Félagsbréf - 01.12.1961, Blaðsíða 25

FÉLAGSBRÉF
23
almenn í hinum vestlæga heimi, eða 6 klst. vinnudagur 5 daga í viku, og
um eða fyrir aldamótin 2000 verður ef til vill af nauðsyn komin á 20
klst. vinnuvika, 4 klst. vinnudagur 5 daga í viku, eða ef betur líkar 5 klst.
vinnudagur 4 daga í viku og þá 3 frídagar í hverri viku. Tómstundum
mun fjölga svo, að skapast mun það samfélag, sem verður „nýtt undir sól-
• • ií
ínni.
Miklar tómstundir munu þó ekki verða hlutskipti allra. Hið háþróaða,
tæknilega vélvædda þjóðfélag er byggt á hagnýttri, vísindalegri undirstöðu-
þekkingu, sem skipt er í mörg hólf, margar sérgreinar. Þetta þekkingar-
safn þarf sér til viðhalds margs konar lærdómsmenn, kennara, tæknifræð-
inga, verkfræðinga og ótal sérfræðinga. Það heimtar sér til endurnýjunar
og vaxtar vísindamenn, rannsóknarmenn, könnuði. Það eru kunnáttumenn,
sem munu taka við þekkingararfinum, öllum þáttum hans. Vegna óstöðv-
andi leitar og eðlislægra þensluhneigða mannsins sem og til stöðvunar- og
hnignunarvarnar arfinum hljóta kunnáttumenn að ávaxta og auka þekking-
arauðinn og skila honum í hendur eftirkomendum með rentum.
Spáð hefur verið, að lærdómsmenn verði hverju þjóðfélagi allra manna
nauðsynlegastir og óhjákvæmilegastir, dýrmætastir og dýrastir. Hlutverki
þeirra munu gegna þeir, sem öðrum fremur geta tekið á móti og tileinkað
sér þekkingu, þeir, sem reynast þrautgóðir námsmenn. Námshæfni einstakl-
ingsins ákvarðast af þeirri útkomu, sem fæst, þegar greindarvísitala hans
er margfökluð með dugnaði hans. Vegna hinna hröðu breytinga og öru
þróunar í vísindum og tækni verður hver kunnáttumaður að vera sílærandi
námsmaður alla starfsævi. Nám er að miklu leyti þrotlaus vinna, og hinir
nýju kunnáttumenn verða að vera sívinnandi eljumenn til starfsloka, svo
að þeir dragist ekki aftur úr framvindu þekkingarinnar. En þekking er
máttur, og spáð er, að kunnáttumenn fái vaxandi áhrif og ráð, séu hinn
verðandi aðall hvers samfélags og verði verðleikamenn, og hið komandi
ríki verði meritókratí frekar en demókratí, verðleikaræði frekar en lýðræði.
Hinar nýju aðalsstéttir verða þá ekki tómstundastéttir, eins og yfirstéttir
á öllum tímum hafa verið allt fram á þessa öld. Líkur eru til, að vinnandi
yfirstéttir skapist í framtíðarþjóðfélaginu. Búast má við því, að annars veg-
ar myndist hlutfallslega fámennar, fremur veitandi, mjög starfandi yfir-
stéttir, hins vegar hlutfallslega fjölmennar, fremur þiggjandi, lítt starfandi
undirstéttir. Hinar nýju yfirstéttir munu þá fá há laun, virðingar, áhrif,
ef til vill völd, en lítinn tíma, lítið næði, og munu bera þunga ábyrgðar-