Þjóðmál - 01.12.2006, Blaðsíða 48
46 Þjóðmál VETUR 2006
hreinan. glæp. og. það,. sem. verra. er. en.
glæpur,. heimsku. og. brot. á. reglum.
mannúðarinnar ..Ég.er.reiðubúinn.til.að.
meta.Þjóðverja.jafnmikils.og.allar.aðrar.
þjóðir,.—.og.koma.á.mannúðlega.fram.
við. allar. þjóðir .. Mér. hafa. fyrir. löngu.
orðið.ljósir.veikleikar.Þjóðabandalagsins.
og. sviksamlegar. blekkingar .. Ég. dæmi.
Mussolini,. þegar. hann. lagði. Abessiníu.
[Eþíópíu]. undir. sig. (en. ég. formælti.
honum. opinberlega. vegna. árásanna. á.
sænsku. sjúkrabílana),. ekki. harðar. en.
Laval,.sem.lét.á.sér.skilja,.að.hann.fengi.
að.komast.upp.með.það,.en.gaf.veslings.
Negusinum. [keisara. Eþíópíu]. annað. í.
skyn.í.ræðustól.Þjóðabandalagsins .
Gunnar. bætti. því. við,. að. Norðurlönd.
ættu. að. vera. vinveitt. Þjóðverjum .. Þess.
má. raunar. geta,. að. Jóhann. Jónsson. skáld,.
sem. enginn. gat. sakað. um. fylgispekt. við.
Hitler,. kom. orðum. að. svipaðri. skoðun. á.
Versalasamningunum .
Arvidsson. spurði. í. bréfi. 28 .. desember.
1943,.hvað.Gunnar.vildi.segja.um.gagnrýni,.
sem.danskir.stúdentar.höfðu.sett.fram.á.vin-
áttu.skáldsins.við.Þjóðverja ..Gunnar.svaraði.
því.til,.að.hann.hefði.í.aðdraganda.stríðsins.
viljað. mynda. norrænt. varnarbandalag. og.
halda. Norðurlöndum. þannig. utan. ófrið-
arins .. Það. væri. síðan. rétt,. að. hann. hefði.
tekið. við. heiðursdoktorstitli. í. Þýskalandi,.
en. það. hefði. landi. Arvidssons,. sænski. rit-
höfundurinn. Werner. von. Heidenstam,.
gert. við. sama. tækifæri .. Gunnar. vék. síðan.
stuttlega. að. stjórnmálaskoðunum. sínum.
í. bréfi. til. Arvidssons. frá. Skriðuklaustri. 6 ..
september.1948:
Ég.sé.ekki.önnur.sænsk.blöð.en.Handels-
tidningen.(ég.hef.aldrei.gengið. í.neinn.
flokk,.hvorki.hér.heima.né.erlendis,.en.
er. líklega. frjálshyggjumaður. í. hinum.
gamla. skilningi. orðsins. [d .. gammel-
liberal]) ..Ég. er.meir. og.meir. farinn. að.
líta.á.jafnaðarmenn.sem.brautryðjendur.
fyrir. einræði,. því. að. ég. hef. grun. um,.
að.ofskipulagning.á.fólki.muni.leiða.til.
eftirlits,.sem.muni.og.hljóti.að.verða.að.
lögregluríki.og.birtast.í.Vestur-Evrópu.og.
Englandi. sem. harðstjórn. kommúnista,.
að.minnsta.kosti.til.að.byrja.með .
Hér. talaði. Gunnar. í. svipuðum. anda. og.
Friedrich.von.Hayek,. en.bók.hans,.Leiðin
til ánauðar,. hafði. vakið. mikla. athygli. á.
Íslandi.sumarið.1945 ..Hayek.hélt.því.fram,.
að.jafnaðarmenn.kæmust.að.því,.þegar.þeir.
ætluðu.að.hrinda.í.framkvæmd.kenningum.
sínum.um.miðstýrðan.áætlunarbúskap,.að.
þeir. yrðu. annaðhvort. að. hverfa. frá. slík-
um. búskap. eða. grípa. til. úrræða. lögreglu-
ríkisins ..
Af.þessum.bréfum.má.ráða,.að.Gunnar.Gunnarsson. var. enginn. nasisti,. eins.
og. Halldór. Guðmundsson. viðurkennir.
raunar. í.bók. sinni.og. líka. í. fréttaviðtalinu.
við. Morgunblaðið. 15 .. nóvember. 2006,.
þótt. nokkuð. kveði. við. annan. tón. í. hinni.
hvatskeytlegu. athugasemd. Halldórs. við.
Staksteina. tveimur. dögum. síðar .. Gunnar.
Gunnarsson. var. ekki. hlynntur. þjóðernis-
jafnaðarstefnu .. Hann. var. frjálslyndur.
þjóðernissinni,. enda. hafði. hann. tekið. út.
þroska. fyrir. Norðurálfuófriðinn. mikla,.
þegar.sú.stefna.naut.enn.mikils.fylgis ..Hann.
var. einnig. fylgismaður. norrænnar. sam-
vinnu.og. einlægur.Þjóðverjavinur,. eins. og.
fram.kom.í.fróðlegri.lýsingu.hans.í.bók.Þórs.
Whiteheads,.Milli vonar og ótta ..Gunnar.var.
auðvitað.sekur.um.barnaskap,.því.að.hann.
gerði. ekki. nægilega. skýran. greinarmun.
annars. vegar. á. þýsku. þjóðinni,. sem. var.
alls. góðs. makleg,. og. hins. vegar. þýskum.
valdhöfum .. En. honum. var. vorkunn,. því.
að. grimmdarverk. þýsku. nasistanna. urðu.
ekki.öllum.ljós.fyrr.en.eftir.stríð,.þótt.sumt.
4-rett-2006.indd 46 12/8/06 1:40:34 AM