Iðjuþjálfinn - 01.06.2015, Blaðsíða 44

44
Dagbókarfærsla
við lok fjórða vettvangsnáms
Aldís Eiríksdóttir
Ljósálfar
Þegar ég var lítil átti ég yndislega uppáhaldsbók sem hét Dísa ljós-
álfur. Þetta var og er ævintýri um litlu
stúlkuna sem var ekki stærri en fingur
manns. Hún hafði vængi og lenti í
því að týna mömmu sinni, villast í
skóginum og þurfa að sofa í sykurkari.
Ég man söguþráðinn ekki lengur í
smáatriðum en þetta var spennutryllir
bernskuáranna. Sagan endaði sem betur
fer vel og Dísa ljósálfur komst í gegnum
skóginn, fann, held ég, alveg örugglega
mömmu sína og lifði hamingjusöm til
æviloka.
Ég veit ekki alveg af hverju mér
datt þetta ævintýri í hug núna, nema
þá vegna þess að nú tæpum 50 árum
seinna er ég sjálf að verða komin á
leiðarenda í gegnum annað ævintýri sem
hefur á vissan hátt verið spennutryllir
fullorðinsáranna. Söguhetjurnar í þessu
seinna ævintýri, sem gerist í stóra þétta
háskólaskóginum, eru sprenglærðir
skógfræðingar og svo við nemendurnir,
nokkrir ljósálfar með vængi. Þeir hafa
stundum villst og sofið í sykurkörum en
háskinn hefur nú samt, held ég, aldrei
orðið jafnmikill og hjá Dísu, nöfnu
minni, forðum daga. Gott ævintýri endar
jafnan vel og í trausti þess lesum við
þau enn fyrir börnin okkar, en í öllum
ekta ævintýrum birtast líka ógnanir og
þrautagöngur, sem takast þarf á við.
Glíman við þær og niðurstaða átakanna
bera með sér boðskap og lærdóm sem
lesandinn eða áheyrandinn getur nýtt
sér í lífi og starfi. Þannig er það líka
með mig núna þegar ég horfi til baka
yfir þessi fjögur ár sem ég hef verið í
skóginum. Ég hef staðið andspænis
ýmsum áskorunum og tekist á við þær
bæði í verkefnavinnu, prófum og svo
síðast en ekki síst í vettvangsnámi á
fjórum ólíkum stöðum. Ef ég hugsa
um námið sem skógargöngu þá getum
við sagt að trén séu allir þeir ólíku
skjólstæðingshópar sem við höfum lært
um og kynnst á leiðinni. Sum trén eru
há og beinvaxin og teygja sig bísperrt á
móti sólinni, sum eru lítil og kræklótt og
eiga í basli með að ná í nokkurt sólarljós
og svo eru líka trén sem þurfa ekki
svo mikla sól heldur nægir þeim frjór
jarðvegur, væta og skjól til að geta vaxið.
Allur þessi lærdómur um mismunandi
tré, jarðveg, sól, regn og vinda hefur
gefið ævintýrinu mikið gildi og áður en
langt um líður verð ég búin að gleyma
að hafa nokkurn tímann
sofið í sykurkari. Það
er góð tilfinning að
skilja betur hvernig er
hægt að rækta skóg þar
sem öll tré fá að njóta
sín og hvernig er hægt
að hlúa að hverju og
einu þannig að það geti
sjálft séð um að vaxa og
dafna. Það er nefnilega
dásemdin í þessu. Öll
tré, sem fá birtu, skjól,
góðan jarðveg og pláss
fyrir greinarnar sínar,
vaxa. Alveg eins og
mannfólkið hér.
Nú þegar háskóla
- s k ó g a r g ö n g u n n i
er að verða lokið og við komin í
útjaðar skógarins tilbúin að fljúga á
vængjunum okkar, sem hafa stækkað
verulega við átökin, förum við að
tengja saman í eina heild það sem við
lærðum á leiðinni. Orð og hugtök sem
hafa sprottið af vörum kennaranna,
komið fljúgandi á vængjum alnetsins
og skotist upp af blaðsíðum bókanna
eru smátt og smátt að renna saman
við reynsluna sem vettvangsnámið
hefur veitt okkur. Hugtök eins og
eflandi samskipti, skjólstæðingsmiðun,
fagmennska, fordómaleysi og samvinna
hafa öðlast raunverulega merkingu.
Það er nefnilega eitt að geta farið með
skilgreiningar þessara hugtaka á prófum
og í verkefnum en annað að nýta sér
þau í starfi. Nýta þau til stuðla að því
að allir geti lifað sjálfstæðu, gefandi
og innihaldsríku lífi og sýna í verki að
skjólstæðingar okkar séu þeir sem eiga
að ráða ferðinni og hafa með líf sitt að
gera. Nú þegar fjórða vettvangsnámi
okkar er lokið og útskrift ekki langt
undan, langar mig að láta hugann reika
um þau hugtök sem eru mér efst í huga
núna og verða örugglega til stuðnings
og áminningar þegar ég fer að vinna
sem iðjuþjálfi. Dæmin sem ég tek eru
ekki endilega úr vettvangsnáminu núna
heldur koma þau héðan og þaðan úr
náminu.
Eflandi samskipti
Á venjulegum degi í
vettvangsnámi hittum
við alls konar fólk,
bæði skjólstæðinga
og starfsfólk. Við
horfum, hlustum og
lesum í viðbrögð af
athygli. Við veltum
fyrir okkur hvernig
áhrif fólk hefur hvert
á annað og svo eigum
við sjálf samskipti
sem eru ekki síður
lærdómsrík. Sem betur
fer hafa oftast blasað
við eflandi samskipti
sem hafa vakið gleði
og von í brjóstinu. „Já svona á að gera
þetta“ hef ég þá hugsað. Stundum
hef ég líka rekist á afskiptaleysi og
sinnuleysi í samskiptum þar sem fólki
virðist vera sama um hvert annað og
þá leitar sú hugsun á, hvað það hljóti
að vera leiðinlegt og dauflegt að vinna
með fólki og hafa ekki áhuga. Það
versta hefur svo verið að verða vitni að
niðurbrjótandi samskiptum. Það hefur
sem betur fer ekki oft komið fyrir, en
verður víti til varnaðar. Ég held að til
þess að geta orðið góður iðjuþjálfi sé
óendanlega mikilvægt að velja fyrstu
leiðina, sem ég nefni hér að ofan, og
gera það markvisst og meðvitað. Að
reyna að koma alltaf fram við fólk með
það að markmiði að efla það og styrkja.
Að hafa trú á fólki og ganga út frá því
að allir hafi eitthvað gott til málanna að
leggja, hvort sem það eru skjólstæðingar
eða samstarfsfólk. Ég geymi augnablik
frá öllum vettvangsstöðum þar sem
starfsfólk hefur sýnt listilega hvernig
er hægt að efla skjólstæðinga og hvetja
til dáða og þar sem starfsfólkið vinnur
Ég held að til
þess að geta orðið
góður iðjuþjálfi
sé óendanlega
mikilvægt að velja
fyrstu leiðina, sem ég
nefni hér að ofan, og
gera það markvisst og
meðvitað. Að reyna
að koma alltaf fram
við fólk með það að
markmiði að efla það
og styrkja.