Morgunblaðið - 25.11.2015, Blaðsíða 21

UMRÆÐAN 21
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. NÓVEMBER 2015
Um þessar mundir
fer fram á Alþingi af-
greiðsla og umræða
um svokallað áfeng-
isfrumvarp eða spurn-
inguna um það, hvort
leyfa eigi sölu áfengis í
kjörbúðum, sem mér
finnst arfavitlaust
frumvarp út af fyrir
sig. Það vekur athygli
flestra, að frummæl-
andi þessa frumvarps
er fyrrverandi lögregluþjónn, sem
mér hefur verið tjáð, að sé líka bind-
indismaður. Það er eins gott, að
hann sé ekki templari, því að þá væri
hann búinn að brjóta helstu grund-
vallarreglu hreyfingarinnar, sem
mér hefur raunar alltaf fundist eiga
við alla sanna bindindismenn yfir-
leitt, en þar segir, að enginn megi
nokkru sinni bjóða fólki áfenga
drykki, útvega þeim slíkar veigar
eða láta þær liggja nokkurs staðar á
lausu fólki til freistingar, hvað þá
hvetja til slíkrar drykkju. Það myndi
verða, ef áfengi ætti að selja í kjör-
búðum almennt. Í blaðaviðtali um
daginn fannst mér rökin fyrir flutn-
ingi frumvarpsins líka
vera heldur léleg og illa
ígrunduð af hálfu þing-
mannsins.
Ég er samt ekki síst
að hugsa um unga fólk-
ið okkar. Hver á að
fylgjast með því eða
hindra, að börn og ung-
lingar undir lögaldri
kaupi áfengi, ef það
verður selt í kjörbúð-
unum? Eru flutnings-
menn frumvarpsins
vissir um, að foreldrar
vilji hafa þetta á svo al-
mennum markaði, þar sem enginn
getur fylgst með, hvort ólögráða
ungmenni kaupi áfengi, jafnvel í
tíma eða ótíma? Finnst flutnings-
mönnunum, lögregluþjóninum þó
sérstaklega, ástandið í þessum mál-
um vera svo björgulegt hér á landi í
dag, að ástæða sé til að leyfa sölu
áfengra drykkja í kjörbúðum al-
mennt? Ég hélt ekki, og þykir
merkilegt, ef frummælandinn hefur
aldrei þurft á sinni lögreglutíð að
hirða upp illa drukkið fólk, og það,
sem sorglegast er, drukkna ung-
linga, úr götunni, sem jafnvel hafa
fengið sér önnur verri fíkniefni, og
vill verða framhaldið á annarri
neyslu í dag, og einhverjir vilja helst
lögleiða líka? Eða hefur þessi bjart-
sýni lögregluþjónn aldrei verið kall-
aður þar í hús, sem ofbeldi og ólæti
hafa verið höfð í frammi út af neyslu
áfengra drykkja og annarra fíkni-
efna? Það þætti mér undarlegt.
Þegar ég var að alast upp hérna í
Vesturbænum, þá var í nágrenni
bernskuheimilis míns svokallaður
Melabraggi, sem Eggert Þór heitinn
kallaði Melahús í bók sinni. Þar var
misjafn sauður í mörgu fé, eins og
verða vill, en töluverður drykkju-
skapur, sem fylgdi ofbeldi, svo að
lögreglan var oftar en ekki kölluð til,
og hefði raunar getað haft bækistöð
fyrir utan braggann, svo oft sem
kvað að þessu. Þar sem enginn sími
var lengi vel í bragganum, þá urðum
við nágrannarnir mjög oft fyrir
ónæði af íbúunum, þegar þurfti ann-
aðhvort að hringja á lækni eða lög-
reglu. Það er greypt í minni mitt og
hefur fylgt mér alla tíð, þegar bless-
aðar konur drykkjumannanna komu
yfir til okkar illa útleiknar eftir ölóða
og ofbeldisfulla eiginmenn sína,
stundum með skælandi krakka með
sér, til að hringja á lögregluna, og
gættu þess jafnan að loka dyrunum
á eftir sér, svo að mennirnir kæmu
ekki á eftir þeim og yfirleitt biðu
þær þar, sem þær voru komnar, og
þorðu ekki að fara aftur út úr húsi,
fyrr en lögreglan var mætt á stað-
inn. Þá var ekki spurt að því, hver
ætti að fara af heimilinu, því að jafn-
an var sá drukkni settur út í bíl og
fluttur á brott. Þegar maður átti svo
leið framhjá bragganum í Hagabúð-
ina, þá heyrðust undantekningarlítið
rifrildislæti, ofbeldi og hávaði frá
bragganum, meðan börnin sátu
hrædd, grátandi og fáklædd í
gluggasyllunum, og það nánast dag-
lega. Þetta gerði okkur börnin í ná-
grenninu í flestum tilfellum að bind-
indisfólki. Skyldi engan undra. Ég
hef líka oft hugsað til þess síðan, að
sjálfsagt hefðu blessaðar konurnar
oft gist Kvennaathvarfið, hefði það
verið til á þeim tíma. Hitt er ég
nokkuð viss um, að hefði þessi ungi
þingmaður og lögregluþjónn verið
uppi á þessum tíma og verið æ ofan í
æ kallaður út til að hirða ofbeldis-
fulla drykkjumenn af heimilum sín-
um, þá efast ég um, að hann hefði
haft uppburði í sér til að flytja það
Bakkusarfrumvarp, sem liggur nú
fyrir þinginu, eða mælt því bót á
nokkurn hátt, hvað þá talað um
frelsi í þessu sambandi. Enginn, sem
hefur nokkru sinni séð slíka eymd,
hefði farið að mæla fyrir afnámi
Áfengisverslunar ríkisins né al-
mennri áfengissölu í kjörbúðum með
góðri samvisku. Ég spyr enn, hver
ætti að hafa vit fyrir börnunum þar
eða eftirliti með því, hvort þau
keyptu slíka drykki? Það er ekki
hægt að ætlast til þess, að þau geti
haft vit fyrir sér sjálf í þeim efnum.
Það ætti hver einasti maður að vita.
Að tala um frelsi einstaklingsins og
forræðishyggju á þessu sviði er líka
út í hött, og kemur málinu ekkert
við.
Þar sem sífellt er verið að tala um
þjóðaratkvæðagreiðslur á þessum
tímum, þá skal á það bent, að þetta
mál væri upplagt að setja í þjóðar-
atkvæðagreiðslu og ég hvet til þess.
Að öðrum kosti vona ég, að þing-
menn hafi vit á að fella þetta kolvit-
lausa frumvarp og láti það ekki sjást
meira í þinginu.
Bakkusarfrumvarpið á Alþingi
Eftir Guðbjörgu
Snót Jónsdóttur » Vona ég, að þing-
menn hafi vit á að
fella þetta kolvitlausa
frumvarp.
Guðbjörg Snót
Jónsdóttir
Höfundur er guðfræðingur
og gamall templari.
Í ágúst síðastliðnum kallaði ég eftir
því á þessum vettvangi að Guðni
Ágústsson, formaður Orðunefndar,
stæði við loforð sitt til þjóðarinnar
frá í mars sl. um að á næsta fundi
yrði skorið úr um hæfi orðuþega
sem hlotið hafði þungan fangelsis-
dóm til áframhaldandi stórriddara-
krossburðar. Engra lífsmarka hefur
orðið vart hjá Guðna.
Gefin loforð aldrei efnd.
Iðkar hefð og vana.
Áfram sefur orðunefnd.
Ekkert vekur hana.
Enn geta því stríðaldir og rauð-
vínslegnir gestir ríkisins á Kvía-
bryggju þeyst á hestaleigugæð-
ingum um hérað með glitrandi
heiðursmerki í barminum.
Því finnst mér orðið tímabært að
fjölmiðlafólk gangi í málið og upplýsi
meðal annars hverjir fleiri en Guðni
skipa umrædda nefnd og hvað þeir
fái í þóknun fyrir vel unnin störf. Nú
mun Guðni raunar stokkinn úr landi
til Kanarí og undrar það mig ekki.
Þá sómanum er siglt í strand
og sessið aðeins flórinn
yfirgefur Ísa land
orðunefndarstjórinn.
Indriði á Skjaldfönn.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Guðni landflótta?
Í október sl. áttum
við efnaverkfræð-
ingar, sem hófum nám
1961 við Tækniháskól-
ann í Þrándheimi, 50
ára útskriftarafmæli.
Er við hófum nám
voru um 2000 nemar í
tæknifögum en áætl-
aðir 15-17000 í dag.
Þetta var tveggja
daga dagskrá með
heimsókn til skólans, fyrirlestrum og
svo kynningu og skoðun á fyrsta þró-
unarverkefni í sambandi við olíu- og
gasvinnslu á botni Norðursjávar sem
var áhugavert fyrir ýmsar sakir. Er
samið var um leyfi til Esso 1979 til að
vinna hráeldsneyti úr botni Norður-
sjávar var samið um að ekki minna en
helmingur rannsókna og þróunar
vegna þessa hjá Esso færi fram í Nor-
egi. Fyrsta verkefnið var að geta dælt
olíu og gasi ásamt söltum sjó og sandi í
stálrörum langar leiðir á botni sjávar
til núverandi borpalla eða í land og að-
skilja, verkefni sem varð svo samvinna
olíuiðnaðarins og noskra rannsókna-
stofnana. Þetta tókst og er gasi og olíu
dælt um sömu lögn langar fjarlægðir
(t.d. 140 km). Þetta er notað um allan
heim í dag og nefnist margfasaflutn-
ingur við háan þrýsting og nú þarf
mun færri olíuborpalla vegna þessa. Í
fyrirlestri um þetta var fullyrt að þetta
hafi verið byrjunin á norska olíu-
sjóðnum en ákveðinn hluti fjárfest-
ingar eða ágóða allrar starfsemi varð-
andi olíu- og gasvinnsluna var frá
byrjun settur í sérstakan sjóð ætlaðan
komandi kynslóðum m.m. Byggð var
tilraunaverksmiðja í næstum fullri
stærð í Tiller sunnan við Þrándheim
með 1.000 m langri röralögn, loft-
þjöppum, 58 m steinsteyptum turni til
aðskilnaðar, tölvuhúsi og geymslu-
geymum og kostaði þá uppkomið 80
mNOK.
Nú eru rúm 25 ár síðan þessu til-
raunaverkefni lauk. Þessi tækni gerir
unnt að nýta svæði þar sem mikið vatn
kemur með hráolíunni og gasinu, oft
saltara en sjórinn ofan við hafsbotninn.
Fasarnir eru svo aðskildir á endastöð-
inni eða borpalli. Þetta er gott dæmi
um rannsóknir sem margborguðu sig
og er ávinningurinn talinn vera jafn-
virði kostnaðar allra rannsókna í Nor-
egi í 20 ár! Segi menn svo að rann-
sóknir og þróun borgi sig ekki.
Olíuvinnsla Norðmanna
hófst 9. janúar 1971 á Eko-
fisksvæðinu. Rannsókna-
stofa til að þróa fleirfasa-
dælinu hóf rekstur í janúar
1983. Þessi dæling er tölvu-
stýrð, því þessi fluningur
er vandasamur og erfitt ef
stíflast. Það voru IFE og
SINTEF sem þróuðu stýr-
inguna. Þetta yrði vænt-
anlega sú tækni sem notuð
yrði á Drekasvæðinu ef til
kæmi; meira öryggi og um-
hverfivernd, minni kostn-
aður en með borpöllum enda allt neð-
ansjávar.
Áhugi minn á að segja frá þessu er
m.a. vegna þess að ég sá um hjá ISAL
1979-1982 að kaupa inn (um 200 pant-
anir) og þróa keimlíkan fasaflutnings-
búnað og setja upp í samvinnu við
ALESA verkfræðiþjónustu, ekki
þriggja fasa flutning heldur tveggja
fasa flutning á súráli með þrýstilofti,
líkt og vatn í röri til keranna. Þetta var
líklega fyrsta kerfið í heiminum sett í
heilt álver. Eitt stórt vandamál var að á
allar beygjur á rörunum, sem voru
margar, mynduðust fljótt göt þrátt
fyrir ýmsar lausnir. Súrál er með
hörðustu efnum og slípaði sig í gegn-
um stálið. Ég leysti þetta vandamál al-
gjörlega í eitt skipti fyrir öll með því
að setja kúlu eða kút milli röra sem
breyttu um stefnu. Þetta kerfi varð
upp frá því ein aðalsöluvara ALESA
til álvera um allan heim og losaði þau
við rykvandmálið við flutning á fín-
gerðu súrálinu. Loftið var svo skilið
frá á endastöðunum. Að sjálfsögðu var
þessi þéttflæði-flutningur tölvustýrð-
ur líkt og í olíunni en mun einfaldari
enda mun styttri vegalengdir
Um röraflutning fleiri fasa
í einu og aðskilnað þeirra
Eftir Pálma
Stefánsson »Um röraflutning
tveggja og þriggja
fasa í sama röri, ann-
arsvegar í álverum og
hins vegar á hafsbotni
olíuvinnslusvæða.
Pálmi Stefánsson
Höfundur er efnaverkfræðingur.
Í nærfellt fjögur ár
hefur staðið yfir end-
urskoðun á ýmsum
ákvæðum almanna-
trygginga . Sér-
staklega hefur verið
fjallað um breytingar
hvað varðar lífeyri
aldraðra og öryrkja,
sveigjanleg starfslok,
hækkun starfsaldurs,
minnkandi skerð-
ingar, einföldun á
kerfinu og upptöku starfsgetumats
í stað örorkumats. Þetta er ekki
fyrsta nefndin sem um það fjallar.
Á undan þessari starfaði nefnd
undir forystu Stefáns Ólafssonar.
Ýmsar tillögur sem Stefáns-
nefndin lagði til komust í fram-
kvæmd á árunum 2007-2008. Árið
2011 var sett á fót ný nefnd undir
forystu Árna Gunnarssonar fv. al-
þingismanns. Sú nefnd skilaði til-
lögum að einföldun ellilífeyris al-
mannatrygginga í september 2012,
sem taka skyldi gildi í áföngum á
fjórum árum. Þar átti að sameina
nokkra bótaflokka lífeyristrygg-
inga hjá Tryggingarstofnun,
minnka skerðingar í áföngum í
45%, þar sem sumir bótaflokkar
hafa 100% skerðingu gagnvart öll-
um tekjum eins og framfærslu-
uppbótin. Skemmst er frá því að
segja að þessar tillögur lágu í
hálft ár í skoðun í fjármálaráðu-
neytinu, sem tætti þær í sundur,
sem allt of kostnaðarsamar fyrir
ríkissjóð. Guðbjartur Hannesson,
þáverandi velferðarráðherra, sem
nýlega er látinn, lagði þó fram
frumvarp með þessum breytingum
í byrjun mars 2013. En þar sem
aðeins vika var þá til þingslita
vegna alþingiskosninga var ekkert
meira gert með það frumvarp en
að kynna það, enda of seint fram
komið.
Í nóvember 2013 var enn skipuð
ný nefnd sem falið var að koma
með tillögur um þessi sömu mál
og skyldi hún nýta vinnu fyrri
nefndar. Pétur Blöndal alþing-
ismaður sem nú er látinn var skip-
aður formaður nefndarinnar.
Vegna veikinda hans var starfið
nokkuð stopult. Eftir lát Péturs sl.
sumar tók Þorsteinn Sæmundsson
alþingismaður við for-
mennsku í nefndinni
og hafa verið haldnir
þó nokkrir fundir síð-
an. Alls eru fundir í
Pétursnefnd orðnir 38
fyrir utan 10 undir-
nefndafundi, og a.m.k.
annað eins í Árna-
nefndinni. Stefnt var
að því að nefndin lyki
störfum fyrir haustið
eða fyrir þingsetningu
nú í haust. Í 20 manna
nefnd er ekki hægt að
búast við að samstaða sé um öll
atriði, en menn leggja þá fram
bókun um það sem út af stendur,
og reyna að hafa áhrif með þeim
hætti við afgreiðslu málsins. Er
e.t.v. komin upp sama staða og áð-
ur? Á ekki að leggja þær tillögur
sem samstaða er um fyrir Alþingi?
Kosta þær of mikið fyrir ríkissjóð?
Á þessi fjögurra ára vinna 20
manns að lenda ofan í skúffu?
Nefndin þarf að fara að skila sinni
skýrslu, og leggja hana fyrir ráð-
herra, sem lætur þá vinna frum-
varp fyrir Alþingi. Ekki er nóg að
ráðherrar vitni sífellt til þess þeg-
ar spurt er um hækkun ellilífeyris
að nefnd sé að störfum. Auk þess
er ekki verið að taka á prósentu-
hækkun lífeyris í þessari nefnd,
heldur er hér um kerfisbreytingu
að ræða. Þetta var eitt stærsta
mál Péturs Blöndal. Ætlar Sjálf-
stæðisflokkurinn ekki að heiðra
minningu Péturs Blöndal með því
að ljúka þessu ætlunarverki hans?
Seinni hluti kjörtímabilsins er haf-
inn. Komi frumvarpið ekki fram
fyrir áramót, er eins víst að það
nái ekki afgreiðslu á þessu kjör-
tímabili. Verði svo eru menn varla
fúsir að gefa áfram tíma sinn í
slíka vinnu.
Áskorun
til Alþingis
Eftir Jónu Valgerði
Kristjánsdóttur
Jóna Valgerður
Kristjánsdóttir
»Ekki er nóg að ráð-
herrar vitni sífellt til
þess þegar spurt er um
hækkun ellilífeyris að
nefnd sé að störfum.
Höfundur er fulltrtúi Lands-
sambands eldri borgara í Endurskoð-
unarnefnd almannatrygginga.