Þjóðmál - 01.12.2012, Blaðsíða 73

72 Þjóðmál VETUR 2012
Þótt ofurvaxtarskeiði Kína sé lokið er
land ið næststærsta viðskiptaveldið enda það
lang fjölmennasta með fimmtung mann-
kyns að íbúum . Mikil spilling meðal leið-
toga er til trafala og framleiðsla á stáli og
hús næðis byggingar eru í engu samræmi við
sam drátt í eftirspurn . Springur kínverska
„bólan“? Mest eru efnahagssamskipti Kína
við Evrópu sambandið . Nýjar for sendur
kunna að vera fyrir nánari efna hags legri
samvinnu Bandaríkjanna og Evrópu-
sambandsins . Og þá er því spáð að á næstu
áratugum færist Rússland og Tyrkland nær
ESB-aðild . Mestu máli skiptir þó væntan-
lega að þjóðir heims nái að forðast átök og
árekstra vegna kapphlaups um orkulindir .
Í fyrirsjáanlegri nýtingu mikilla olíu- og
jarðgassauðlinda í nágrenni við landið hefur
Ísland birst í nýrri stöðu . Segja má að hin
nýja þróun hlýnunar heimsins hafi á nýrri
öld gjörbreytt þýðingar legu Íslands .
Landafræðin fjallar bæði um fastar og
breytilegar stærðir . Áður fyrr var Ísland
öðrum að mestu grafið og gleymt fjærst í
eilífðar útsæ; fast á sínum þýðingarlausa
stað . Þetta kollvarpaðist við hernaðarlega
þýð ingu legu landsins í síðari heimsstyrjöld-
inni og kalda stríðinu . Eftir 2000 verður á
ný gjörbreyting á þýðingu landslegunnar
vegna bráðnunar íshellu Norðurpólsins .
Íslitlar og síðar íslausar norðurslóðir valda
algjörri byltingu í samgöngum með stytt-
ingu siglingaleiðarinnar frá Kína til Evrópu
eftir norð-austurleiðinni um 6 .400 km . Á
hafsbotni Norðurskautsins eru 19% allrar
ónýttrar olíu og 25% alls ónýtts gass, skv .
mati US Geological Survey 2008 . Með
Ilulissat-yfirlýsingunni 2008 gerðu fimm
aðildarríki Norðurskautsráðsins, Banda rík-
in, Kanada, Danmörk-Grænland, Nor egur
og Rússland, ásamt með Íslandi, Sví þjóð
og Finnlandi, tilkall til Norður skauts-
ins samkvæmt ákvæðum Hafréttar sátt-
mála Sameinuðu þjóðanna . Það á við um
hafsbotninn innan 200 mílna efna hags-
lögsögu ríkjanna sem og utan lögsögu en í
jarðf ræðilegum tengslum við fastlandið .
Þótt opinber stefnumörkun Kína varð andi Norðurskautið liggi ekki fyrir, má telja
ljóst að Kínverjar fallast ekki á þessa stefnu-
mörk un aðildarríkja Norðurskautsráðsins .
Opin berar stofnanir og fræðimenn þeirra
halda því stíft fram, að Kína eigi tilkall til
Norður skautsins og því að siglingaleiða um
svæðið og auðæfa hafsbotnsins eigi allur
heimurinn að njóta . Áberandi opinber
lofsöngur er orðinn um þessi „sameiginlegu
auðæfi mannkyns“ og leiðtogahlutverk Kína .
Einn sérfræðingur þeirra hefur sagt að Kína
eigi rétt til 20% norður skautsauðæfa til jafns
við hlutfall íbúa landsins af mannkyni öllu .
Og annar: „Whoever controls the Arctic Sea
route will control the world economy and a
new internationally strategic corridor .“
Þá er þess að geta að fyrir liggur spánný
sænsk-kínversk greining* um hvað er eða
ekki um Kína og Norðurskautið . Þar segir
að Kínverjar vilji tryggja sér hlut í auðæfum
svæðisins en ólíklegt sé að þeir muni beita
ógnunum eða valdi . Þá er m .a . tekið fram
að Kína sem komandi heimsveldi hljóti að
hafna því að Norðurskautslöndin ein eigi að
ákveða um svæðið . Athyglisvert er að fræðast
um að fram á árið 2011 hafi kínverskir
greiningarsérfræðingar í þessum málum
tileinkað sér viðhorf hauka . Í seinni tíð
hafi þeir orðið hófsamari til að móðga ekki
norðurskautsaðila . Heimsóknir kín verskra
ráðamanna til Norðurlanda hafi verið liður
í þeim málflutningi . Linda Jakobson, annar
höfunda þessara skrifa, kom fram í fréttapistli
í RÚV, aðallega til að tala máli skáldsins,
pólfarans og Íslandsvinarins Huangs Nubo,
hins ágætasta manns . Ekki kom þó fram
af hverju þessi vinátta þyrfti að fá útrás í
* China´s Arctic Aspirations, SIPRI Policy Paper:
Linda Jakobson & Jingchao Peng, nóv . 2012 .