Skólavarðan - 01.09.2010, Síða 16

16
Skólavarðan 4.tbl. 2010fólkið
Guðríður Adda Ragnarsdóttir kennari og
atferlisfræðingur kennir nemendum sem
eiga erfi tt með lestur og stærðfræði svo þeir
ná tökum á náminu. Hún heldur jafnframt
kynningar á kennsluaðferðum og býður upp
á handleiðslu og eftirfylgd, erindi, ráðgjöf
og námssmiðjur.
Að hvaða leyti er sú kennsla og þjálfun
sem þú býður frábrugðin öðrum náms-
úrræðum?
„Flestir nemendur mínir eru klárir stálpaðir
krakkar sem ráða ekki við námsefni dagsins.
Þau hafa ekki vald á lykilatriðum sem eru
grundvöllur samsettra verkefna. Sum eiga
erfi tt með að læra að lesa og hafa fengið grein-
ingu um dyslexíu. Öll ný atriði frumkenni ég
með aðferð sem heitir Direct Instruction og
hefur verið kölluð bein kennsla. Hún byggist
á líkaninu sýna – leiða – prófa. Fyrst sýnir
kennarinn hvað gera skal, svo endurtekur hann
það ásamt nemendum. Að lokum svara þeir
einir og óstuddir. Þá eru þeir tilbúnir að glíma
við stuttar, tímamældar æfi ngar sem festa
atriðið svo vel að þeir geta síðar beitt nýrri
kunnáttu sinni og leikni í samhengi án þess
að þurfa að hugsa sig um fyrst. Bókin mín
Læs í vor er safn slíkra æfi nga. Nemendur
skrá jafnóðum hvað þeir hafa bætt sig á þar
til gert línurit eða hröðunarkort. Þetta er svo-
kölluð Precision Teaching eða hnitmiðuð
færniþjálfun og ég valdi þessa samsettu
kennslutækni vegna þess að ágæti hennar er
staðfest með haldbærum rannsóknum og
reynsluprófunum. Hún hentar öllum og best
er að beita henni frá byrjun í bekknum en bíða
ekki eftir því að vandinn verði óviðráðan-
legur.“
Hugtakið „Talnafjölskyldur“ er kennslu-
tækni sem þú notar og hljómar mjög
áhugavert, hvað merkir það?
„Talnafjölskyldur kalla ég safn æfi nga sem
ég hef útbúið fyrir krakka sem ráða illa við
stærðfræði, hafa léleg talnatök og kunna ekki
að reikna. Ég kenni samlagningu og frádrátt
saman, og margföldun og deilingu saman í
gegnum talnafjölskyldur. Talnafjölskyldur
eru sambönd reiknireynda, það eru þrjár tölur
sem alltaf passa saman. Flestar talnafjöl-
skyldur hafa fjórar reiknireyndir. Dæmi um
3. fjölskyldu eru 3 4 7, 4 3 7, 7 3 4 og 7 4 3 í
samlagningu og frádrætti, og 3 4 12, 4 3 12,
12 4 3 og 12 3 4 í margföldun og deilingu.
Nemendur mínir læra þessi sambönd og
þjálfast í að greina þau frá öðrum hópum
þriggja talna sem ekki eru fjölskyldur, t.d. 3
4 8 og 3 4 13. Þegar nemendur hafa talnafjöl-
skyldurnar sínar á hraðbergi, hafa þeir öðlast
kunnáttu, öryggi og leikni sem skila sér áfram
í orðadæmin og upp í stærðfræðina“.
Þú notar líka meðal annars smelluþjálfun
í þinni kennslu. Er það ekki eitthvað sem
tengist hundaþjálfun?
„Síðastliðin tíu ár hef ég ekki kennt öðruvísi
Hvernig skilar kennslan sér?
Texti: keg
13
40
16
5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
1 2
F
jö
ld
i
le
s
in
n
a
m
á
lh
lj
ó
!
a
á
e
in
n
i
m
ín
ú
tu

Nemandi me! leshömlun
Fjöldi rétt lesinna málhljó!a "refaldast í einni kennslustund
Rétt lesin málhljó!
Röng málhljó!
Sta!a fyrir frumkennslu me! beinum fyrirmælum Sta!a eftir frumkennslu og tvær umfer!ir af færni"jálfun
13
40
16
5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
1 2
F
jö
ld
i
le
s
in
n
a
m
á
lh
lj
ó
!
a
á
e
in
n
i
m
ín
ú
tu

Nemandi me! leshömlun
Fjöldi rétt lesinna málhljó!a "refaldast í einni kennslustund
Rétt lesin málhljó!
Röng málhljó!
Sta!a fyrir frumkennslu me! beinum fyrirmælum Sta!a eftir frumkennslu og tvær umfer!ir af færni"jálfun
en að nota smellu. Smelluhljóðið er merki
um að svar nemandans hafi verið rétt. Þegar
ný námsatriði eru frumkennd og nemandinn
þarf að svara munnlega kemur smelluhljóðið
strax og örugglega á eftir rétta svarinu. Það fær
þannig í sig eiginleika umbunar sem brúar bilið
yfi r í munnlegt hrós kennara og betri einkunnir.
Smelluhljóðið felur einnig í sér upplýsandi við-
gjöf og nemandinn veit hvort hann er á réttri
leið. Ef bið verður á því leiðréttir nemandinn
svarið. Hljóðið kemur þannig í veg fyrir að
nemandinn endurtaki villur sí og æ. Villulaust
nám styttir svo aftur leiðina að fyrirfram settu
marki og nemandinn lærir á skemmri tíma en
ella. Smellan er líka handhæg fyrir kennara
þegar þeir ganga milli nemenda sem leysa
skrifl eg verkefni. Svo er hún ómetanlegt tæki
til að kenna alla verkmennt og leikni eins og
íþróttir. Með henni getur íþróttakennari fínstillt
líkamsstöðu og vöðvabeitingu nemenda og
varðveitt rödd sína í leiðinni.“
Geta kennarar haft samband við þig og
fengið þig til að kynna fyrir þeim þessa
blönduðu kennslutækni?
„Já, að sjálfsögðu. Síðastliðinn áratug hef ég
kynnt bein fyrirmæli og hnitmiðaða færni-
þjálfun með erindum og námssmiðjum, á öllum
skólastigum og á fjölmörgum ráðstefnum bæði
víðs vegar um landið og í nágrannalöndum. Við
getum skipt þessu í þrjú stig. Í fyrsta lagi held
ég almenn kynningarerindi til að upplýsa og
fræða. Þau eru með hefðbundnu sniði. Ég lýsi
aðferðum, svara fyrirspurnum og sýni dæmi
af verkefnum ásamt myndrænum gögnum
um árangur nemenda. Fyrir kennara sem hafa
brennandi áhuga á að skoða málið nánar er
næsta stig námssmiðjur í einn eða tvo daga.
Þá kenni ég kennsluaðferðirnar með aðferð-
unum sjálfum, það er eins konar sýnikennsla
sem þátttakendur eru með í. Þeir eru þá sívirkir
í munnlegum og skrifl egum æfi ngum og
prófa á eigin skinni hvernig þær virka og sjá
hversu ört þeim fer fram. Kennarar sem vilja
sjálfi r beita aðferðunum beinum fyrirmælum
og hnitmiðaðri færniþjálfun í kennslu þurfa
hins vegar meira. Þriðja stigið felst í þjálfun
á vettvangi með þéttri handleiðslu, ráðgjöf og
eftirfylgd. Auðvitað væri árangursríkast og
eðlilegast að kennarar hefðu þegar þekkingu
og leikni á þessari kennslutækni úr kennara-
námi. Starf mitt yrði þá frekar að vera þeim
innanhandar sem félagi í nánari starfsþróun,“
segir Guðríður Adda að lokum.
Guðríður Adda
Ragnarsdóttir