Þjóðmál - 01.09.2012, Blaðsíða 95

94 Þjóðmál haust 2012
stofnana ESB . Svið sem ekki eru færð
undir ESB eru á forræði aðildarríkjanna .
Þá ber stofnunum að virða valdmörk sín
við aðgerðir sínar .
Þetta eru skýrar reglur á blaði en valda
oft ágreiningi í framkvæmd . Þær eiga að
sjálfsögðu einnig við á vettvangi EES og
reynir oft á túlkun á því hvort regla sem
lögfest er innan ESB falli undir EES-
samninginn og verði því beitt um sam-
starfið á þeim vettvangi .
Innan ESB-stjórnkerfisins verða til
grá svæði og málsmeðferð á þeim er ill-
skiljan leg nema innvígðum . Í bókinni er
drepið lauslega á það þegar ráðherraráðið
framselur framkvæmdastjórn ESB vald
til að setja reglur, þó þannig að ekki má
fela henni vald til að taka ákvörðun um
„mikilvægustu atriði“ eins og það er orðað .
Við þetta framsal er framkvæmdastjórn inni
oft gert skylt að hafa samráð við nefndir
sem komið er á fót í þessu skyni og setja
bókarhöfundar nafn þeirra innan sviga —
„Comitology“-nefndir .
Um þessar „Comitology“-nefndir, hlut-
verk þeirra og þróun, hafa verið rit aðar
fræðilegar ritgerðir sem miða að því að
upplýsa um verkefni þeirra og starfs hætti .
Nefndirnar eru afsprengi hinna ólýðræðis-
legu stjórnarhátta sem þróast hafa undir
merkjum ESB . Í bókinni er störfum og
starfsháttum þessara nefnda ekki lýst og
þeirra er ekki getið í skrá aftast í bók inni
þar sem kynnt eru heiti og skamm stafanir
á íslensku og ekki er heldur gerð tilraun
til að íslenska orðið „Comitology“ sem þó
hefði verið æskilegt .
Seint næst líklega samkomulag um
hvernig íslenska eigi öll orð sem lýsa starfs-
háttum innan ESB . Í þessari bók er orðið
„viðstuðningsreglan“ notað um „principle
of subsidiarity“ . Þessi regla kom til sög-
unnar með Maastricht-sáttmálanum . Í
bók inni segir (bls . 81):
Samkvæmt reglunni skal sambandið
aðeins taka ákvörðun á sviðum sem
falla utan „algjörs valds“ (eða „fullra
valdheimilda“) þess, þegar og að því
marki sem aðildarríkin (hvort sem er á
vettvangi miðlægrar stjórnsýslu ríkisins,
héraða eða sveitarstjórna) geta ekki, svo
að fullnægjandi sé, náð þeim markmiðum
sem að er stefnt, en þessum markmiðum
verði frekar og betur náð á vettvangi
sambandsins vegna umfangs eða áhrifa
hinnar áætluðu gerðar .
Eins og af þessu orðalagi má ráða hlýtur
reglan að kalla á mörg álitaefni við túlkun
en kjarni hennar er að athafnir ESB eiga
því aðeins að koma til að aðildarríkin geti
ekki, ein síns liðs, leyst tiltekið verkefni .
„Viðstuðningur (reglan um nálægð)“
heitir kafli bókarinnar þar sem um þessa
reglu er fjallað . Ég hef kallað þetta fyrir-
brigði „nálægðarregluna“ með það í huga
að valdið skuli vera í höndum þess stjórn-
valds sem stendur næst þeim sem þarf að
sæta ákvörðuninni .
Í bókinni er reglan rakin til þjóð félags-
kenningar kaþólsku kirkjunnar og þaðan
til Aristótelesar auk þess sem hennar gæti
í stjórnspeki Tómasar af Akvínó . Rauði
þráðurinn er sagður sá að stjórnmála vald
sé réttlætanlegt að því marki sem það er
nauðsynlegt til að gæta almanna heilla .
Ekki eigi að setja einstakling um reglur
nema að því marki sem það sé nauð synlegt
með hliðsjón af hagsmunum þeirra . Þá
segir:
Orðið „viðstuðningur“ skírskotar til
þess að veita hjálp, vera til vara, vera
viðbúinn líkt og erlenda orðið „sub-
sidiarity“ . Ákvörðun skal taka eins nærri
þeim sem hún snertir og unnt er og því
er hún stundum kennd við nánd eða