmál - 01.12.2006, Blaðsíða 93
Þjóðmál VETUR 2006 9
bráðum.níutíu.ár.frá.því.að.hann.lést;.það.
fennir. í. spor.manna,. jafnvel.þjóðskálda,. á.
skemmri.tíma .
Þórunn. Erlu-Valdimarsdóttir. sagnfræð-
ingur. tók. sér. fyrir. hendur. að. fylla. upp. í.
þessa.mynd.fyrir.sex.árum.og.hefur.nú.sent.
frá. sér. ævisögu. Matthíasar,. mikið. rit. og.
efnisríkt,.672.blaðsíður.að.lengd,.prýtt.fjölda.
mynda ..Sýnir.hún.glögglega.í.þessu.verki.að.
Matthías.var.miklu.fyrirferðameiri.persóna.
í.samtíma.sínum.en.við.nútímamenn.höfum.
á.hraðbergi ..Hún.þræðir.sögu.Matthíasar.allt.
frá.því.hann.fæðist.árið.1835.
í. fátæklegri. baðstofunni. í.
foreldrahúsum.á.Skógum.í.
Þorskafirði.og.þar.til.hann.
árið.1920.fellur.frá,.saddur.
lífdaga,. á. Sigurhæðum. á.
Akureyri,.þar.sem.skráð.er.
í.kirkjubókina.að.lát-inn.sé.
„Poëta. laureatus. patriae“,.
þ .e .. lárviðarskáld. þjóðar-
innar ..
Þetta. er. vandvirknislega.
unnið. verk. sem. höfundur.
hefur. greinilega. lagt.
mikinn. metnað. í .. Hún.
hefur. af. alúð.kannað. allar.
þekktar. frumheimildir.
um. lífshlaup. skálds-ins;. þræðir. sögu. hans.
nákvæmlega. frá. bernskuárunum. heima. á.
Skógum.þar.sem.barnmörg.fjölskyldan.bjó.
við.þröngan.kost. á.harðri. tíð,. rekur.þegar.
hann. fer. í. vist. til. vandalausra. ellefu. ára.
gamall.og.segir.síðan.frá.uppvexti.hans.hjá.
frændfólki,.fyrst.á.Kvennabrekku.í.Dölum.
og.síðar.í.Flatey.á.Breiðafirði .. .Er.myndin.
sem. Þórunn. dregur. upp. af. vinnuhörku.
gagnvart. börnum. á. þessum. tíma. sérlega.
áhrifamikil ..En.í.Flatey.fer.að.birta.til.í.lífi.
Matthíasar.og.þar.hefst.sú.ferð.til.mennta.og.
frama.sem.leiðir.hann.á.leiksvið.þjóðlífsins ..
Hann. siglir. utan. og. kynnist. mönnum. og.
menningu. annarra. þjóða,. verður. síðar.
útgefandi.og.ritstjóri.eins.af.höfuðblöðum.
landsins,. Þjóðólfs,. sóknarprestur. í. einu.
virðulegasta. brauði. þjóðkirkjunnar,. Odda.
á.Rangárvöllum,.þekkt.ljóðskáld.á.miðjum.
aldri,. höfundur. afar. vinsæls. leikrits,.
Útilegumannanna.(Skugga-Sveins),.og.þýðir.
mörg. höfuðrit. heimsbókmenntanna,. verk.
eftir.Byron,. Ibsen,.Shakespeare.og.fleiri,. á.
íslenska.tungu ..
Saga.Matthíasar.er.þó.síður.en.svo.bein.og.
breið.hamingjubraut ..Hann.verður.tvívegis.
ekkjumaður,. tekst. á. við.margvíslega. erfið-
leika. í. ritstjóraembætti,.
þjóðmálaafskiptum. og.
prestsstörfum.og.á.í.stöð-
ugri. glímu. við. trúar-
sannfæringu.sína ..Klerk-
urinn.efast.og.efinn.setur.
mark.sitt.á.tjáningu.hans.
og. upplifun. sem. guðs-
manns .. Kemur. þetta.
skýrt.fram.í.bréfum.hans.
sem. mörg. hafa. verið.
gefin. út,. kveðskap. og.
endurminningabrotum.
hans,.Söguköflum af sjálf-
um mér,. sem. komu. út.
að. honum. látnum,. og.
Þórunni. reynist. gagn-
legur.efniviður.í.ævisöguna ..
Matthías. Jochumsson. verður. tæpast. tal-
inn. djúpur. eða. rökvís. hugsuður. í. trúar-
legum.efnum,.til.þess.skorti.hann.sjálfsaga.
og. einbeitni,. hann. var. hrifnæmur. og.
nýjungagjarn,. í. rauninni. sveimhugi. sem.
gáraði.mest. við. yfirborðið ..En.hann.veitti.
af. örlæti. og. ákafa. ýmsum. menningar-. og.
trúmálastraumum.sinnar.tíðar.inn.í.íslenskt.
samfélag.þegar.það.var.þröngsýnt.og.heldur.
hugmyndafælið,. og. . lagði. þannig. með.
áhrifamætti.persónu.sinnar.lóð.á.vogarskálar.
umburðarlyndis. í. trúarefnum .. Sem. skáld.
var. hann. mistækur. og. kannski. ekki. nógu.
kröfuharður.við.sjálfan.sig,.en.samt. liggur.
4-rett-2006.indd 91 12/8/06 1:41:16 AM