Félagsbréf - 01.12.1961, Blaðsíða 30

28
FÉLAGSBRÉF
og herferðir, og er frekar, að það bjóði heim árásum en sé uppspretta þeirra.
Andstæða tómstunda eru skyldustarfsstundir. Hvarvetna í tilverunni eru
andstæður að verki, flóð og fjara, kuldi og hiti, myrkur og ljós, vetur og
sumar, nólt og dagur, andlát og fæðing, dauði og líf, hnignun og vöxtur,
flótti og sókn. Það er vert að athuga andstæðu iðjuleysisins, vinnuna til að
glöggva sig á iðjuleysinu. Menn verða að vinna til að lifa. Menn hljóta að
vinna sér til lífsviðurværis. Þrátt fyrir vaxandi tómstundir, verða kjör jarð-
ar hörð eftir sem áður vissum hluta samfélagsins og munu alltaf heimta
erfiði, strit og svita margra manna. Vinnan verður sú andstæða, sú raun,
sem þjálfar, agar, herðir og stælir þá menn, svo að þeir finni „sjálfs sín
kraft til að standa í mót.“ Hún kemur þeim til þroska og verður prófsteinn
á manngildi þeirra. Hún gefur mönnum tækifæri til fullnægingar metn-
aði sínum og til baráttu og sigurs á friðsamlegan hátt. Hún veitir stund-
um tækifæri til ræktunar á meðfæddum hæfileikum, til sköpunar. Vinnan
varnar leiðindum, „drepur“ tíma. Hún skapar tómstundaarð, gerir tóm-
stundir eftirsóknarverðar, gefur þeim gildi og er þeim til mótvægis. Vinnan
veitir lífi margra manna nauðsynlega skipan, raðar lífsstundunum og verk-
ar þannig gegn splundrandi upplausnaröflum. Hún beinir lífinu í fastan
farveg og setur því mótun og stefnu.
En þvi verður ekki neitað, að vinna margra hefur verið helsi. Hún hef-
ur verið mörgum ánauð, ófrelsi, þrælkun, kúgun, kross og kvöl. Vinna
þrælsins var hið illa hlutskipti hans, ólán og böl. I sköpunarsögu Gamla
testamentisins er litið á vinnuna sem refsing. Sögnin að vinna merkir á
gotnesku að þjást. Vinna margra þeirra, sem ekki hafa hlotið þrælshlut-
skiptið, hefur verið sljóvgandi og kyrkt vöxt þeirra, stöðvað þroska þeirra.
Hún hefur rænt kröftum margra manna frá köllun þeirra, dreift orku þeirra
frá skapandi og þroskandi viðfangsefnum. Hún hefur orðið harmleikur
margra efnismanna. Hún hefur ekki göfgað alla né aukið skilning og um-
burðarlyndi þeirra. Hinir mjög svo vinnandi Puritanar reyndust ofstækis-
fullir ofsóknarmenn gagnvart andstæðingum sínum í skoðunum og ekki
virðist vinnan hafa siðbætt vinnumestu þjóðir heims á síðustu áratugum
og síðustu árum.
Á síðari tímum hefur vinnan verið lofsömuð, jafnvel dýrkuð. Vinnu-
guðspjallið virðist nokkuð nýtt í sögunni, líklega orðið til um siðabót og
Kalvin helzti höfundur þess. Það hefur orðið geysiáhrifamikið, stiiðlað að
aukinni þekkingu, velmegun, tæknilegum framförum, framgangi vísinda