Þjóðmál - 01.12.2006, Blaðsíða 85
Þjóðmál VETUR 2006 83
anna. var. úr. timbri. og. smíðað. til. að. falla.
inn.í.umhverfið,.skóg.og.strönd ..Hátt.var.
til.lofts.í.stofunni,.gluggar.stórir.og.sást.út.
á.Kyrrahaf ..Þar.loguðu.skipsljós.dauflega.í.
fjarska ..Við. sátum. að. loknum. kvöldverði.
við. arininn,. þar. sem. eldur. logaði. glatt,.
og. gæddum. okkur. á. hvítvíni .. Ég. sagði.
Friedman,. að. ég. ætti. að. halda. smátölu.
um.heimspeki.frelsisins.á.ráðstefnu.Mont.
Pèlerin-samtakanna. í. St .. Vincent. á. Ítalíu.
þá. um. haustið .. Hver. væri. sú. heimspeki?.
Hann. var. ekki. lengi. að. hugsa. sig. um ..
„Hún. felst. umfram. allt. í. umburðarlyndi ..
Þótt. einkennilega. megi. virðast,. er. það.
Oliver. Cromwell,. sem. hefur. ef. til. vill.
sett. hana. skýrast. fram,. þegar. hann. sagði.
við. breska. þingið:. Íhugið. þið,. veltið. þið.
fyrir.ykkur.í.alvöru,.hvort.þið.hafið.ekki.á.
röngu.að.standa ..Þetta.ætti.að.vera.boðorð.
okkar.frjálshyggjumanna .“.Friedman.lagði.
áherslu.á.orð.sín.með.því.að.beina.að.mér.
vísifingri ..Það.var.augljóst,.að.hann.hafði.
verið.kennari .
Heimurinn. breyttist. stórkostlega,.þegar. Berlínarmúrinn. féll. 9 .. nóv-
ember. 1989 .. Sósíalisminn. hrundi. undan.
eigin. fargi,. og. kalda. stríðinu. lauk ..
Tíðarandinn. breyttist .. Á. tíunda. áratug.
tóku. heimsóknir. mínar. til. Kaliforníu. að.
strjálast,.svo.að.ég.hitti.Friedman.sjaldnar ..
Hann.var.þá.nánast.hættur. að. ferðast ..Ég.
tók. eftir. því,. að. hann. var. orðinn. miklu.
hægari. í. hreyfingum,. þótt. hugurinn. væri.
óbilaður .. Ég. hitti. hann. síðast. á. afmæli.
Cato-stofnunarinnar. í. Washington-borg.
vorið.2002 ..Hann.var.aðalræðumaðurinn.í.
hátíðarkvöldverði.stofnunarinnar.á.Hilton-
hótelinu. fimmtudaginn. 9 .. maí .. Fyrr. um.
daginn. hafði. Friedman. heimsótt. George.
Bush. yngri. í. Hvíta. húsið. og. snætt. með.
honum.hádegisverð ..Hann.kunni.betur.að.
meta.Bush.yngri.en.föður.hans ..„Sonurinn.
hefur. þó. skoðanir .. Ég. er. ekki. sammála.
honum.um.allt,.en.hugur.fylgir.máli,.þegar.
hann. segist. vilja. lækka. skatta. og. minnka.
ríkisumsvif,“.sagði.hann.við.mig ..Ed.Crane,.
forstöðumaður. Cato-stofnunarinnar,. bauð.
mér. síðan. í. grillveislu. heim. til. sín. laugar-
daginn.11 ..maí,.þar.sem.ég.gat.sest.út.í.garð.
með.Friedman-hjónunum.og.spjallað.einn.
við.þau.um.stund ..Ég.sagði.þeim,.að.síðustu.
ellefu.ár.hefði. Ísland. tekið. stakkaskiptum ..
Atvinnufrelsi. hefði. stóraukist,. verðbólga.
minnkað. niður. í. hið. sama. og. í.
grannríkjunum,. halli. á. fjárlögum. snúist. í.
tekjuafgang,. tiltölulega. hagkvæm. skipan.
myndast. í. fiskveiðum,.mörg. stór. fyrirtæki.
ríkisins.verið.seld,.þar.á.meðal.bankarnir,.og.
hætt.verið.sjóðasukki,.opinberum.stuðningi.
við. illa. rekin. fyrirtæki .. Friedman. ljómaði ..
Ég.bætti.við,.að.heimsókn.hans.til.Íslands.
1984.hefði.skipt.verulegu.máli ..Hann.hefði.
haft.áhrif.á.mikilhæfa.stjórnmálamenn.eins.
og. Davíð. Oddsson,. Friðrik. Sophusson,.
Þorstein.Pálsson,.Geir.H ..Haarde.og.Björn.
Bjarnason,.sem.hefðu.beitt.sér.fyrir.þessum.
umbótum ..Friedman.var.hinn.ánægðasti,.en.
sagði:. „Við. megum. ekki. vera. kokhraustir ..
Það. er. enn. verk. að. vinna .. Sósíalisminn.
tapaði,.en.kapítalisminn.sigraði.ekki .“.Hann.
stóð.þá.á.níræðu ..Ég.hafði.gert.mér.ferð.á.
afmæli. Cato-stofnunarinnar. í. því. skyni.
beinlínis.að.heilsa.upp.á.Friedman-hjónin,.
því. að. ég. hafði. grun. um,. að. ég. ætti. ekki.
eftir.að.hitta.Milton.framar ..Grunur.minn.
reyndist. réttur .. Hann. lést. 16 .. nóvember.
2006 ..Sonur.hans,.David,. setti. vísuorð.úr.
Hávamálum.á.heimasíðu.sína.til.að.minnast.
föður.síns:
Deyr.fé,.
deyja.frændur,.
deyr.sjálfur.ið.sama ..
En.orðstír.
deyr.aldregi.
hveim.er.sér.góðan.getur .
Þessi.orð.hafa.sjaldan.átt.betur.við .
4-rett-2006.indd 83 12/8/06 1:41:03 AM