Orð og tunga - 01.06.2013, Page 94

84
Orð og tunga
betri skil í tvímála orðabókum en almennt hefur tíðkast eins og leitast
er við að gera í islex veforðabókinni en þar er rík áhersla á að sýna fjöl-
breytileg orðasambönd, fasta orðanotkun svo sem orðastæður og dæmi
með þýðingum á markmálunum (Aldís Sigurðardóttir et al. 2008:780).
Eins og Jón Hilmar Jónsson hefur bent á mætti auka við hefðbundna
tvímála orðabókarlýsingu með orðastæðum á borð við hundurinn geltir
og hundurinn urrar undir nafnorðsflettunni hundur (sjá orðsgrein í við-
auka) þótt ekki sé hægt að gera ráð fyrir öðrum upplýsingum en þeim
sem eiga við flettiorðið (2005b:30).
Orðastæður eru því sérstaklega mikilvægar í orðabók sem eink-
um er ætluð sem málbeitingarorðabók en öðru máli gegnir um orða-
sambönd. Ekki er ljóst af hverju Kromann telur að föst orðasambönd
séu mikilvæg í orðabók sem eigi fyrst og fremst að miðast við þarfir
notenda sem vilja tjá sig á erlendu máli. Olíklegt er að notendur sem
vilja koma hugsun sinni frá sér á öðru máli taki útgangspunkt í föstum
orðasamböndum með yfirfærðri merkingu og þar að auki er óvíst að
þau eigi sér beina samsvörun í markmálinu. Föst orðasambönd eru hins
vegar mikilvæg þegar kemur að því að skilja og þýða texta og tilheyra
því fremur skilnings- og þýðingarhlutverki tvímála orðabóka.
Til að taka tillit til bæði frönskumælandi og íslenskumælandi not-
enda í nýrri íslensk-franskri orðabók mætti hugsa sér að auka við lýs-
ingu viðfangsmáls í tvímála orðabókum með því að veita aðgang að
orðasamböndum í gegnum hugtakaheitalista, hvort heldur sem er
á viðfangsmálinu eða markmálinu líkt og Jón Hilmar Jónsson hefur
lagt til (2005b:36) og eins og gert er í Stóru orðabókinni um íslenska
málnotkun (Jón Hilmar Jónsson 2005a). Anna Helga Hannesdóttir og
Jón Hilmar Jónsson hafa einnig fjallað um hvernig auka mætti að-
gang að orðasamböndum í íslensk-sænskri orðabók með slíkri hug-
takaflokkun (2001). Með því að hafa hugtakaheitalistann einnig á er-
lenda tungumálinu er erlendum notendum jafnframt veittur beinni
aðgangur að íslenskum orðasamböndum og orðastæðum. Sem dæmi
hér má nefna ýmis orðasambönd sem venjan er að flokka undir nafn-
orðsflettuna hundur (sjá viðauka). Ef þessi orðasambönd, eins og til
dæmis að fara i hundana eða <eitthvað> fer í hund og kött, eru tengd
hugtakalista má finna þau með því að leita að hugtakinu „ógæfa" og
frönskumælandi notendur hefðu aðgang að þeim í gegnum franska
hugtakið „malheur".20
20 Við val á orðasamböndum voru orðabækurnar islex og Stóra orðabókin um
íslenska málnotkun (2005) hafðar til hliðsjónar en einnig var tekið mið að