Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.11.2015, Blaðsíða 33

15.11. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 33
*Öll nægilega háþróuð tækni ættiað jafngilda göldrum
Arthur C. Clarke
L
iðin er nærri því hálf öld
frá því að Bandaríkin tóku
afgerandi forustu í geim-
kapphlaupinu við Sovét-
ríkin sálugu. Heiðurinn átti Gem-
ini-áætlunin og -verkefnið sem
varð til þess að Bandaríkin urðu
fyrsta og enn í dag eina þjóðin til
að senda menn til tunglsins.
Margir leyfðu sér að vona að
ekki liði á löngu frá því að Banda-
ríkin lentu á tunglinu þar til
mannaðar geimferðir væru í boði
fyrir almenning, að mönnuð geim-
för lentu á Mars og jafnvel yrðu
bækistöðvar byggðar á tunglinu.
Veruleikinn varð og er annar.
Verulega var dregið úr fjármagni
til geimvísinda eftir tunglferðirnar
og eftir fall Sovétríkjanna var eins
og allur kraftur færi úr geim-
ferðaáætlunum bæði Bandaríkj-
anna og Rússa.
Geimferðakapphlaupið
hafið á ný
Loksins er komið líf í geimferða-
áætlanir en að þessu sinni eru það
ekki stórveldin í heiminum sem
keppa sín á milli heldur bandarísk
einkafyrirtæki. Hörð samkeppni
er t.d. milli Boeing og SpaceX,
sem bæði hafa lofað NASA, geim-
ferðastofnun Bandaríkjanna,
mönnuðu geimfari fyrir árslok
2017. Ferja þarf geimfara og vistir
til Alþjóðlegu geimstöðvarinnar og
ætla Bandaríkin ekki að vera háð
Rússum um slíkt mikið lengur en
eftir að geimferjum NASA var
lagt hefur stofnunin verið háð
Rússum um aðstoð.
SpaceX hefur þegar sent
ómannaðar birgðaflaugar til Al-
þjóðlegu geimstöðvarinnar með
góðum árangri og nú segir Ben-
jamin Reed, einn stjórnenda
SpaceX, að fyrirtækið muni senda
mannað far út í geim fyrir mitt ár
2017. Aðstoðarforstjóri Boeing,
John Mulholland, hefur einnig lof-
að NASA mönnuðu geimfari fyrir
lok árs 2017 en fyrirtækið hefur
verið einn helsti verktaki NASA
síðustu áratugi.
Ný lög um námuvinnslu
í geimnum
Bandaríska þingið samþykkti ný-
lega H.R. 2262 eða US Commerci-
al Space Launch Competitiveness
Act, sem segir m.a. að bandarískir
ríkisborgarar geti myndað eign-
arrétt á auðlindum í geimnum.
Lamar Smith, formaður House
Science, Space, and Technology
Committee, eða vísindanefndar
bandaríska þingsins í lauslegri
þýðingu, segir löggjöfina tryggja
að bandarísk fyrirtæki muni áfram
verða leiðandi á sviði geimvísinda.
Fjöldi fyrirtækja lítur nú upp til
stjarnanna og hafa t.d. Blue Orig-
in og Virgin Galactic sett stefnuna
á ferðaþjónustu í geimnum.
BOEING OG SPACEX KEPPA UM ATHYGLI NASA
Geimfarar Alþjóðlegu geimstöðvarinnar hætta sér einstaka sinnum út til að laga og gera við stöðina.
Kapphlaupið út í geiminn
Séð inn í nýja geimflaug SpaceX sem
flytja á menn út í geim.
Samkvæmt heimildum The Wall Street Journal er Apple að útfæra
Apple Pay þannig að einstaklingar geti greitt hver öðrum og tekið við
greiðslum í gegnum kerfið. Breytingin á Apple Pay mun gera fólki enn
auðveldara að eiga viðskipti hvert við annað.
Apple Pay fyrir öll viðskipti
HAGI ehf Stórhöfða 37 • 110 Reykjavík • S. 414-3700 • hagi@hagi.is • Hagi ehf HILTI
Hágæða
vinnuföt
í miklu úrvali
Sérmerkjum fyrir fyrirtæki
Verkfæri og festingar
Mikið úrval af
öryggisvörum
Ertu enn að nota SL-HF 360 Super-
Beta-spilarann þinn? Ef þú ert einn
af örfáum einstaklingum á landinu
eða kannski sá eini sem er enn að
nota þessa gömlu tækni eru slæmar
fréttir í vændum. Sony hefur gefið
það út að fyrirtækið muni hætta
allri framleiðslu á Betamax í mars á
næsta ári. Það hlaut að koma að því
enda 13 ár síðan fyrirtækið hætti
framleiðslu á spilurum og upp-
tökutækjum fyrir Betamax.
Fyrir þá lesendur sem ekki
þekkja sniðið var Betamax helsti
keppinautur VHS. Á áttunda og ní-
unda áratug síðustu aldar háðu
Betamax og VHS harða orrustu og
varð VHS-sniðið ofan á. Það var
bæði ódýrara og bauð upp á lengri
upptökutíma. Betamax bauð neyt-
endum þó upp á meiri upptökugæði.
Þó að almenni markaðurinn hafi
fært sig yfir á VHS var alltaf dyggur
notendahópur Betamax, hópur ein-
staklinga sem vildu meiri gæði en
VHS gat nokkurn tíma boðið upp á.
GAMLA GÓÐA VÍDEÓSPÓLAN
Það hlaut að koma
að því að Sony hætti
framleiðslu Betamax.
Betamax kveður
í mars á næsta ári
Google lofaði því fyrr á þessu ári að
notendur Google map gætu fljót-
lega hlaðið niður korti af ákveðnu
svæði og notað þann hluta kortsins
með nánast sama hætti og viðkom-
andi væri tengdur á netið.
Ekki tók það tæknirisann langan
tíma að standa við gefið loforð því
nú hefur Google kynnt fyrir okkur
þennan nýja möguleika á Google
map. Þannig tekur kort af San
Francisco ekki nema 375 MB af
plássi og virkar næstum því alveg
eins og hjá tengdum notanda.
KORTATÆKNI GOOGLE
Ótengdur á Google map
Reykjavík á Google map er nú hægt
að hlaða niður og nota ótengdur.
Dvergreikistjarnan Eris hefur lengi
verið talin fjarlægasta fyrirbærið
sem fundist hefur í sólkerfinu.
Núna hafa vísindamenn hins vegar
komið auga á lítinn hnött sem er
þrisvar sinnum minni en Plútó.
Hnötturinn gengur undir bráða-
birgðanafninu V774104 og er einn
fjölda íshnatta í sólkerfinu. Hann
er aðeins 800 kílómetrar að
þvermáli og í um 15,5 milljarða
km fjarlægð frá sólu.
Ekkert er vitað um braut hnatt-
arins og vita vísindamenn í raun
og veru bara að hann er innan
sólkerfisins. Fyrirbærið er í innri
hluta Oortskýsins handan Kuiper-
beltisins en aðeins tvö önnur fyr-
irbæri eru þekkt úr þeim ranni
sólkerfisins, Sedna sem fannst ár-
ið 2003 og 2012 VP113 sem
fannst árið 2002. Hnettir í þess-
um hluta sólkerfisins hafa haldist
ósnortnir í milljarða ára og gætu
gefið vísindamönnum vísbendingar
um aðstæður frá mótun sólkerf-
isins.
ÁHUGAVERÐIR HLUTIR INNAN SÓLKERFISINS
Nýr hnöttur fundinn
Mynd af nýfundinni dvergreikistjörnu.