Morgunblaðið - 27.11.2015, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. NÓVEMBER 2015
VIÐTAL
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Sýrlenski læknirinn og flóttamaður-
inn Bashar Farahat flúði átökin í
Sýrlandi og fór yfir til Líbanons, þar
sem hann aðstoðaði aðra flóttamenn.
Vinur hans aðstoðaði við flóttann
og voru þeir báðir í mikilli hættu. Fé-
lagarnir fóru í gegnum eftirlitsstöðv-
ar á leiðinni án þess að verðirnir
kæmust að því að Farahat hefði
tvisvar verið handtekinn og síðan
neitað að ganga í stjórnarherinn.
Hann bjó í líbönsku höfuðborginni
Beirút í rúmt ár og veitti þar flótta-
fólki læknisþjónustu. Álagið var mik-
ið, enda eru nú um milljón sýrlenskir
flóttamenn í Líbanon. Svo fór að
Farahat fékk stöðu flóttamanns og
flutti til Bretlands í janúar á þessu
ári. Hann fær þar ekki starf við hæfi,
þar sem gamli háskólinn neitar að
staðfesta prófgráðuna. Hann er á
svörtum lista í Sýrlandi.
Farahat sagði Morgunblaðinu
sögu sína í gærmorgun áður en hann
hélt fyrirlestur um erfiða reynslu
sína. Það leyndi sér ekki í viðtalinu að
hann glímir við sárar minningar.
Farahat stundaði sérfræðinám í
barnalækningum í Aleppo, stærstu
borg Sýrlands, þegar hann var fyrst
handtekinn í júlí árið 2012. Var þá um
eitt og hálft ár liðið síðan arabíska
vorið náði til Sýrlands.
Samkvæmt nýrri skýrslu lækna-
samtakanna Physicians for Human
Rights (PHR) hafa verið gerðar 45
árásir á sjúkrahús í Aleppo á síðustu
þremur árum. Innan við þriðjungur
sjúkrahúsanna er nú starfhæfur og
hafa 95% læknanna flúið, þeir verið
teknir höndum eða líflátnir.
Virkur í mótmælunum
Það gerðist í fyrra að uppljóstrari
smyglaði út úr Sýrlandi myndum af
55 þúsund líkum sem höfðu verið
krufin af læknum einræðisstjórnar-
innar. Báru mörg þeirra merki pynt-
inga og þykja myndirnar því meðal
sterkustu vísbendinga um kerfis-
bundnar pyntingar einræðisstjórnar-
innar árin 2011-13.
Það var á þessu tímabili sem Fara-
hat var tekinn til fanga, í júlí 2012.
„Ég var tekinn höndum vegna
þess að ég var læknir og tók virkan
þátt í friðsömum mótmælum.
Sýrlenska stjórnin er einræðis-
stjórn. Ég stóð með fólki sem vildi
frelsi og betra líf. Það krafðist grund-
vallarmannréttinda.
Þeir handtóku mig á spítalanum og
færðu mig í leynilega fangastöð, þar
sem ég var í 15 daga, og svo fluttu
þeir mig til Damaskus. Þar eru höf-
uðstöðvar leyniþjónustunnar og
leynileg fangelsi. Það eru leynilegar
stöðvar um allt Sýrland.“
Farahat var færður í fangaklefa
sem var á annarri hæð í kjallara. Þar
sást ekki til sólar og þar var engin
loftræsting. „Allir sýrlenskir fangar
hafa heyrt setningu sem er stundum
sögð af vörðum í leynilegum fang-
elsum í Sýrlandi: „Bankið á dyrnar
þegar einhver deyr, þá getum við
flutt líkið í burtu.“ Þessa setningu
segja fangaverðirnir sífellt oftar.
Eftir handtökuna upplifði ég stöð-
ugar pyntingar frá fyrstu mínútu og
þar til mér var sleppt. Fangaklef-
arnir eru verstu staðir í heimi. Ég var
settur í klefa sem var fimm sinnum
sex metrar, ásamt 95-110 öðrum
föngum. Ég var í fjóra mánuði í þessu
rými, svaf tvo til fjóra tíma á dag þeg-
ar best lét. Mitt rými var 30 sinnum
140 sentímetrar. Því deildi ég með
öðrum fanga. Annar stóð meðan hinn
svaf. Svona gekk þetta til skiptis.
Þegar ég hugsa um þetta spyr ég
sjálfan mig hvernig ég lifði þetta af,“
segir Farahat.
Hann var beittur ofbeldi í yfir-
heyrslum, sleginn hnefahöggum og
barinn með málmstöng. Þrýst var á
hann að gefa upp nöfn fólks úr mót-
mælunum en hann neitaði.
„Heilbrigðisþjónustan í fangelsinu
var mjög léleg. Af 100 föngum voru
um 90 veikir, eða með sár eða maura-
kláða. Þessi einfaldi sjúkdómur getur
verið lífshættulegur og fólk dáið af
völdum hans. Það er nauðsynlegt að
fá lyf, annars verða einkennin verri,“
segir Farahat, sem þjáðist sjálfur af
maurakláða.
Vegna menntunar hans sögðu
fangaverðirnir við Farahat að hann
skyldi vera læknir fanganna. Farahat
gat hins vegar lítið gert fyrir þá.
Mikil skoðanakúgun
Farahat segir einræðisstjórn
Bashar al-Assad, forseta Sýrlands,
sá fræjum ótta meðal þegnanna.
„Nú er ástandið þannig í Sýrlandi
að ef sögð er setning um einræðis-
stjórnina er það skráð og tilkynnt til
leynilegrar lögreglustöðvar. Sá sem
talar á þá á hættu að verða handtek-
inn vegna ummælanna. Það má ekki
segja skoðun sína á nokkrum hlut.
Með arabíska vorinu fannst fólkinu
að það væri kominn tími til að segja
hug sinn og mótmæla,“ segir Fara-
hat, sem var aftur handtekinn í apríl
2013 eftir að hafa verið frjáls í þrjá
mánuði. Hann var þá kominn á svart-
an lista og fékk ekki að snúa aftur til
starfa á spítalanum.
„Ég sat á kaffihúsi með félögum
mínum. Tveir þeirra voru að vinna
sem blaðamenn. Þeir voru á móti ein-
ræðisstjórninni. Fulltrúar leyniþjón-
ustunnar komu inn á kaffihúsið og
handtóku þá. Þeir handtóku líka fleiri
gesti kaffishússins, alls um tíu
manns, mig þar með talinn. Þeir
fluttu okkur á leynilegan stað þar
sem fólki er haldið föngnu. Þegar
þeir könnuðu bakgrunn minn fundu
þeir út að ég hefði verið í fangelsi.
Þeir ákváðu því að halda mér í fimm
mánuði,“ segir Farahat, sem var þá
með um 60 föngum í klefa sem var
fjórir metrar sinnum þrír og hálfur
metri.
Handtaka eiginkonurnar
Farahat segir fangana pyntaða og
krafna svara um hverjir tóku þátt í
mótmælum með þeim, hver hafi boð-
að til mótmæla og þar fram eftir göt-
unum. Þá séu dæmi um að stjórnin
handtaki ættingja manna sem henni
takist ekki að ná til. Það sé talið
skapa tak á mönnum að handtaka
eiginkonur þeirra. „Eftir að fólk er
tekið höndum er útbúin skýrsla og
upplýsingarnar sendar til miðstöðvar
leyniþjónustunnar í Damaskus. Síð-
an ákveða yfirvöld í Damaskus hvort
fólkið skuli flutt þangað,“ segir Fara-
hat og víkur að skýrslu Amnesty
International þar sem segir að Sýr-
landsstjórn haldi 70 þúsund manns
föngnum.
„Sýrlensk samtök og lögmenn tala
um að yfir 100 þúsund manns séu í
haldi. Margir neita að gefa upp nöfn
fólks sem er í haldi af ótta við að það
muni leiða til meiri pyntinga. Ég hef
séð áætlað að yfir 500 þúsund Sýr-
lendingar hafi verið settir í varðhald
frá árinu 2011 og til þessa dags.“
Farahat segir margar ástæður fyr-
ir því að svo margir almennir borgar-
ar séu teknir höndum í Sýrlandi.
„Þeir vildu kæfa byltinguna með
því að hneppa alla í varðhald sem
tóku beinan eða óbeinan þátt í henni.
Þeir reyndu að ná friðsömum mót-
mælendum, enda vissu þeir að frið-
söm ásýnd byltingarinnar var þeim
mjög hættuleg. Þeir vildu að þetta
yrði stríð. Það væri betra fyrir
einræðisstjórnina að þetta væri
stríð,“ segir Farahat og rökstyður
mál sitt.
Þurfa á Ríki íslams að halda
„Það er grundvallaratriði fyrir ein-
ræðisstjórnina að aðgerðir hennar
hafi yfirbragð baráttu gegn íslömsk-
um öflum. Að í slíkri stöðu sé einræð-
isstjórnin rétta lausnin á flókinni
stöðu. Einræðisstjórnin hamast við
að skapa þá ímynd af stríðinu að það
sé barátta við íslamskar hreyfingar á
borð við Ríki íslams og al-Kaída. Það
er augljóst að stjórn Assads er að
reyna að leika á Vesturlönd og stuðla
að því að á Vesturlöndum sé litið svo
á að allir séu þessir kostir slæmir en
einræðisstjórnin sá illskásti. Áætlun
hennar var að handtaka eins marga
mótmælendur og mögulegt var.
Hvernig getur uppreisn verið frið-
söm þegar allir friðsömu mótmæl-
endurnir hafa annaðhvort verið
drepnir eða þeir flúið? Þá verður
augljóslega stríð.
Einræðisstjórnin og Ríki íslams
hafa gagnkvæma hagsmuni af því að
vera í stríði. Ríki íslams gefur sig út
fyrir að berjast gegn veraldlegri
stjórn og þannig vernda íslam og
stuðla að uppbyggingu á íslömsku
ríki. Í stríðinu þurfa allir að benda á
óvin til að réttlæta tilveru sína,“ segir
læknirinn Bashar Farahat.
Vilja eyða frelsisvonum fólksins
 Læknirinn Bashar Farahat er meðal tugþúsunda Sýrlendinga sem hafa upplifað pyntingar
 Hann segir einræðisstjórnina senda andstæðinga sína í leynileg fangelsi og beita þar ofbeldi
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Hefur upplifað margt Bashar Farahat er 31 árs. Þrátt fyrir ungan aldur er hann lífsreyndur. Hann var hér gestur
Íslandsdeildar Amnesty International og var heimsóknin hluti af árlegu bréfamaraþoni samtakanna.
AFP
Í rústum Þessi mynd var tekin í borginni Aleppo 3. nóvember sl. Á henni má
sjá menn bera lík. Fjöldi árása hefur verið gerður á sjúkrahús í borginni.
Ármú la 19 | S: 553-9595 | gahusgogn@gahusgogn. is | www.gahusgogn. is
1975-2015
GÁ húsgögn ehf. er traust fyrirtæki sem hefur verið á íslenskum markaði um árabil. Við
leggjum áherslu á stílhrein, vönduð húsgögn og góða þjónustu.
Við tökum málin þín í okkar hendur
Sérsmíðum fyrir heimili og fyrirtæki
40 ára