Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2014, Blaðsíða 41

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 1. tbl. 90. árg. 2014 37
það gengur erfiðlega með líffæri eins og
hjarta, nýru og lifur þar sem lífeðlisfræðin
er aðalatriði starfseminnar. Spurningin er
hversu langt mannfólkið vill fara í þessa
tæknivæddu átt.
Teikn eru á lofti um að hinn vestræni
heimur sé að snúa sér í ríkara mæli
að öðrum leiðum en tæknivæddum
„viðgerðum“ til að viðhalda heilbrigði.
Forvarnar starf og fræðsla um heilbrigða
lífshætti hefur verið til umræðu í þjóð­
félaginu síðustu ár. Í æ ríkara mæli
sækist fólk eftir öðrum meðferðarleiðum
við kvillum sínum en hinu hefðbundnu
læknis vísindum. Hreyfing, slökun, matar ­
æði, nudd og stungur að hætti til dæmis
Kínverja og Indverja er notað sem með­
ferð. Heilbrigðisstéttir verða að taka
tillit til þessara þarfa, kynna sér vel
og jafnvel rannsaka aðferðir þessar og
taka afstöðu án fordóma. Það er krafa
þjóðfélagsins.
Snúum okkur þá að hjúkrunarstarfinu,
þ.e. þjónustunni sem við veitum. Hjúkrun
er þjónusta sem veitt er sem hluti af
heilbrigðisþjónustu. Heilbrigðiskerfið
er stórt fyrirtæki sem skiptist í mörg
minni fyrirtæki. Ávallt verður að hlusta
á viðskiptavinina. Hver er þörfin fyrir
þjónustu, hver getur best veitt þessa
þjónustu með sem minnstum tilkostnaði,
þ.e. framleiðni og gæði þjónustunnar?
Þetta er raunveruleikinn í dag. Þess er
krafist að hjúkrunarstéttin hafi á að skipa
vel menntuðu og hæfu starfsfólki sem
átti sig á þörfum þjóðfélagsþegnanna og
komi til móts við þær.
Hver er staða okkar gagnvart
þjóðfélagsþegnunum, það er að segja
almenningi, í dag? Því miður er fólk
ekki sammála um ágæti hjúkrunar og
hjúkrunarfræðinga. Hvers vegna ekki?
Það má rekja orsakir þessa bæði til
félagsþroska stéttarinnar, starfa
hjúkrunarfræðinga og menntunar.
Í almennri hjúkrun verðum við að færast
nær skjólstæðingi hjúkrunar. Fjölgun í
stéttinni mun vonandi leysa þetta
mál að hluta en þó ekki algjörlega.
Hugmynda fræði okkar segir að mæta
eigi einstaklingnum heildrænt. Því miður
hafa margir hjúkrunarfræðingar, í allri
tækni væðingunni, snúið sér frá grund­
vallaratriðum hjúkrunar, þ.e. að sinna
grunn þörfum skjólstæðinga okkar. Dæmi:
Hreyfing er ein af grunnþörfum mannsins.
Hjúkrunarfræðingar sáu um að þörf
einstaklingsins fyrir hreyfingu væri sinnt
og báru ábyrgð á þessum þætti fyrir
tíð sjúkraþjálfara. Nú heyrist meðal
hjúkrunarfólks að sjúkraþjálfarinn komi
og sjái um gönguæfingarnar, að hreyfa
sjúklinginn eftir stórar aðgerðir og fleira
slíkt. Beðið er eftir sjúkraþjálfara til þess
að sinna þessum hjúkrunarverkefnum
og falla þau jafnvel niður ef sjúkraþjálfari
lætur ekki sjá sig. Annað dæmi er
næring. Eftir 25 ár er ekki vafi á því að
heilbrigðisstarfsfólk lítur til baka með
vissum hryllingi til dagsins í dag varðandi
næringu skjólstæðinga okkar. Hvers
vegna? Jú, við gefum skjólstæðingum
okkar ekki nóga næringu oft og tíðum.
Við undir­nærum fólk sem liggur á
sjúkrahúsum og hefur margfalda
næringarþörf miðað við heilbrigt ástand.
Skjólstæðingar okkar eru vannærðir.
Þetta hafa rannsóknir sýnt fram á hér
á landi. Ég dreg kannski upp of dökka
og einlita mynd af ástandinu hér, en
meðan örlar á þessum vinnubrögðum
stéttarinnar þá fáum við ekki umbeðna
virðingu annarra.
Heimahjúkrun og heimahlynning eru sér­
verk efni hjúkrunarfræðinga sem eru í örum
vexti og í höndum hæfra einstaklinga. Á
þessu sviði eiga hjúkrunar fræðingar eftir
að öðlast traust og virðingu ef þeir halda
áfram á sömu braut.
Með aukinni sérhæfingu, sem ég tel
óumflýjanlega, verðum við að efla
samskipti milli sérgreina hjúkrunar.
Faggreinin sem slík býr yfir það mikilli
og víðtækri þekkingu að einum manni
eða konu er ekki fært að taka við því
öllu saman. Nauðsynlegt er því að
efla ráðgjöf á milli hjúkrunarfræðinga í
mismunandi greinum hjúkrunar og nýta
sérfræðiþekkingu fyrir sem flesta. Er
þetta gert með góðu tjáskiptaferli.
Leiðir það okkur beint að skráningu sem
þætti hjúkrunarstarfs. Í dag eru þau
áhöld, sem við notum við skráningu,
blað og penni. Hvað er langt þar til að
hjúkrunarfræðingar hafa sér við hlið lítið
tölvuborð og skrá jafnóðum athuganir
og meðferð? Það eru ekki mörg ár þar
til upplýsingar verða færðar inn á tölvur. Í
heimahjúkrun, þar sem tölvur eru tengdar
með síma við stjórnstöð. En skráning í
slíku formi verður raunveruleiki í nánustu
framtíð. Hjúkrunarfræðingar verða að
létta sér störfin með þessari nýju tækni.
Það skipulag, sem notað er í dag, köllum
við hjúkrunarferli. Hjúkrunarferlið er
ekkert annað en skipulögð skráning og
markviss vinnubrögð. Hjúkrunarferlið á
eftir að þróast, jafnvel breyta um nafn, en
grunnhugmyndin verður áfram sú sama.
Með notkun hjúkrunarferlisins tryggjum
við samfelldni í hjúkrunarþjónustu okkar.
Skjólstæðingar okkar eru og munu verða
betur upplýstir en áður. Við og aðrir
sem þiggjum þjónustu heilbrigðiskerfisins
krefjumst þess að fá að fylgjast með
gæðum þeirrar þjónustu sem boðið
er upp á. Heilbrigðisstarfsfólk mun
ekki geta afsakað misgjörðir sínar.
„Viðskiptavinirnir“ munu leita réttar síns
fyrir dómstólum. Við munum svara fyrir
gjörðir (misgjörðir) okkar fyrir rétti. Þar
er skráningin það eina sem tekið er gilt.
Markviss, nákvæm skráning er eitt af
lífsspursmálum stéttarinnar.
Samstarf heilbrigðisstétta er viðkvæmt
mál. Skörun starfssviða er eðlilega mikil
þar sem allar stéttir, að sögn þeirra
sjálfra, líta heildrænt á skjólstæðinginn
og veita þjónustu samkvæmt því.
Hvað sem líður faglegri uppbyggingu,
hugmyndafræði hjúkrunar og fleira þá er
farið fram á í nútímaþjóðfélagi að hver
og einn einstaklingur eða fagstétt sanni
gildi sitt fyrir þjóðfélagið. Ég tel að í dag
séum við eitt og eitt, hér og þar að veita
mjög góða og frambærilega þjónustu en
sem heild, eða afl sem tekið er mark á í
þjóðfélaginu, sé málum ekki þannig farið.
Við höfum barmað okkur mjög, sagst
ekki ráða við verkefnin. Við erum að
missa tiltrú þjóðfélagsins á ágæti okkar.
Við efumst ekki sjálf og er það gott því
við vitum hvers við erum megnug. Við
verðum bara að sýna það með ábyrgum
ákvörðunum og verkum.
Einnig verðum við að horfast í augu við
það að samstarfsstéttir okkar nota hvert
tækifæri til að koma sínu að meðan við
erum að hugsa okkar mál. Aðgerðaleysi