Þjóðmál - 01.12.2010, Qupperneq 39

Þjóðmál VETUR 2010 37
Þróun gengis krónunnar undanfarin ár hefur verið með þeim hætti að margir hafa snúist á
þá skoðun að eina færa leiðin í gjald miðlamálum
Íslendinga sé að ganga í Evrópu sambandið og
taka upp evru . Það er röng niðurstaða . Nær sömu
skilyrði þurfa að ríkja í efnahagsmálum þjóðarinnar
til að evran henti sem þjóðargjaldmiðill og þurfa
að vera fyrir hendi til að krónan geti gegnt
því hlutverki . Til að evran gagnist Íslending-
um sem gjaldmiðill þarf hagstjórnin að vera
með þeim hætti að hún sé trúverðug og skapi
stöðugleika . Annars gæti farið fyrir Íslandi eins
og Grikklandi og Írlandi . Mun urinn á þessum
tveim gjaldmiðlum í hag stæðu efnahagsumhverfi
er að krónan verður áfram fljótandi – hugsanlega
seig fljótandi – og þjónar áfram því hlutverki
sínu að aðlaga hagkerfið en upptaka evru er
fast gengisstefna . Fastgengisstefna kallar á að
hagkerfið sé aðlagað vinnumarkaði sem leiðir
oftar en ekki til atvinnuleysis í óáran . Jafnframt
eru hagkerfi fljótari að jafna sig ef aðlögun hefur
átt sér stað með gengisbreytingum en ef hún fer
fram á vinnumarkaði vegna tregbreytileika launa .
Galli við krónuna og fljótandi gengi er hins vegar,
eðli máls samkvæmt, meiri sveiflur . Þær sveifl-
ur er hins vegar hægt að hemja með réttri hag-
stjórn og þar með getur krónan vel þjónað sem
gjaldmiðill .
Forsagan
Meginviðfangsefni hagstjórnar á Vest ur-löndum undanfarna áratugi hefur ver ið
að halda verðbólgu og atvinnu leysi í skefjum .
Til að hafa áhrif á þessa þætti er annars vegar
hægt að nota fjármálaaðgerðir – útgjöld eða
tekjur hins opinbera – og hins vegar peninga-
mála aðgerðir . Ef íslenskar hagtölur eru skoð-
aðar er ekki hægt að neita því að vel hefur
tekist til við að útvega vinnufúsum höndum
atvinnu (að undanskildum síðustu tveim
árum) . Frá lýð veldis stofnun hefur atvinnuleysi
einungis verið rúmlega 1% að meðaltali á ári .
Það er með því allra minnsta sem þekkist í
hinum iðnvæddu ríkjum . Verr hefur hins
vegar gengið með verðbólguna en hún var
að meðal tali nærri 18% á ári á þessum sama
tíma . Há verðbólga endurspeglar mis heppn-
aða hagstjórn .
Hagfræðingar hafa verið einhuga um að
pen inga stefnuna eigi að nota í glímunni við
verð bólgu en fjármálastefnuna til að hemja
fram leiðsl una – hagsveifluna . Breytt um hverfi
pen inga mála undanfarinn áratug hefur hins
vegar beint sjónum manna að formlegara
sam spili peninga- og fjármálastefnunnar en
tíðk ast hefur til þessa .
Tryggvi Þór Herbertsson
Innleiðing formlegrar
fjármálareglu