Þjóðmál - 01.03.2011, Side 27

Þjóðmál VOR 2011 25
út númerið á tilteknum kjörseðli . Þá skiptir
heldur engu máli hvort listar hafi verið
haldnir utan um þessi atriði, líkt og Reynir
leggur ofuráherslu á . Staðreynd málsins er sú
að kjörseðlar voru í hlaupandi númeraröð sem
þýðir að hefði einhver, sem hafði aðstöðu til,
haft áhuga á því að fylgjast með hvar í röðinni
Reynir Axelsson kaus þá hefði sá hinn sami
getað fundið kjörseðil hans, á meðan eða
eftir að kosningu lauk, og þannig séð hvernig
Reynir kaus . Engan skipulagðan lista eða
samsæri kjörstjórnarmanna þarf til að finna
þetta út . Einungis ásetning aðila, eins eða fleiri,
sem geta fylgst með kosningunum og talningu
atkvæða . Þá er það grundvallarmisskilningur
hjá Reyni að sýna þurfi fram á að þetta hafi
verið gert . Augljóslega er nóg að sýna fram
á að þetta hafi verið mögulegt . Í ljósi þessa
uppfylltu kosningarnar ekki skilyrðið um að
vera leynilegar .
Kjörklefar voru ekki
í samræmi við reglur
Hæstiréttur telur að kjörklefar hafi ekki uppfyllt lagaskilyrði þar sem kjós­
endur gátu ekki verið í einrúmi við að fylla
út kjörseðla sína . Gagnrýni Reynis á þetta
atriði er alfarið byggð á útúrsnúningum en
efnislega er hún eftirfarandi: Hver hefur
áhuga á því að kíkja á kjörseðil næsta manns
og hvernig getur einstaklingur, sem stendur
á bak við kjósanda, séð kjörseðilinn nema
hafa röntgensjón? Þá bendir Reynir einnig á
að Hæstiréttur hafi ekki sýnt fram á „hvaða
líkamsæfingar [þurfi] til ef einhver vill sjá
kjörseðil meðan kjósandi fyllir hann út“ .
Þessi gagnrýni er ekki upp á marga fiska . Af
hverju þarf að sýna fram á þetta? Er ekki nóg
að fyrir liggi að þeir sem vildu, gátu litið yfir
öxl næsta manns eða kíkt yfir pappaspjöldin
sem skildu „kjörklefana“ að? Kosningar sem
byggja á þessu fyrirkomulagi geta aldrei
talist leynilegar í skilningi laga .
Til að rökstyðja mál sitt betur full yrðir
Reynir að „víða um lönd“ sé notast við
samskonar kjörklefa og í stjórn lagaþings­
kosn ing unum, væntanlega athuga semda ­
laust og með fínum árangri . Hér virðist
Reynir hins vegar horfa algjörlega fram hjá
því að hlutverk Hæstaréttar er að túlka og
dæma eftir íslenskum kosningalögum . Við
þá túlkun skiptir engu máli hvernig kjör­
klefar „víða um lönd“ líta út . Reynir kýs
reyndar að láta sér nægja að vísa til hins stóra
heims án nánari tilgreiningar . Staðhæfing
hans er því ónákvæm og líklegast ósönn .
Kjörseðlar voru ekki
brotnir saman
Eins og flestir, sem tóku þátt í kosn­ingunni, vita mátti ekki brjóta kjör­
seðl ana saman . Í 53 . og 85 . gr . laga um
kosn ingar til Alþingis nr . 24/2000 segir að
kjör seðla skuli brjóta saman áður en þeir
eru settir í kjörkassa . Þessi lagaákvæði giltu
um stjórnlagaþingskosningarnar að mati
Hæsta réttar . Reynir er ósáttur við þetta og
telur ekki heila brú í þessari afstöðu réttar­
ins . Niðurstöðu Hæstaréttar um þetta
atriði má rekja til þeirrar grundvallar reglu
allra lýðræðisríkja að kosning skuli vera
leyni leg . Ákvæði laga um alþingis kosn­
ingar, sem ætlað er að standa vörð um
leynilegar kosningar, áttu því að gilda um
stjórnlagaþingskosningarnar eftir því sem
við átti, sbr . 1 . mgr . 11 . gr . laga um stjórn­
lagaþing .1 Reynir ákveður hins vegar að leggja
málið upp með öðrum hætti . Hann virðist
telja að Hæstiréttur velji eftir hentugleika
hvaða ákvæði kosningalaga eigi að gilda og
hver ekki, án nokkurrar ástæðu . Þetta er
auðvitað ekki rétt og í raun ekki heil brú í
1 Í 1 . mgr . 11 . gr . laga um stjórnlagaþing segir m .a .: Um
kjördeildir, kjörstaði og framkvæmd atkvæðagreiðslunnar
fer að öðru leyti samkvæmt lögum um kosningar til Al­
þing is eftir því sem við á .