Morgunblaðið - 27.11.2015, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. NÓVEMBER 2015
Þú og ég Frúin var einbeitt þegar hún setti smápeninga í rauf stöðumælisins sem tók við gjaldinu og úthlutaði tilteknum mínútufjölda í stæði við undirfataverslunina.
Golli
Fyrir tveimur vikum
var á þessum stað bent
á nauðsyn þess að stór-
efla eftirlit í Flugstöð
Leifs Eiríkssonar enda
mundu kröfur um auk-
ið flugöryggi og meiri
landamæragæslu auk-
ast eftir að rússnesk
farþegaþota var spr-
engd í loft upp yfir Sín-
ai-skaga í Egyptalandi.
Að kvöldi föstudags 13. nóvember
gerðust enn atburðir sem hafa kall-
að á viðbrögð og umræður um ör-
yggismál. Hryðjuverkamenn réðust
á almenna borgara í París og
reyndu að sprengja þéttsetinn
íþróttaleikvang í loft upp.
François Hollande Frakklands-
forseti sagði þetta stríðsaðgerð
gegn Frökkum og henni yrði svarað
af fullri hörku. Síðan hefur forset-
inn gripið til aukinna örygg-
isráðstafana á heimavelli og fengið
heimild til að lýsa þriggja mánaða
neyðarástandi í landinu. Hann hefur
einnig safnað liði í viðræðum við
þjóðarleiðtoga. Markmið hans og
þeirra er að gera út af við hryðju-
verkasamtökin Ríki íslams í Sýr-
landi sem sögðust bera ábyrgð á
árásinni í París.
Enginn veit á þessu stigi hver
framvinda mála verður í Sýrlandi.
Þar er ekki aðeins tekist á við
hryðjuverkamenn heldur einnig
leikið valdatafl með þátttöku
margra ríkja. Í því tafli er leikið
djarft eins og sannaðist þriðjudag-
inn 24. nóvember þegar tvær tyrk-
neskar F-16 orrustuþotur skutu
niður Su-24 orr-
ustuþotu Rússa.
Frans páfi telur að
við verðum nú vitni að
þriðju heimsstyrjöld-
inni. Hún sé háð hér og
þar en að baki búi sami
ófriðarneistinn sem
ekki hafi tekist að
slökkva. Skilgreining
páfa á við rök að styðj-
ast þótt stjórnmála-
menn nálgist viðfangs-
efni sitt á öðrum
grundvelli. Þeir forðast
að tala um átök milli menningar-
heima, kristinna og múslima. Í slíku
orðalagi felist fordæming á hinu
friðsama fólki um heim allan sem
hefur, án tillits til trúarbragða,
megna skömm á framgöngu þeirra
sem ráðast á saklausa borgara í
nafni trúarlegrar öfgahyggju.
Nauðsynlegt samtal
Robert C. Barber, sendiherra
Bandaríkjanna á Íslandi, flutti ræðu
á fundi Varðbergs fimmtudaginn 19.
nóvember og minnti á þá staðreynd
(ræðuna má sjá á vefsíðunni
www.vardberg.is) að Bandaríkja-
menn, NATO, Norðurlandaþjóðir og
Íslendingar stæðu frammi fyrir erf-
iðum ákvörðunum vildu þeir standa
vörð um réttarríkið, frið og stöðug-
leika.
Sendiherrann hvatti alla Íslend-
inga til að taka þátt í umræðum um
öryggismál. Þeir ættu að ræða sín á
milli um hlutverk Íslendinga og
skyldur vegna eigin öryggis og ör-
yggis á Norður-Atlantshafi og í Evr-
ópu. Sendiherrann sagði í lok máls
síns:
„Hvernig munu Íslendingar sem
heild standa undir kostnaði, fjár-
hagslegum og öðrum, vegna sameig-
inlegra varnarskuldbindinga sinna í
breyttu og síbreytilegu öryggis-
umhverfi, einkum ef kostnaðinum
verður ekki dreift jafnt á einstakar
byggðir landsins eða hluta íslensks
samfélags? Hvað munu Íslendingar
samþykkja og hverju hafna þeir?
Ræðið málið. Ég hvet til þess að þið
takið sameiginlega ábyrgð sem
borgarar þessa lands á því að eiga
þetta samtal. Látið það ekki í hend-
ur fáeinna manna innan stjórnar-
ráðsins, sem ber skylda til að sinna
þessum málum, að taka ákvarðanir
um þau vegna skorts á þátttöku
ykkar.[…]
Hafið samband við kjörna fulltrúa
ykkar og þá sem óska eftir stuðningi
í kosningum og krefjið þá skýrra
svara um afstöðu þeirra til stefnu
Íslands í varnar- og öryggismálum
svo að þið getið sem kjósendur tekið
upplýsta ákvörðun. Eigið samtalið.
Verða þetta erfiðar umræður, jafn-
vel magnaður ágreiningur? Vafa-
laust. Það er eðlilegur hlutur í
frjálsu samfélagi. Eigið samtalið
engu að síður. Þið einir sem Íslend-
ingar getið ákveðið framtíð þjóðar
ykkar í varnar- og öryggismálum.
Ég vona og raunar veit að íslenska
ríkið og Íslendingar finna leið til að
efna til þessa erfiða samtals, til að
taka erfiðar ákvarðanir og til að
varðveita hið einstæða sem hér er
að finna.“
Óvenjulegt er að sendimaður er-
lends ríkis tali af slíkri hreinskilni.
Máli sendiherrans var vel tekið og
hvöttu sumir fundarmenn til þess að
Bandaríkjamenn legðu, í ljósi náins
samstarfs þjóðanna, sitt af mörkum
til samtalsins.
Um heim allan hafa umræður um
utanríkismál, öryggis- og varnarmál
magnast undanfarna daga og vikur
vegna hættunnar sem almenningur
skynjar. Þegar stórborg á borð við
Brussel er í raun lokað fyrir allri al-
mennri umferð í fjóra daga og neyð-
arástand ríkir mánuðum saman í
Frakklandi vaknar forvitni um rökin
að baki öryggisaðgerðanna, miðlun
frétta eykst og lífi er blásið í um-
ræður.
Þjóðaröryggisstefna
Hryðjuverkin í París minna á hve
samstaða þjóðar um öryggi sitt er
mikilvæg. Yfirgnæfandi meirihluti
Frakka styður aðgerðir ríkisstjórn-
arinnar. Niðurstöður könnunar sem
birtar voru sunnudaginn 22. nóv-
ember sýna að 91% styður þriggja
mánaða neyðarástandið og 94% hert
eftirlit á landamærum Frakklands.
Könnunin var gerð 18. til 20 nóv-
ember.
Tveimur dögum áður en banda-
ríski sendiherrann flutti ofan-
greinda hvatningu ræddu alþing-
ismenn tillögu til ályktunar um
þjóðaröryggismál sem utanríkis-
ráðherra lagði fram í annað sinn og
reist er á sameiginlegri niðurstöðu
nefndar allra þingflokka um málið.
Umræður um tillöguna tóku um
142 mínútur í þingsalnum. Bendir
það óneitanlega til meiri samstöðu
um varnar- og öryggismál en við
höfum oft átt að venjast. Tillagan
setur ramma en inntakið sjálft,
hvernig við ætlum að framkvæma
stefnuna, hvað við ætlum að verja
miklu fé og til hvers, var í raun ekki
viðfangsefni þingmanna í umræðun-
um.
Gunnar Bragi Sveinsson utanrík-
isráðherra hafnaði því að ábyrgð á
framkvæmdinni væri óljós þótt
stofnanirnar sem að því koma falli
ekki undir utanríkisráðherra. Vísaði
hann til þess máli sínu til stuðnings
að setja ætti lög um þjóðarörygg-
isráð undir formennsku forsætisráð-
herra. Nýtt ráð um öryggismál
kemur ekki í stað sérfróðra grein-
enda, stofnana og starfsmanna til að
sinna öryggisgæslu.
Hluti hins nauðsynlega samtals
um öryggi íslensku þjóðarinnar þarf
einmitt að snúast um innviði stjórn-
arráðsins. Brýnt er að skilgreina
ábyrgð og skyldur í öryggismálum
betur innan þess og koma á fót
dóms- og öryggismálaráðuneyti sem
taki með sér siglinga- og flugmál frá
innanríkisráðuneytinu og styrki
þannig sameiginlega yfirstjórn ör-
yggismálanna.
Við njótum ekki hins frjálsa sam-
félags nema við sköpum því nauð-
synlegar varnir eftir aðstæðum
hverju sinni.
Öflun upplýsinga, greining stað-
reynda og nægur viðbúnaður eru
lykilþættir þegar tekist er á við
brýnan og aðsteðjandi vanda sam-
tímans. Íslenska ríkið má ekki
bregðast borgurum sínum, frum-
skyldan er að tryggja öryggi þeirra.
Eftir Björn
Bjarnason » Við njótum ekki
hins frjálsa sam-
félags nema við sköpum
því nauðsynlegar
varnir eftir aðstæðum
hverju sinni.
Björn Bjarnason
Höfundur er fyrrv. ráðherra.
Varðstaða um frjálst samfélag krefst árvekni