Þjóðmál - 01.12.2010, Síða 24

22 Þjóðmál VETUR 2010
tekj ur sjávarútvegsins voru á tímabilinu
112 milljarð ar á ári en eftir rekstrarkostn að,
fjár fest ingar og fjármagnskostnað birgða
og rekstr ar fjármuna standa eftir 8–9% (sjá
mynd 1) sem hægt er að nýta til að fjár festa
í aflaheimildum . Þessi 8–9% eru verð mæti
óveidds afla eða sá hagnaður sem óánægju-
raddir eru ósáttar við . Hefðu tekjur verið
8–9% lægri væri ekkert verðmæti í afla heim-
ildum og staða sjávarútvegsins að öllu leyti
erfiðari . EBITDA stendur fyrir hagnað fyrir
vexti, skatta og afskriftir (varanlegra og óá-
þreif anlegra fastafjármuna) . Með öðr um orð -
um, rekstrarhagnaður fyrir af skrift ir . Með al
EBITDA á tímabilinu var 25 milljarðar (112
milljarðar að frá dregn um rekstrar kostn aði)
og meðal EBITDA-fram legðin (EBITDA
sem hlutfall af tekjum) var 22,6% samkvæmt
tölum Hag stof unnar . Ef framlegðin hefði
verið lægri um áðurnefnda 9% er líklegt
að ekk ert verðmæti væri í aflaheim ildum
því rekstrar hagnaðurinn myndi ein göngu
duga til viðhaldsfjárfestinga og eðlilegr ar
ávöxt unar kröfu af fastafjármunum og veltu-
fjármunum .
Áætla má m .v . ofangreindar forsendur
að sjávarútvegurinn þurfi 15% EBITDA-
framlegð til að standa undir sér . Sé
framlegðin lægri þarf að niðurgreiða
veiðarnar með einum eða öðrum hætti en
sé framlegðin hærri myndast verðmæti í
aflaheimildum . Mynd 2 staðfestir einnig
þessa lágmarksframlegð enda sýnir myndin
taprekstur í geiranum þegar framlegð er
undir 15% . Mynd 2 sýnir jafnframt hvað
rekstur sjávarútvegsins er brothættur en
umtalsverður viðsnúningur hefur verið á
EBITDA-framlegð og hagnaði (eða tapi)
greinarinnar á sama tíma og þorskkvóti
hefur dregist saman . Áður en kvótakerfið
var sett á laggirnar var afkoma greinarinnar
slök og gengisskráning notuð til að rétta af
stöðuna . Þegar svarta skýrsla Hafró var birt
var ljóst að ekki yrði haldið áfram á sömu
braut nema með skipbroti . Eflaust eru
margar aðrar ástæður fyrir því að framlegð
greinarinnar hefur farið batnandi og væri
áhugavert að sjá framlegð greinarinnar
fyrir 1980 . Innleiðing kvótakerfisins árið
1984 og framsal kvótans árið 1990 hefur
hins vegar haft jákvæð áhrif á rekstur
greinarinnar . Betri nýting fiskiskipa varð
Mynd 1 . Tekjur sjávarútvegsins,
bæði af veiðum og vinnslu, voru
að meðal tali 112 milljarðar á ári
1997–2008 en lengra ná gögn
Hag stofunnar ekki . Rekstrar kostn-
aður, viðhaldsfjárfest ingar og ávöxt-
unarkrafa varanlegra rekstrar fjár-
muna og birgða er 91–92% . Eftir
standa þá einungis 8–9% fyrir afla-
heimildir . Lækki tekjur um 8–9%,
eða kostnaður um sömu prósentu,
er sjávarútvegurinn kominn í sömu
sjálfheldu og fyrir 30 árum síðan .*
________________________
* Rekstrarkostnaður án afskrifta var 77%, fjármagnskostnaður vegna varanlegra rekstrarfjármuna (skip,
fasteignir og tæki) og birgða 11% (m .v . 10% veginn fjármagnskostnað), viðhaldsfjárfestingakostnaður er
um 3-4% (25 ára líftími tækja en ekkert hrakvirði) . Í útreikningunum er stuðst við bókfært virði varanlegra
rekstrarfjármuna .