Þjóðmál - 01.09.2012, Qupperneq 93

92 Þjóðmál haust 2012
Framlag til upplýstrar
um ræðu um ESB og
EES
Sigurður Líndal og Skúli Magnússon:
Réttarkerfi Evrópusambandsins og Evrópska
efnahagssvæðisins — Megindrættir, Hið íslenska
bókmenntafélag, Reykjavík 2011, 185 bls .
Eftir Björn Bjarnason
Þegar rætt er um Evrópusambandið eða samvinnu á vettvangi evrópska efna-
hagssvæðisins (EES) og úrlausn ágrein-
ingsmála skipta völd og áhrif í krafti stærðar
og ríkidæmis þjóða og ríkja að sjálf sögðu
miklu . Þetta hefur blasað við undanfarin
misseri í baráttunni við skuldavanda á
evru-svæðinu . Þjóðverjar og Frakkar hafa
tekið forystu á þann veg að ýmsum er
nóg boðið en þeir verða samt að lúta vilja
stórþjóðanna á vettvangi evru-ríkjanna af
því að þar hefur ekki verið komið á fót
stofnunum eins og innan ESB sem eiga að
tryggja jafnræði á milli aðila á grundvelli
lögmætisreglu .
Sáttmálar, samningar og lagafyrirmæli
ráða að lokum úrslitum deili ríki eða for-
ystumenn þeirra á vettvangi ESB . Dóm stóll
Evrópusambandsins hefur með dómum
sínum þokað þjóðum til nánara samstarfs
og eftirlitsstofnanir sjá til þess að farið
sé að sameiginlegum lögum og reglum .
Sama fyrirkomulag ríkir á EES-svæðinu,
þar starfa sérstök eftirlitsstofnun (ESA) og
dómstóll (EFTA-dómstóllinn) . ESA gegnir
eftirlitshlutverki gagnvart EFTA-ríkj unum
í EES-samstarfinu en framkvæmda stjórn
ESB hefur sambærilegt hlutverk gagn vart
ESB-ríkjunum .
Um þetta efni allt saman hafa verið rit-
aðar margar bækur, misjafnlega aðgengi-
legar almenningi . Nú hafa Sigurður Líndal,
prófessor emeritus, og Skúli Magnússon,
ritari EFTA-dómstólsins, sent frá sér bókina
Réttarkerfi Evrópusambandsins og Evrópska
efnahagssvæðisins — Megindrættir .
Í formála bókarinnar segja höfundar:
„Markmið þessarar bókar er að setja fram
stutta og aðgengilega lýsingu á megin-
atriðum ESB- og EES-réttar án þess að
gert sé ráð fyrir sérstakri kunnáttu eða
undirbúningi .“ Bókin ætti því að nýt-
ast öllum sem hafa áhuga á „upplýstri
umræðu“ um ESB og aðild og vilja
kynna sér meginatriði í löggjöf ESB og
EES . Höfundar leggja áherslu á atriði
sem lúta að stjórnskipun, stofnunum
og réttarheimildum . Þeir mæla með því
að bókin sé nýtt í tengslum við efni sem
nálgast má á netinu og nefna þeir þar
sérstaklega réttarheimildahefti eftir Birgi
Hrafn Búason auk helstu vefsíðna á sviði
ESB- og EES-réttar .
Bókin hefst á stuttum sögulegum kafla
þar sem lýst er þróun Evrópumála frá
lokum síðari heimsstyrjaldarinnar fram á
okkar daga . Fara þurfti skref fyrir skref eða
sáttamála fyrir sáttmála þar til Lissabon-
sáttmálinn kom til sögunnar árið 2009 .
Leiðin til Lissabon var þyrnum stráð
og enn er óljóst hvort og hvernig henni
verður fram haldið til nánara samstarfs .
Herman Van Rompuy, forseti leiðtogaráðs
ESB, segist nú vinna að því að kortleggja
leiðina frá Lissabon, að minnsta kosti
fyrir evru-hópinn, myntsamstarf án ríkis-
fjármálasamstarfs muni aldrei heppn ast .
Í Rómarsáttmálanum frá 1957, hinum
fyrsta af sáttmálunum að baki ESB, var
gert ráð fyrir að meirihluti ráðherra gæti
tekið bindandi ákvarðanir fyrir öll aðildar-
ríkin . Í bókinni segir (bls . 22):
„Frakkar, undir forsæti Charles de
Gaulle, áttu erfitt með að sætta sig við