Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2014, Page 50

Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2014, Page 50
Tímarit hjúkrunarfræðinga – 2. tbl. 90. árg. 201446 um að velja og bjóða einum aðstandanda sínum að taka þátt. Einu þátttökuskilyrði aðstandanda voru að hann eða hún væri 18 ára eða eldri og gæti fyllt út spurningalista hjálparlaust. Á T1 tóku 279 sjúklingar þátt í rannsókninni og 212 aðstandendur. Matstæki Matstæki til að kanna væntingar sjúklinga til fræðslu (Hospital Patients’ Expected Knowledge – HPEK) og fengna fræðslu (Hospital Patients’ Received Knowledge – HPRK) voru útbúin af hópi finnskra rannsakenda í samvinnu við sjúklinga og hjúkrunarfræðinga í klíník og hafa áður verið notuð í rannsóknum (Leino­Kilpi o.fl., 2005; Rankinen o.fl., 2007). Matstækin voru aðlöguð til notkunar meðal aðstandenda og notuð í fyrsta sinn í þessari rannsókn: Hospital Patients’ Expected Knowledge – Significant other (HPEK­S) og Hospital Patients’ Received Knowledge – Significant other (HPRK­S). Þau innihalda sömu 40 efnisþættina og skiptast í sex undirsvið samkvæmt þekkingarsviðum eflandi fræðslu sem eru lífeðlisfræði (8 spurningar um til dæmis sjúkdóm, einkenni, fylgikvilla), færni (8 spurningar um til dæmis hreyfingu, næringu, svefn), reynsla (3 spurningar um tilfinningar og fyrri reynslu), siðfræði (9 spurningar um til dæmis réttindi og skyldur, þagnarskyldu og trúnað), félagslegt svið (6 spurningar um félagslegan stuðning, til dæmis fjölskyldu og sjúklingasamtök) og fjárhagur (6 spurningar um réttindi til bóta, tryggingar og kostnað vegna meðferðar). Dæmi úr lista sjúklings: „Ég vænti fræðslu um hvernig nánasti aðstandandi minn getur lagt sitt af mörkum við umönnun mína.“ Í lista aðstandenda er sama atriði svona: „Ég vænti fræðslu um hvernig ég get lagt mitt af mörkum við umönnun aðstandanda míns.“ Svarmöguleikar eru „alveg sammála“, „sammála að hluta“, „ósammála að hluta“ og „alveg ósammála“ og hafa þeir tölugildin 1­4 en svarmöguleikinn „á ekki við“ fær tölugildið 0. Áreiðanleikastuðull (Cronbachs­alfa) spurningalista aðstandenda á T1­T3 var 0,96, 0,98 og 0,99. Áreiðanleikastuðull fyrir undirsviðin var 0,75 til 0,94 á T1, 0,90 til 0,99 á T2 og 0,93 til 0,97 á T3. Á T2 voru aðstandendur spurðir um aðgengi að upplýsingum meðan á sjúkrahúsdvöl sjúklings stóð með fjórum völdum spurningum úr Good Care Scale sem metur margvísleg gæði umönnunar, þar á meðal upplýsingagjöf (Leino­Kilpi og Haana,1994). Svarmöguleikar eru fimm (1=ósammála, 5=sammála) og fimm táknar gott aðgengi. Í þessari rannsókn sem og hinu alþjóðlega verkefni eru þessar spurningar prófaðar og meðhöndlaðar sem einn listi í fyrsta sinn. Innra samræmi spurninganna var metið með Spearmans­fylgnistuðli sem var frá 0,52 til 0,77 og áreiðanleikastuðull spurningalista var 0,89. Aðstandendur voru spurðir um aldur, tengsl við sjúkling, kyn, menntun, atvinnu, starfsreynslu innan heilbrigðis­ eða félagsþjónustu og hvort þeir hefðu tekið þátt í einstaklingsfræðslu (FSA eða HVE) eða hópfræðslu (LSH) fyrir aðgerð sjúklings. Þessar upplýsingar voru notaðar sem bakgrunnsbreytur í rannsókninni. Upplýsingar um þýðingu og prófun mælitækja og frekari lýsingu á fræðslulista, sjúklingafræðslu og gagnasöfnun er að finna í fyrri grein höfunda (Árún K. Sigurðardóttir o.fl., 2013) Gagnasöfnun Tveir spurningalistar með sama kóðanúmeri, annar fyrir sjúkling og hinn fyrir aðstandanda, voru sendir heim til sjúklings stuttu fyrir liðskiptaaðgerð hans ásamt upplýsinga­ og samþykkisbréfi. Annar spurningalistinn var afhentur þeim sjúklingum og aðstandendum, sem samþykktu þátttöku á sjúkrahúsinu, og þriðji spurningalistinn, bæði fyrir sjúklinginn og aðstandanda, var sendur heim til sjúklings sex mánuðum eftir aðgerð. Listum var skilað í fyrirframgreiddu svarumslagi. Sendur var spurningalisti til aðstandenda á T3 þótt svar bærist ekki á T2. Söfnun gagna átti sér stað frá nóvember 2009 til júní 2011. Á öllum þremur sjúkrahúsunum er formleg fræðsla fyrir eða við innritun og útskrift sem aðstandendum er boðið að taka þátt í. Siðfræði Vísindasiðanefnd veitti rannsókn leyfi (VSNb2009080003/03.7) og Persónuvernd var tilkynnt um rannsóknina. Þátttakendur skiluðu undirrituðu upplýstu samþykkisbréfi með fyrsta spurningalistanum. Tölfræðileg úrvinnsla Lýsandi tölfræði var notuð til að lýsa einkennum úrtaksins. Reiknað var meðaltal, staðalfrávik og spönn fyrir allar samfelldar breytur og tíðni og hlutföll fyrir flokkabreytur. Miðgildi aldurs var reiknað og þátttakendum skipt í tvo hópa samkvæmt því. Kí­kvaðratpróf var notað til að bera saman tvíkosta bakgrunnsbreytur. Reiknað var meðaltal svara í spurningalistum um fræðslu í heild og fyrir hvert undirsvið. Lágt meðalgildi gefur til kynna miklar væntingar (HPKE og HPKE­S) og mikla fengna fræðslu (HPRK og HPRK­S). Breytur voru gerðar til að mæla mismun á væntingum (HPKE­S) og fenginni fræðslu (HPRK­S) á T1 og T2 (HPKE­S mínus HPRK­S2) og T1 og T3 (HPKE­S mínus HPRK­S3). Búnar voru til breytur þar sem mismun á væntingum og fenginni fræðslu á T2 og T3 var skipt í hópa eftir því hvort breyta var með 0 eða hærra gildi (frá 0 til +3) eða lægra gildi en ­0,001( frá ­0,001 til ­3) og þær breytur bornar saman við bakgrunnsbreytur með kí­kvaðratprófi. Enn fremur voru búnar til breytur til að mæla mismun á svörum um fengna fræðslu á T2 annars vegar og T3 hins vegar (HPRK­S2 mínus HPRK­S3). Meðaltöl ofangreindra breyta voru borin saman við bakgrunnsbreytur milli tímapunkta (T1, T2, T3) með stikuðum prófum: t­prófi, pöruðu t­prófi og einhliða dreifigreiningu, til að finna mun á meðaltölum. Dreifigreining endurtekinna mælinga var notuð til að athuga áhrif tíma á mat aðstandenda á fræðslu. Línuleg fjölbreytuaðhvarfsgreining var gerð til að finna hvaða frumbreytur hafa sjálfstæð áhrif á mismun á væntingum og fenginni fræðslu á T2 (HPKE­S mínus HPRK­S2). Reiknað var meðaltal spurninga úr Good Care Scale fyrir hverja spurningu og heildarlista. Miðað var við marktektarmörk p<0,05 og gögn voru greind með SPSS, útgáfu 20. NIÐURSTÖÐUR Af 212 aðstandendum, sem tóku þátt í rannsókninni, svaraði 141 (67%) á T2 og 144 (68%) á T3. Meðalaldur var 58 ár (sf 13,5), miðgildið var 60 ár og spönn frá 19 til 89 ára. Rúm 50% aðstandenda voru á aldrinum 60 til 89 ára og tæpur helmingur

x

Tímarit hjúkrunarfræðinga

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit hjúkrunarfræðinga
https://timarit.is/publication/1159

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.