Þjóðmál - 01.12.2012, Blaðsíða 82

Þjóðmál VETUR 2012 81
Frjáls hyggjumenn gefa sér að ríkið eigi sök á vel flestum
djöfuldómi, þeir hætta ekki fyrr
en þeir finna einhvern vondan
ríkisþátt . Enda gefur Geir sér að
hrunið íslenska og heimskreppan
hljóti að hafa verið alfarið sök
ríkisins .
Jónsson heldur því fram að þræla salan
mikla hafi verið forsenda iðnvæðingar innar
bresku en iðnvæðingin var þáttur í mark aðs-
væðing unni7 (um það deila hinir lærðu) .
Hér erum við komin að enn einu megin-
stefi bókarinnar sem Geir hunsar: Þeirri
staðhæfingu minni að vart sé hægt að koma
frjálsum markaði á koppinn, m .a . vegna þess
sem áður segir um að efla þurfi ríkisvaldið
til að raungera frjálsan markað . Ég vitna í
hagfræðinginn Joseph Stiglitz máli mínu til
stuðnings en hann segir að til að markaður
geti orðið frjáls verði allir markaðsgerendur
að hafa fullkomna og jafna yfirsýn yfir
alla kosti . En enginn geti haft yfirsýn yfir
alla kosti og aðgengi að upplýsingum sé
ósamhverft (e . asymmetric) . Sumir hafi
miklu betri aðgang að upplýsingum en
aðrir, sérstaklega hinir ríku og voldugu
(KÍK, bls . 71–72) .
Ég bæti við að yfirleitt þýði aukið mark-
aðsfrelsi að hinir ríku verði hlutfallslega
ríkari og stórfyrirtækin öflugri . Enron náði
ein ok unaraðstöðu á rafmagni í Kaliforníu
þegar rafveiturnar voru einkavæddar niður
í kjölinn . Stórfyrirtækin og ríkisbubbarnir
geta svo notað auðinn til að þrýsta á stjórn-
málamenn um að taka markaðinn úr sam-
bandi, hinum ríku og stórfyrirtækjum í vil .
Í ofan á lag mun vald auðsins aukast
verði velferðarríkið lagt niður . Þurfa- og
listamenn gætu orðið efnahagslega háðir
auðmönnum og stórfyrirtækjum (KíK, bls .
77 og víðar) .
Af ofansögðu má sjá að það er fullkomin
firra að markaðsfrelsi hljóti að vera andstæða
ofbeldis . Hugsjónir frjálshyggjunnar eru
eins og hugsjónir marxismans, fallegar á
yfirborðinu en stórhættulegar undir niðri .
Lokaorð

Ídraumi sérhvers manns er fall hans falið“, yrkir Steinn Steinarr .8 Í draumi
sér hvers útópista er fall hans falið . Hinar
miklu draumsjónir um frjálsan markað eða
lýð ræðislegan sósíalisma vilja hverfast í and-
stæðu sína, skelfilega martröð .
Best er að feta þrönga stíginn milli þessara
öfga .
Tilvísanir
1 Geir Ágústsson (2012): „Kredda í kreppu eftir
Stefán Snævarr“, Þjóðmál, 8 árg ., 3 . hefti, bls . 86–91 .
2 Stefán Snævarr (2008): „Þrettán prósent menn .
Um Maó og Pinochet“, Þjóðmál, 1 . hefti, 4 árg . 64–69 .
3 Stefán Snævarr (2011): „Marx í boði banka .
Um Kommúnistaávarpið . Skírnir, hausthefti, bls .
397–422 .
4 Um austurrísku hagfræðina sem villutrúarskóla,
sjá til dæmis „Marginal Revoulutionaries“, The
Economist, 31 desember 2011 . http://www .economist .
com/node/21542174 .
Wikipediugreinin um villutrúarskólana segir
að austurríski skólinn sé sumpart villutrúar, sumpart
meginstraums (e . mainstream) . „Heterodox Economics“,
http://en .wikipedia .org/wiki/Heterodox_economics .
Sótt 25/11 2012 .
5 Sjá til dæmis „Bacteria-Not Stress-The Cause
of Stomach Ulcer“, http://www .mayoclinic .org/medical-
edge-newspaper-2009/feb-06b .html . Sótt 25/11 2012 .
6 Breski vísindamaðurinn Tim Berners-Lee er
almennt talinn hafa fundið veraldarvefinn upp . Hann
starfaði þá hjá hinni fjölþjóðlegu og (fjöl)ríkisreknu
stofnun CERN . Samkvæmt http://en .wikipedia .org/
wiki/Tim_Berners-Lee . Sótt 26/11 2012 .
7 Einar Már Jónsson (2012): Örlagaborgin . Brota­
brot úr afrekasögu frjálshyggjunnar . Reykjavík:
Ormstunga, bls . 536 og víðar .
8 Steinn Steinarr (1991): „Í draumi sérhvers manns“,
í Ljóðasafni . Reykjavík: Vaka-Helgafell, bls . 187 .