Morgunblaðið - Sunnudagur - 29.11.2015, Blaðsíða 40

M
enning og listir hafa alltaf
skipað stóran sess í lífi Ey-
þórs. „Ég er nú eiginlega
alinn upp í Skúlagötuhús-
inu,“ segir hann og á þá við
gamla útvarpshúsið. „Mamma var með barna-
tímann, systir hennar var aðalgjaldkeri og
amma mín bakaði pönnukökur í mötuneytinu.
Sjálfur var ég í barnaleikritum í útvarpinu.
Seinna var ég með þætti á Rás 1 þannig að
segja má að ég sé meira innmúraður í Rík-
isútvarpið en í Sjálfstæðisflokkinn,“ segir
hann og brosir en hann hefur nýlega sætt
mikilli gagnrýni fyrir skýrslu um rekstur
RÚV sem kom út fyrir nokkrum vikum. „Svo
er ég núna formaður þjóðleikhúsráðs, þannig
það er alveg ljóst að mér þykir vænt um
menninguna, en það breytir því ekki hverjar
staðreyndirnar eru,“ segir Eyþór.
Nýbylgjubyltingin og frægðin
Tónlist er sú listgrein sem hefur haft mest
áhrif á Eyþór. „Ég er alinn upp á tónlistar-
heimili og bæði ég og systir mín lærðum á
hljóðfæri og fórum oft á sinfóníutónleika.
Mamma var leikkona þannig það var mikið
listalíf. Ég tók svo sellóið föstum tökum og
kláraði það með menntaskóla og fór þaðan í
tónsmíðanám,“ segir hann.
Eins og margir muna hefur Eyþór verið í
tveimur landsþekktum hljómsveitum en hann
spilaði ungur í Tappa tíkarrassi með Björk og
svo síðar í Todmobile með Andreu Gylfadótt-
ur og Þorvaldi Bjarna. Hann var aðeins 14-15
ára þegar hann spilaði í Tappa tíkarrassi og
segist eiga mjög góðar minningar frá þessum
árum. „Þetta var einstakur tími. Við tókum
þátt í þessari nýbylgju. Það var ekki bara
pönk heldur líka önnur tilraunastarfsemi sem
var mjög öflug. Friðrik Þór sá að þetta var
eitthvað merkilegt og festi á filmu sem var
skemmtilegt. Mér þykir líka vænt um þessa
hljómsveit af því við vorum svo miklir vinir
líka. Þetta var ekki atvinnumennska heldur
bara gert fyrir okkur sjálf,“ segir Eyþór sem
stefndi ekki á að verða tónlistarmaður að at-
vinnu. „Nei, mig langaði að verða vísinda-
maður og ég og vinur minn og bekkjarfélagi
Steinn Sigurðsson lásum saman stjörnufræði,
um svarthol og lífshlaup stjarna. Hann lét
verða að því og starfar við stjarneðlisfræði í
Bandaríkjunum en ég fór á aðra vegi,“ segir
hann.
Lét síða hárið fjúka
Eyþór spilar ekki lengur með Todmobile sem
enn er að koma fram, nú með nýjum og yngri
söngvara, Eyþóri Inga. „Til aðgreiningar hef-
ur hann verið kallaður Eyþór yngri stundum í
gríni, og ætli ég sé þá ekki Eyþór þyngri?“
segir hann og hlær. En Eyþór var tilbúinn að
hætta árið 1993 eftir fimm ára samstarf. „Við
vorum eiginlega búin að gera allt sem hægt
var að gera, vinna öll verðlaun og þá hættum
við en komum svo aftur saman seinna með
sinfóníunni tuttugu árum síðar árið 2003,“
segir Eyþór. „En það má segja að ég sé ekki
spenntur að endurtaka hlutina. Ég var bú-
inn,“ segir hann og segir að takmarkið hafi
aldrei verið að vera rokkari alla ævi. „Nei,
það var óvart, þetta varð óvart vinsælt,“ segir
hann og lét síða hárið fjúka og hellti sér út í
tölvutæknina hjá OZ. Ég spyr hvort hann hafi
ekkert séð eftir hárinu. „Ég held að allt hafi
sinn tíma. Ég á góðar minningar og er stoltur
af þeirri hljómsveit og þau hafa haldið áfram í
tónlist,“ en hann segir þau öll enn vini þótt
þau hittist ekki oft.
OZ skildi eftir sig fræ
Auk þess að starfa sem tónlistarmaður á tí-
unda áratugnum samdi Eyþór tónlist fyrir
leikhús, sjónvarp og auglýsingar. „Ég fór
snemma að nota stafræna tækni og tölvur og
upp úr því fór ég að vinna hjá OZ en þar var
ég að vinna með hljóð,“ en þar starfaði hann í
fjögur ár. „Það var mikið ævintýri og kannski
svipað og með Tappa tíkarrass var það ákveð-
in bylting, það var ekki pönkbyltingin heldur
internetbyltingin. Þarna komu saman ungir
snillingar með miklar hugmyndir sem hafa
svo flestar ræst, annaðhvort út frá OZ eða í
öðrum fyrirtækjum, eins og CCP,“ segir
hann. „Því var ágætlega lýst þannig að þarna
voru vísindamenn sem vildu vera listamenn og
listamenn sem vildu vera vísindamenn. Hug-
myndirnar snerust um framtíð fjarskipta, OZ
var að vinna á undan sinni samtíð, kannski
aðeins of snemma, “ segir Eyþór. „Þetta
skildi eftir sig fræ, alveg eins og Rokk í
Reykjavík skildi eftir sig fræ að öðrum hljóm-
sveitum, þá skildi OZ eftir sig fræ sem urðu
að öðrum fyrirtækjum og þetta heldur ennþá
áfram,“ segir hann.
Afskipti ríkis draga úr sköpun
Síðar fór Eyþór í pólitíkina en hann var kjör-
inn varaborgarfulltrúi og sat oft í borgar-
stjórn Reykjavíkur og svo í bæjarstjórn Ár-
borgar. „Ég hafði snemma áhuga á frelsi
einstaklingsins,“ segir Eyþór þegar hann er
spurður hvað hafi dregið hann út í pólitík.
„Við vorum nokkrir vinir sem gáfum út blöð,
þegar við vorum strákar var nú ekki inter-
netið. Í fyrstu blöðunum þýddum við Lukku
Láka og skrifuðum um vísindi og seldum.
Þarna vorum við ellefu ára. En þegar ég var
þrettán ára var ég í bekk með Andrési Magn-
ússyni blaðamanni og við, ásamt fleirum,
stofnuðum málfundafélag og gáfum út nokkur
róttæk blöð um frelsið og annað. Á þessum
tíma var maður ekki hrifinn af ríkisvaldinu og
vildi frelsi,“ segir hann og samsinnir að þarna
hafi hann strax verið sjálfstæðismaður í
hjarta sínu þó að hann hafi ekki verið skráður
í flokkinn. „Ég var fyrir einstaklingsfrelsi og
því að fólki væri treyst og það er það sem
manni finnst stundum vanta. Ríkið er að setja
alla í umsjá sína frá vöggu til grafar, og setja
reglugerð um vögguna og gröfina og allt þar
á milli. Það dregur úr sköpun,“ segir hann.
Tóku til á toppnum fyrst
Hann starfaði lengi fyrir Árborg og segir að
þar hafi þau í stjórninni náð að snúa við þeim
mikla skuldavanda sem blasti við í sveitarfé-
laginu. Til þess að gera það þurfti að skera
niður á ýmsum stöðum. Hann telur að nota
mætti svipaða leið til að snúa við skuldavanda
Reykvíkinga. „Alveg 100%. Við byrjuðum á
okkur sjálfum. Við fækkuðum nefndum veru-
lega, sameinuðum nefndir, tvær og þrjár sam-
an í eina nefnd, við fækkuðum bæjarfulltrúum
og fækkuðum yfirmönnum úr 18 í 9. Það kom
ekki upp eitt einasta kærumál eða dómsmál
eftir það. Þetta tókst. Starfsmennirnir sem
misstu störf sín höfðu skilning á því að bær-
inn þurfti að skera niður. Og með því að byrja
á toppnum, í yfirstjórninni, var eftirleikurinn
auðveldari, þá voru allir með okkur. Reykja-
víkurborg er með gríðarlega mikla yfirbygg-
ingu í dag og það er alveg klárt að það verður
að taka á því fyrr eða seinna, þetta hefur bara
vaxið,“ segir hann.
Hann segir að sín hjartans mál snúist enn
um einstaklingsfrelsi. „Að treysta fólki, að
treysta því fyrir peningunum sínum, að ríkið,
eða stóri bróðir sé ekki alls ráðandi. Ég trúi
því að maðurinn sé það merkileg skepna að
hann njóti sín best ef hann fær frelsi, hvort
sem það er í listum, vísindum eða viðskiptum
eða öðru. Það er alltaf verið að setja fleiri lög
og reglugerðir um hvað við megum og hvað
við megum ekki. Þetta setur okkur í meira
fast form, eins og segir í textanum með
Þokkabót, Litlir kassar,“ segir hann.
Orku- og þróunarmál hjá Strokki
Nú starfar Eyþór sem framkvæmdastjóri hjá
orku- og þróunarfyrirtækinu Strokkur
Energy. „Eftir að hafa verið í tólf ár í tækni
og fjarskiptum og svo símafyrirtæki og fleira
fór ég í það að búa til verkefni í kringum
orku á Íslandi. Fyrsta verkefnið var Becromal
sem er fyrir norðan. Þar eru búnar til afl-
þynnur sem eru álþynnur alsettar örsmáum
holum en það er notað til að geyma rafmagn í
vindmyllum og sólarsellum og í öðru,“ út-
skýrir hann í stuttu máli. „Nýjasta verkefnið
er Thorsil í Helguvík sem er kísilmálmverk-
smiðja sem fer í byggingu á næsta ári. Undir-
búningurinn hefur staðið yfir í sjö ár,“ segir
hann en Eyþór býr enn á Selfossi. Hann
keyrir til Reykjvíkur daglega á rafmagnsbíl.
Hann á fjögur börn, þar af tvo litla gutta, sex
og sjö ára. „Þeir eru mjög virkir og halda
mér ungum,“ segir hann og ég slæ því fram
að hann sé kominn yfir fimmtugt „Já, einmitt!
Ég á afmæli í dag, 51 árs,“ segir hann og
brosir.
Staðreyndir byggðar á heimildum
Eyþór var beðinn um að vera í forsvari fyrir
skýrslu um RÚV en Illugi Gunnarsson,
mennta- og menningarmálaráðherra, skipaði
nefnd til að greina þróun á starfsemi RÚV
ohf. frá stofnun, hinn 1. apríl 2007 fram til
dagsins í dag. Í nefndinni var Eyþór Arnalds
skipaður formaður en auk hans sátu í henni
Guðrún Ögmundsdóttir, sérfræðingur í fjár-
mála- og efnahagsráðuneyti, og Svanbjörn
Thoroddsen hjá KPMG. Ég spyr hann hvers
vegna hann hafi verið valinn til starfsins. „Það
er ekki mitt af meta af hverju, en ég hef
reynslu af fjarskiptum, menningu og viðskipt-
um og þannig með ágæta yfirsýn yfir hvað
RÚV er að fást við,“ segir Eyþór sem segist
eiga erfitt með að segja nei.
Niðurstöður í skýrslunni voru þær helstar
að reksturinn sé ósjálfbær, að mistök hefðu
verið gerð þegar RÚV gerði dreifingarsamn-
ing við Vodafone og að þjónustuhlutverk
þyrfti að endurskoða. Talað var um „svarta“
skýrslu víða í fjölmiðlum og sætti Eyþór mik-
illi gagnrýni. „Við áttum að gera heildarúttekt
á starfsemina en það voru kannski margar
þjóðsögur í gangi. Við drógum fram stað-
reyndir byggðar á heimildum. Við vorum ekki
að lýsa skoðun okkar eða að koma með til-
lögur en viðbrögðin voru dálítið öfgakennd.
Menn skipast í hópa og stundum hættir
mönnum til að vera með skoðanir án þess að
hafa lesið skýrsluna,“ segir Eyþór en í skýrsl-
unni kom fram að tap hefur verið af rekstr-
inum á fjórum af átta árum frá stofnun RÚV.
Skuldirnar eru nú 6,7 milljarðar og eigið féð
aðeins 5,9% að óefnislegum eignum með-
töldum.
Hann segir að margt hafi komið þeim á
óvart þegar þau fóru að kafa ofan í málið. „Já,
það var ýmislegt sem kom á óvart, til dæmis
hafði verið talað um að vandi RÚV væri fyrst
og fremst skuldavandi en fjármagnskostnaður
er bara 6% sem er ekkert óeðlilega mikið.
Það voru önnur atriði sem vógu þyngra. Það
kom á óvart hvað margir ferlar voru losara-
legir, þ.e.a.s. bæði gagnvart eigandanum og
líka innanhúss. Það kom líka á óvart hversu
hratt hlutirnir breytast á fjölmiðlamarkaði.
Við höfum séð það frá Bandaríkjunum, en það
er alveg það sama að gerast hér. Fjölmiðlar
eru að breytast mikið út af fjarskiptum og við
sjáum það að símafyrirtækin eru að koma
sterkt inn í rekstur þeirra,“ segir hann.
Hvar er hægt að hagræða?
Þegar spurður um hvort hann telji að hægt
verði að ná jöfnuði í útgjöldum og tekjum án
þess að það komi niður á þjónustu svarar Ey-
þór: „Það hlýtur að vera markmiðið í hagræð-
ingu að þú haldir þjónustunni sem minnst
skertri. Þetta er eitthvað sem ég þekki til
dæmis frá sveitarfélaginu Árborg þar sem við
vorum með mjög erfitt verkefni en sveitarfé-
lagið var á válista hjá eftirlitsnefnd um fjár-
mál sveitarfélaga en okkur tókst að snúa
Ríkisrekstur á að þola
mikla skoðun
EYÞÓR LAXDAL ARNALDS HEFUR KOMIÐ VÍÐA VIÐ. HANN HEFUR VERIÐ HLUTI AF TÓNLISTAR-
BYLTINGU Á NÍUNDA ÁRATUGNUM OG INTERNETBYLTINGU Á ÞEIM TÍUNDA. HANN HEFUR KOMIÐ
VIÐ Í PÓLITÍKINNI EN SINNIR NÚ ORKU- OG ÞRÓUNARMÁLUM. NÝLEGA VAR HANN Í FORSVARI FYRIR
SKÝRSLU UM REKSTUR OG AFKOMU RÚV SEM VAKTI MIKLA ATHYGLI EN MEGINIÐURSTAÐAN ER SÚ AÐ
STOFNUNINNI HAFI MISTEKIST AÐ NÁ KOSTNAÐI NIÐUR Í SAMRÆMI VIÐ TEKJUR. SKÝRSLAN VAR
HARÐLEGA GAGNRÝND EN EYÞÓR SEGIR AÐ STAÐREYNDIR TALI SÍNU MÁLI.
Texti og myndir: Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is
„Ef að markmiðið er að efla innlenda
dagskrágerð, standa vörð um tunguna
og ná til ungs fólks þá verði menn að
horfa á vandamálin,“ segir Eyþór.
Viðtal
40 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29.11. 2015