Þjóðmál - 01.03.2011, Síða 51

Þjóðmál - 01.03.2011, Síða 51
 Þjóðmál VOR 2011 49 Hannes Hólmsteinn Gissurarson Þegar Orwell skaut fílinn George Orwell hét réttu nafni Eric Arthur Blair og fæddist 1903 á Ind­ landi, þar sem faðir hans var embættismað­ ur bresku nýlendustjórnarinnar . Eftir menntaskólanám á Bretlandi gekk hann í lögregluna á Indlandi . Var hann sendur til Búrma, sem þá var líka undir stjórn Breta, og starfaði þar í fimm ár, en ákvað síðan að gerast rithöfundur í Bretlandi . Hann var róttækur í stjórnmálaskoðunum, barðist í spænska borgarastríðinu, sem skall á 1936, særðist og sneri heim . Þar eð hann sagði hreinskilnislega frá tilraunum kommúnista til að kúga samherja sína í spænskra lýðveldishernum, gekk honum illa næstu ár að fá bækur sínar gefnar út, því að kommúnismi naut mikillar samúðar breskra menntamanna . Höfnuðu margir útgefendur hinni snjöllu dæmisögu hans, Dýrabæ, enda var hún með réttu talin ádeila á rússnesku byltinguna . Kom hún loks út 1945 og seldist vel . Á Íslandi var hún gefin út 1949 í þýðingu Jóns Sigurðssonar frá Kaldaðarnesi .1 Lýsing Orwells á alræðisríkinu, Nítján hundruð áttatíu og fjögur, kom út 1949, en ári síðar lést höfundurinn . Íslensk þýðing Hersteins Pálssonar og Thorolfs Smiths birtist 1951 .2 Íslenskir kommúnistar þögðu við báðum þessum skáldsögum Orwells, enda var boðskapurinn þeim lítt að skapi . En þeir höfðu raunar verið fyrstir til að kynna verk hans á íslensku, því að í Rauðum pennum 1938 birtist fræg smásaga hans, „Þegar ég skaut fílinn,“ í íslenskun Halldórs Stefánssonar .3 1 . Smásaga Orwells er skrifuð í hinum einfalda og skýra stíl hans . Hún hefst eftirminnilega: „Mikill hluti íbúanna í Moulmein í Neðri­Búrma hataði mig .“4 Sögumaður er þar lögreglumaður, eins og Orwell var sjálfur um skeið . Hann finnur sárt til þess, hversu óvinsæl breska nýlendustjórnin er . Íbúarnir neyta jafnan færis til að hrekkja eða óvirða embættismenn hennar . Sögumaður tekur óvild íbúanna nærri sér, því að hann er sjálfur andstæðingur nýlenduveldis Breta, þótt hann fari leynt með það . „Allt, sem ég vissi, var það, að ég var milli steins og sleggju: öðrum megin einveldið, sem ég þjónaði, og hinum megin litlu, illkvittnu kvikindin, sem reyndu að eyðileggja mig í embætti mínu .“5 Honum finnst hann tvískiptur . Annar lítur á hina bresku stjórn sem óvelkomið aðskotadýr; hinn á enga ósk heitari en reka byssusting í kvið Búddaprestanna, sem skæla sig framan í hann . „Slíkur tilfinningaruglingur er hið eðlilega ástand afkvæma einveldisins .“ Dag einn fær sögumaður boð um það, að taminn fíll hafi ærst í útjaðri borgarinnar,
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100

x

Þjóðmál

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðmál
https://timarit.is/publication/1175

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.