Morgunblaðið - Sunnudagur - 26.06.2016, Qupperneq 30

HEILSA Það er mjög mikilvægt að steikja hamborgara og alifuglakjöt alveg ígegn til að minnka líkur á matarsýkingum. Einnig er gott hafa það íhuga að þegar kjöt brennur á grillinu geta myndast efnasambönd
sem talin eru krabbameinsvaldandi.
Grillum rétt
30 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26.6. 2016
Þetta eru fyrstu ís-lensku rannsóknirnarþar sem skoðað er
samband loftmengunar við
heilsuvísa með því móti sem
Ragnheiður gerði þær. Að
sögn hennar var markmið
rannsóknanna að skoða
hugsanleg heilsufarsáhrif
skammtíma útsetningar
loftmengunar af völdum
umferðar og jarðvarmavirkjana á íbúa
Reykjavíkursvæðisins.
Ragnhildur Guðrún varði doktorsritgerð
sína í lýðheilsuvísindum þann 16. júní síð-
astliðinn. Hún ber heitið: Skammtíma loft-
mengun í Reykjavík og heilsufarsvísar, út-
tektir lyfja, dánartíðni og komur á
sjúkrahús. (Short-term air pollution in
Reykjavik and health indicators drug di-
spensing, mortality,and hospital.) Ritgerðin
er samantekt á þremur lýðgrunduðum rann-
sóknum sem birtar hafa verið í þremur rit-
rýndum tímaritum erlendis. Niðurstöður
allra rannsóknanna byggjast á íslenskum
gagnagrunnum einstaklinga 18 ára og eldri
sem bjuggu á höfuðborgarsvæðinu á rann-
sóknartímanum.
Versnandi heilsufar
Ragnheiður Guðrún fann tengsl á milli um-
ferðartengdrar loftmengunar og versnandi
sjúkdómseinkenna þeirra sem þjást af
hjartaöng. Ef umferðarmengunin hækkaði
þá varð aukning á bilinu 10-14% í hjarta-
lyfjaúttektum við þessum sjúkdómi. Um er
að ræða óson- og niturdíoxíð-mengun í and-
rúmsloftinu. Mengunargögnin eru fengin frá
Umhverfisstofnun sem sér um loftgæðamæl-
ingar á ákveðnum svæðum í höfuðborginni.
Þau voru borin saman við fjölda daglegra
hjartalyfjaúttekta á tímabilinu 2005-2009.
Einnig fannst samband á milli brennisteins-
vetnismengunar og dauðsfalla af nátt-
úrulegum sökum í Reykjavík á tímabilinu
2003-2009. En það fannst ekkert samband á
milli umferðarmengunar og dauðsfalla.
Aukningin sem fannst var einkum yfir sum-
armánuðina og hjá eldri einstaklingum og
karlmönnum. Tengslin voru sterkust þegar
styrkurinn fór yfir lyktarmörkin (7 míkróg-
römm á rúmmetra). Úr gögnum frá árunum
2007-2014 fannst einnig samband á milli
brennisteinsvetnismengunar í andrúmsloft-
inu og koma og innlagna á Landspítala há-
skólasjúkrahúsi vegna hjartasjúkdóma. Þeg-
ar brennisteinsvetni fór yfir lyktarmörkin
var 5-10 % aukning í komum og innlögnum
vegna hjartasjúkdóma. Eins og í fyrri rann-
sókn, þá var sambandið sterkara hjá eldri
einstaklingum og karlmönnum.
Þónokkuð vitað um loftmengun
Helstu niðurstöður eru því þær að það
fannst samband á milli brennisteinsvetn-
ismengunar og dauðsfalla, einkum yfir sum-
armánuðina, meira hjá körlum og eldri ein-
staklingum. Eins fannst samband á milli
brennisteinsvetnismengunar og koma og
innlagna á spítala. Ragnheiður segir að þó-
nokkuð sé vitað um heilsufarsleg áhrif um-
ferðartengdrar loftmengunar en ekki er eins
mikið vitað um möguleg áhrif brennisteins-
vetnismengunar á heilsu. „Vegna þess að
þetta er fyrsta rannsóknin sem hefur verið
gerð á þennan hátt hér á landi þarf að
álykta með varúð hvort um sé að ræða
raunverulegt orsakasamband eða ekki. Samt
sem áður gefa niðurstöðurnar til kynna
möguleg neikvæð heilsufarsleg áhrif um-
ferðarmengunar og brennisteinsvetnis á
heilsu manna. Til að geta ályktað frekar um
sambandið er nauðsynlegt að rannsaka
þetta nánar,“ segir Ragnheiður.
Loftmengun
og heilsufar
Ragnhildur
Guðrún Finn-
björnsdóttir
Niðurstöður rannsókna Ragnhildar Guðrúnar Finnbjörns-
dóttur á mögulegum áhrifum loftmengunar á heilsufar
benda til tengsla tvennskonar umferðartengdra loftmeng-
unarþátta við versnandi sjúkdómseinkenni þeirra sem þjást
af hjartaöng, í formi úttektar hjartalyfja. Einnig fundust
tengsl á milli brennisteinsvetnis og heilsufarsbresta, einkum
meðal karlmanna og eldri einstaklinga.
Bergþóra Jónsdóttir bj@mbl.is
Ragnhildur fann tengsl
á milli umferðar-
tengdrar loftmengunar
og versnandi sjúk-
dómseinkenna.
Embætti landlæknis gaf út safn lýðheilsuvísa í fyrsta sinn þann 6. júní síðastliðinn.
Tilgangurinn með því er að veita yfirsýn yfir lýðheilsu í hverju umdæmi fyrir sig í
samanburði við landið í heild. Einnig að auðvelda sveitarfélögum og heilbrigðisþjón-
ustu að greina stöðuna í sínu umdæmi. Með því móti er betur hægt að finna styrk-
leika og veikleika og skilja þarfir íbúanna þannig að hægt sé að vinna saman að því að
bæta heilsu og líðan.
Samkvæmt heimasíðu Landlæknisembættisins liggur mikil vinna að baki safni lýð-
heilsuvísa. Við val á þeim var sérstaklega horft á þá þætti heilsu og líðanar sem fela í
sér tækifæri til heilsueflingar og forvarna.
Birting lýðheilsuvísa er liður í því að bæta heilsu og líðan með markvissum hætti.
Morgunblaðið/Eggert
VEITIR YFIRSÝN YFIR LÝÐHEILSU LANDANS
Lýðheilsuvísar
Í fyrstu greininni sem
birt var voru tveir um-
ferðartengdir loftmeng-
unarþættir tengdir við
versnandi sjúkdóms-
einkenni þeirra sem
þjást af hjartaöng, í
formi úttektar glyceryl
trinitrate-lyfsins. Þegar
styrkur loftmengunar-
efnisins NO2 eða O3
hækkaði varð aukning í
úttektum á lyfjum við
sjúkdómnum hjarta-
öng. Einnig benda nið-
urstöðurnar til að hægt
sé að nota hjartalyfja-
úttektir sem útkomu-
breytu þegar könnuð
eru möguleg heilsufars-
leg áhrif loftmengunar.
Niðurstöður úr grein-
um 2 og 3, gefa til kynna
möguleg neikvæð
heilsufarsleg skamm-
tímaáhrif brennisteins-
vetnis á heilsu manna,
sérstaklega ef 24ra
stunda meðaltal efnis-
ins fer yfir lyktarmörkin
7 míkrógrömm á
rúmmeter.
LOFTMENGUN
OG HJARTALYFJA-
ÚTTEKTIR
Morgunblaðið/Júlíus