Iðjuþjálfinn - 01.06.2015, Side 48

48
Þjónusta við aðstandendur einstaklinga
með geðrænan heilsufarsvanda
Verkefni þetta er heimildasamantekt með nýsköpun. Tilgangur þess var
að afla ítarlegra upplýsinga um áhrif
geðræns heilsufarsvanda nákomins
einstaklings á líf og líðan aðstandenda
og komast að hvaða þörf þeir hefðu fyrir
þjónustu. Til að stýra heimildaleit og
afmarka viðfangsefnið voru eftirfarandi
rannsóknarspurningar settar fram:
Hvaða áhrif hefur það á aðstandendur
þegar nákominn einstaklingur er með
geðrænan heilsufarsvanda? Hvaða
stuðn ing býður geðheilbrigðisþjónustan
upp á fyrir aðstandendur einstaklinga
með geðrænan heilsufarsvanda og
hvern ig hefur hann reynst?
Hugmyndafræði valdeflingar og
skjól stæðings- og fjölskyldumiðaðrar
nálgunar voru hafðar að leiðarljósi í
verkefninu. Heimildasamantekt leiddi í
ljós að aðstandendur upplifðu m.a. aukið
álag í daglegu lífi, samskiptaörðugleika
og fordóma í garð þess veika og þeirra
sjálfra. Einnig kom fram að þeir höfðu
þörf fyrir margvíslegan stuðning, bæði
frá heilbrigðisstarfsfólki og öðrum í
sambærilegum aðstæðum. Auk þess
vildu þeir hafa greiðan aðgang að
hagnýtum upplýsingum sem sneru
t.d. að eðli geðsjúkdóma, bjargráðum
og hvert þeir ættu að leita eftir þeirri
þjónustu sem í boði er. Til að takast
á við aðstæður sínar á árangursríkan
hátt þurfti umhverfið að bjóða upp
á ýmiss konar úrræði. Niðurstöður
heimildasamantektar voru nýttar til að
þróa námskeið ætlað aðstandendum
einstaklinga með geðrænan heilsufars-
vanda á höfuðborgarsvæðinu. Mark-
mið námskeiðsins er fyrst og fremst
að þátttakendur nái betri stjórn á
eigin lífi, eflist í hlutverki sínu sem
umönnunaraðilar og kynnist aðferðum
til að takast á við aðstæður sínar.
Lykilhugtök: Aðstandendur, ein-
stakl ingar með geðrænan heilsufars-
vanda, geðheilbrigðisþjónusta, stuðn-
ingur.
Leiðbeinandi: Sólrún Óladóttir,
lektor.

Hjördís Inga
Hjörleifdóttir
Jóhanna Ósk
Snædal
Tilgangur þessarar rannsóknar var að fá upplýsingar um sjónarhorn
almennings á Íslandi til þunglyndis.
Leitast var við að svara eftirfarandi
rannsóknarspurningu: Hver eru við-
horf og skilningur almennings á
þunglyndi? Rannsóknin var eigindleg
og gagna aflað með þremur 3­6 manna
rýnihópum. Rýnihópaumræður fóru
fram á höfuðborgarsvæðinu. Auglýst var
eftir þátttakendum á samfélagsmiðlum
og opinberum stöðum. Alls tóku 14
manns þátt, 12 konur og tveir karlmenn
á aldrinum 18 til 66 ára. Í rýnihópunum
var stuðst við opinn, óstaðlaðan
viðtalsramma með örsögu og umræður
hópanna afritaðar orðrétt, kóðaðar og
greindar í þemu. Niðurstöður mynduðu
þrjú meginþemu: Það sem ekki sést,
Samfélagið og Að upplýsa og fræða.
Viðmælendur töldu að sjúkdómur á borð
við þunglyndi færi ekki í manngreinarálit
og margir væru ekki tilbúnir að horfast
í augu við
vandann. Margir
þættir gætu haft
b a t a h ve t j a n d i
áhrif og flestir
voru þeirrar
skoð unar að
með ferð þyrfti að
vera einstaklings-
bundin. Til að
með ferð bæri árangur þyrfti hún að
vera aðgengilegri og þörf væri á fleiri
niðurgreiddum úrræðum. Ástæða þess
að fólk leitaði sér ekki hjálpar væri m.a.
vegna kostnaðar og vegna fordóma í
samfélaginu en jafnframt vegna eigin
fordóma. Þátttakendur voru sammála
um að kröfurnar og pressan í íslensku
samfélagi hefði mikil áhrif á þá sem
glíma við erfiðleika. Gildi fræðslu og
þekkingar kom skýrt fram og mikilvægt
væri að fræða börn og ungmenni um
málið. Slík fræðsla var talin geta dregið
„Við Íslendingar erum svona… hvað
segirðu? Ég segi allt fínt þó allt sé í steik.“
Viðhorf almennings til þunglyndis
úr fordómum. Jákvætt væri að opna
umræðuna um þessi mál og að það gæti
hjálpað öðrum að átta sig á að fleiri
væru að glíma við svipuð vandamál.
Nauðsynlegt er að kanna viðhorf al-
mennings til að efla þverfaglega þekk­
ingu fagfólks og betrumbæta aðferðir til
heilsueflingar.
Lykilhugtök: þunglyndi – viðhorf –
almenningur – eigindleg rannsókn
Leiðbeinandi: Sonja Stelly Gústafs-
dóttir.
Stefán E. Hafsteinsson Kristín V. Tomsen Berglind Steinarsdóttir