Iðjuþjálfinn - 01.06.2015, Qupperneq 37

37
Í framhaldi af erindi mínu á vísindadegi iðjuþjálfa Landspítala (LSH) árið
2013 um þjónustuyfirlit sem grundvöll
gæðaeftirlits og hugmyndaþróunar
í iðjuþjálfun voru haldnar nokkrar
vinnusmiðjur með öllum iðjuþjálfum
spítalans. Iðjuþjálfar LSH vinna á níu
starfsstöðvum, þ.e. bráðadeildum í
Fossvogi og á Hringbraut, Barna- og
unglingageðdeild, endurhæfingardeild
Grensási, geðsviði fullorðinna á
Hringbraut, á Kleppi, í Laugarási og
Samfélagsgeðteyminu á Reynimel, auk
öldrunarlækningadeilda á Landakoti.
Í vinnusmiðjunum unnu iðjuþjálfar
mismunandi starfsstöðva að því að
ákvarða hvaða þjónustuferli væri
æskilegt að nota fyrir viðkomandi
starfsstöð og hvernig best væri að útbúa
yfirlitstöflur yfir starfsemi þeirra. Mikil
vinna fór í hönd og var frábær afrakstur
hennar kynntur á Málþingi iðjuþjálfa
LSH í nóvember 2014. Niðurstöður
þessarar vinnu urðu þær að best væri að
styðjast við tvö þjónustuferli iðjuþjálfa
á LSH, Occupational Therapy Intervention
and Process Model, skammstafað OTIPM
(Fisher, 2009) og þjónustuferli tengt
hugmyndafræði Líkansins um iðju
mannsins, eða Model of Human Occupation
(MOHO) (Forsyth og Kielhofner,
2002; Forsyth, o.fl., 2014; Kielhofner
og Forsyth, 2008). Iðjuþjálfar á bráða-,
endurhæfingar­ og öldrunardeildum
LSH notast við OTIPM en iðjuþjálfar
á geðsviði styðjast við þjónustuferli
MOHO.
Markmið þessarar greinar er að skoða
eiginleika þjónustuferlanna tveggja
og tengja þá notkunarmöguleikum á
starfsstöðvum iðjuþjálfa.
Aðferðin var samanburður heimilda um
sérstöðu þjónustu ferlanna, að greiningu
þeirra frá öðrum þjónustuferlum
og samræmi á milli þjónustuferla og
hugmyndafræði. Einnig voru hugleiðingar
um notagildi þjónustuferlanna við gerð
þjónustuyfirlitstaflna hafðar í huga.
OTIPM Þjónustuferlið
Þáttum OTIPM þjónustuferlisins er
lýst nánar í greininni „Þjónustuyfirlit
sem grundvöllur gæðaþróunar innan
iðjuþjálfunar“ annars staðar í þessu
blaði. Fyrst er fjallað um OTIPM
þjónustuferlið í Eleanor Clarke Slagle
fyrirlestri Anne Fisher árið 1998.
Ástæðan fyrir því að Fisher fannst
þörf á nýju þjónustuferli var að hún
taldi mikilvægt að leggja ríkari áherslu
á ákveðna þætti í þjónustu iðjuþjálfa
í ferlinu. Í fyrsta lagi fannst henni
iðjusýnin ekki alltaf vera augljós í starfi
klínískra iðjuþjálfa. Við nánari athugun
hennar á klínískri vinnu iðjuþjálfa benti
flest til að skipta mætti athöfnum, sem
notaðar eru til íhlutunar iðjuþjálfa,
niður í sex flokka. Fyrsti flokkurinn
snerist um undirbúning fyrir íhlutun.
Sem dæmi um undirbúning má nefna
hitameðferð fyrir gigtarsjúklinga, eða
spelkur til varnar kreppum. Æfingar til
þjálfunar sérstakra þátta líkamsstarfsemi
(s.s. beinar æfingar til að auka hreyfiferla,
eða keiluhleðsla til að bæði styrkja
vöðva og auka hreyfiferla) tengdust
öðrum flokki íhlutunar athafna. Þriðji
flokkurinn felur í sér eftirlíkingu af iðju,
þar sem tilgangi hefur verð bætt við
beinar æfingar (t.d. skera niður leir í stað
matar). Fjórði flokkurinn höfðaði til
endurbætandi eða lagfærandi iðju, þar
sem raunverulegar athafnir í eðlilegu
umhverfi eru notaðar til að draga úr
einkennum og auka færni (t.d. spila á
spil til að draga úr athygliskerðingu).
Í fimmta flokknum felst áunnin
iðja sem lítur sömu skilgreiningu og
endurbætandi iðja að öðru leyti en
því að ávinningurinn tekur mið af
framkvæmdafærni en ekki einkennum.
Sjötti flokkurinn snýst um aðlagaða iðju
(s.s. notkun breyttra aðferða, aðlögunar
á umhverfi og/eða hjálpartækja til að
draga úr áhrifum færniskerðingar). Að
fengnum þessum niðurstöðum þróaði
Vinnusmiðjur
iðjuþjálfa LSH:
Umfjöllun um
þjónustuferli og yfirlitstöflur
Guðrún Árnadóttir, PhD, MA,
BMROT hefur umsjón með þróunar- og
rannsóknarvinnu iðjuþjálfa á Landspítala.
Hún er einnig klínískur dósent við læknadeild
Háskóla Íslands.