Orð og tunga - 01.06.2013, Síða 184

174
Orð og tunga
Meðferð íslensku fyrr og síðar
Stefán Pálsson, Anton Kaldal Agústsson, Gunnar Vilhjálmsson og
Steinar Ingi Farestveit. ð ævisaga. Reykjavík: Crymogea. 2012. (199
bls.) ISBN 978-9935-420-26-8.
í bókinni er rakinn uppruni og saga bókstafsins ð sem er einn af hinum sér-
íslensku stöfum í stafrófinu þótt ekki sé hann heimafenginn í upphafi heldur
kominn úr engilsaxneskri rithefð á árdögum ritaldar á Islandi. Sjónarhomið
er einkum á notkun hans í íslensku ritmáli fyrr og síðar, hvarfi hans í upphafi
prentaldar og endurupptöku á 19. öld. Það var ekki síst Rasmus Kristian
Rask sem stuðlaði að endurvakningu ð-sins á þeim tíma og ekki voru allir
samtímamenn hans jafnsannfærðir um nauðsyn bókstafsins og ágæti. En
ekki er einungis staldrað við sögu og málsögu heldur er einnig fjallað um
bókstafinn ð frá leturfræðilegu sjónarmiði, gerð grein fyrir grafískum ein-
kennum hans og glímunni við að fella hann að latneskum leturgerðum fyrr
og síðar og loks baráttunni um að fá hann tekinn upp í alþjóðlega leturstaðla.
Höfundar bókarinnar koma úr ólíkum áttum, einn þeirra er sagnfræðingur
og hinir þrír grafískir hönnuðir, og stuðlar það eflaust að því hvað farið er
víða í umfjölluninni. Bókin er ríkulega myndskreytt og allur ytri umbúnaður
hennar ber þess merki að þar áttu hönnuðir hlut að máli. Það vekur líka athygli
að hún er gefin út af forlagi sem er ekki síst þekkt fyrir útgáfu myndlistar- og
Ijósmyndabóka enda er hinn sjónræni þáttur ekki síður mikilvægur þáttur í
ritinu en textinn.
Eiríkur Rögnvaldsson, Kristín M. Jóhannsdóttir, Sigrún Helgadóttir
og Steinþór Steingrímsson. Islensk tunga á stafrænni öld / The Icelandic
Language in the Digital Age. (Hvítbókaröð MetaNet.) Berlin/Heidel-
berg: Springer Verlag. 2012. (73 bls.) ISBN 978-36-42301-73-5. ISSN
2194-1416.
Rit þetta er svonefnd hvítbók sem gefin er út í tengslum við verkefnið MetaNet,
sem Islendingar og aðrir Norður-Evrópubúar eiga aðild að undir merkjum
MetaNord, og útgáfa hennar er kostuð af áætlunum Evrópusambandsins í
upplýsinga- og samskiptatækni. Hafa sambærileg rit verið gefin út fyrir önnur
tungumál í álfunni. Tilgangurinn með þessum ritum er að lýsa stöðu málanna
og möguleikum gagnvart nýjungum í upplýsingatækni og gera grein fyrir því
sem unnið hefur verið í máltækni fyrir viðkomandi tungumál. Þar er stuðst við
samræmd viðmið til þess að meta ýmsa þætti í stöðu mála á því sviði. Ritið
skiptist í fimm meginkafla. Að loknum yfirlitskafla er fyrst fjallað um hættur
sem steðja að tungumálinu í stafrænum heimi, í næsta kafla er stutt lýsing á
helstu einkennum íslensks rnáls og málsamfélags, þar á eftir er kafli sem fjallar
um máltækni fyrir íslensku þar sem gerð er grein fyrir því sem þegar hefur
verið unnið á því sviði og loks er kafli sem segir frá MetaNet. Til þess að kanna