Þjóðmál - 01.12.2010, Blaðsíða 36

34 Þjóðmál VETUR 2010
umkomuleysis . Hvað skyldi nú einkenna
þetta ógæfufólk að mati Dalrymples? Svarið
er einfalt – málleysi! Fangelsi landsins eru
yfirfull af fólk með svo takmarkaðan orða-
forða og svo lélega málvitund að það er ófært
um að tjá óhlutbundna hugsun . Hvað með
það? gæti einhver spurt . Jú, það skiptir máli
að geta tjáð óhlutbundna hugsun því að í
henni felast allar þær þrár og tilfinningar
sem einn maður getur í sér borið . Þetta er
fólk sem alla ævi lifir á bótum en getur ekki
einu sinni fyllt hjálparlaust út eyðublöðin
sem færa þeim bæturnar . Sú skapraun sem
í þessu málleysi fylgir veldur miklu um
ógæfu þeirra . Hún heldur þeim föngnum
í von lausum aðstæðum . Því að hvað sem
öðru líður þá er það tungumálið sem skipar
mönnum sess í samfélaginu .
Dalrymple kennir menntakerfinu um þessa ógæfu . Í þeim hluta bókarinnar
þar sem hann fjallar um bók Frank
Chalks, It´s Your Time You´re Wasting,
gerir hann grein fyrir kerfinu sem gengis-
fellt hefur menntun heillar kynslóðar þar
sem kunn áttu hrakar og próf merkja lítið
sem ekkert lengur . Eitt af fyrstu verkum
nýrrar ríkisstjórnar Camerons og Cleggs
er að gera atlögu að þessum óskapnaði . En
menntakerfi er eins og herskip; stefninu
verður ekki breytt á einni nóttu og ekki að
vita hvort árangur næst áður en að næstu
kosn ing um kemur . Tugthúslimirnir munu
þó ekki njóta ávaxtanna falli þeir einhvern
tíma af trjánum, því að líf þeirra hefur nú
þegar verið lagt í rúst af sjálfvitringi frá
Harvard, Steven Pinker . Hjá honum liggur
sökin að mati Dalrymples, því að alltof
margir bera ótakmarkaða og gagnrýnislausa
virð ingu fyrir öllu sem frá þessari mennta-
stofnun kemur . Pinker nýtur góðs af því .
Kenningar sínar um tungumálið byggir
hann á vinnu Noam Chomskys og setur
hann þær fram í bókinni, The Language
Instinct. Í stuttu máli kveða þær á um að
tungumálið sé meðfædd eðlishvöt, hvorki
háð menningu eða uppgötvun, þ .e . orðin
spretta af sjálfu sér . Þennan frumeiginleika
eigi ekki að bæla með illa grunduðu reglu-
verki . Málfræði, setningaskipan og fram-
burður komi sjálfkrafa ef einstaklingurinn
er bara látinn „finna sinn eigin farveg“ .
Menn þurfa að vera verulega vankaðir til
að kaupa slíkt dómadagsrugl . Bók Pinkers
hefur haft gríðarleg áhrif, ekki bara í Bret-
landi heldur um allan hinn vestræna heim
og hafa Íslendingar ekki farið varhluta af
því . Þegar Dalrymple skrifar þennan pistil
hefur bókin verið endurprentuð 25 sinnum
og það bara í kilju . Árangurinn hefur
ekki látið á sér standa eins og Dalrymple
bendir á . Heil kynslóð af ungu fólki á nú
enga von um betri framtíð þar sem hún
hefur verið negld á klafa stéttaskiptingar
sem grundvallast á ónógri þekkingu á eigin
tungu máli . Þetta skemmdarverk kallar Dal-
rymple „grammatical latitudinarian ism“
eða málfræðilega flathyggju sem nú þegar sé
líka farin að seilast inn á svið stafsetning ar .
Dæmin, sem Dalrymple tekur, eru í senn
átakanleg og opinberandi . Menntakerfið
er í molum og stendur ekki lengur undir
mark miðum sínum . Lenging skólaskyldu
breytir þar engu um . Nýútkomin
Hvítbók í Bretlandi um breyttar áherslur
í menntamálum gefur von um að tekið
verði á þessu, en það krefst ákvarðana sem
eflaust munu vekja upp mikla andstöðu
meðal kennara . Skólaeftirlitið í Bretlandi
(Ofsted) telur að uppsagnir kennara,
sem ekki eru starfi sínu vaxnir, verði ekki
umflúnar . Hér heima þurfa menn að íhuga
hvort að óvenju hátt brottfall nemenda úr
skólum megi rekja að einhverju leyti til
Pinkers . Og þá mætti einnig skoða hvort
ónógur undir búningur grunnskólabarna
fyrir fram halds skóla stigið megi skrifast á
þann sama reikning .