Morgunblaðið - Sunnudagur - 26.06.2016, Blaðsíða 42

42 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26.6. 2016
LESBÓK
Jóhannes Ólafsson er menntaðurbókmenntafræðingur og lauk rit-listarnámi frá Háskóla Íslands í
vor. Lífsýni er það fyrsta sem Jó-
hann gefur út, en hann á reyndar
ljóð í bókinni Tímaskekkjur, sem
sagt var frá á þessum stað fyrir viku.
Hann segist hafa prófað báða enda
ritlistarinnar, ef svo má segja, skrif-
in og fræðin, en hann hafi jafn mik-
inn áhuga á báðum sviðum.
„Ég fékk bókadellu í mennta-
skóla, eins og svo margir, og hef ver-
ið að skrifa síðan, prófa allskonar
form til að reyna að finna mína rödd.
Ég er reyndar ekki búinn að finna
hana, en ég varð ofboðslega hrifinn
af örsöguforminu þegar ég las Russ-
ell Edson og Augusto Monterroso.
Út frá því urðu svo þær sögur sem
eru í Lífsýni. Hvað nafnið varðar þá
heitir hún Lífsýni vegna þess að hún
tekur sýni úr allskonar hlutum í
samfélaginu, en skírskotar þó ekki í
hversdagsleika sem við sjáum. Það
er í sögunum töfratónn sem setur
spurningarmerki við raunveruleik-
ann.“
Íbbagoggur, Héðinn Finnsson,
teiknaði myndir í bókina, en hann
hannaði líka útlit hennar, braut um
og pakkaði inn. Jóhannes segist hafa
kynnst Héðni þegar þeir unnu sam-
an í bókabúð og þeir hafi náð vel
saman, þótt þeir væru að fást við
ólík form, Jóhannes texta, en Héð-
inn mynd- og tónlist. „Ég sá fyrir
mér í sögunum einhverskonar grót-
esku og myrkur, sem einkennir ein-
mitt hans stíl, og hann sá það líka,“
segir Jóhann en Lífsýni er fyrsta
bókin sem forlagið Rasspotín gefur
út þar sem texti er í aðalhlutverki.
Lífsýni er ekki gefin út í nema 66
eintökum og að sögn Jóhanns ræðst
það að einhverju leyti af því hve mik-
il vinna fer í að gera hvert eintak,
sem er handsaumað og límt og síðan
pakkað sérstaklega, „en líka vegna
þess að það er mjög áhugavert að
gefa bækur út á þennan hátt í ljósi
þess hve bókaútgáfa er í skrýtinni
stöðu í dag. Það hafa ýmsir verið að
vinna með svo takmarkaða útgáfu
eins og Partus með Meðgönguútgáf-
urnar og Tunglið, sem eru að gefa út
fá eintök en gera það veglega og að-
gengilegt. Það gerir bók óneitanlega
meira spennandi að vita að upplagið
sé takmarkað, en það að eintökin séu
66 vísar til tölunnar 666 sem er verð-
ið á Rasspotínbókunum.“
Jóhannes hefur ekki bara fengist
við skáldskap, hann er líka bók-
menntafræðingur, eins og fram
kemur hér að ofan, og hann hefur
fengist nokkuð við að skrifa bók-
menntagagnrýni, til að mynda á vef-
setrinu Sirkústjaldinu. Hann segir
að það fari vel saman að vera rithöf-
undur og skrifa um bækur annarra
rithöfunda, enda mjög algengt að
það sé gert. „Ég hef verið hrifinn af
gagnrýni sem byggist á greiningu á
verkinu, ekki of bókmenntafræði-
legri, en þó þannig að verið sé að
fjalla um verkið út frá því um hvað
það er og hvar það stendur í bók-
mennta-
sögunni, en
segja þó
minnst af því
hvað manni
finnst sjálfum.
Þess vegna hef
ég verið hrifinn
af Sirkústjald-
inu því þar má menningarumfjöllun
vera frjálsleg, en ég hugsa að ég
þyrfti að skrifa minna af skáldskap
ef ég ætla að starfa sem gagnrýn-
andi,“ segir
Jóhannes og bætir við að það sé
kannski ekki beinlínis gagnlegt fyrir
rithöfund að spreyta sig á gagnrýni,
en menn græði þó alltaf eitthvað á
því að glíma við ólík form.
Jóhannes lauk ritlistarnámi í vor
og segir að það sé hægt að læra til
þess að vera rithöfundur. „Hug-
myndin um snillinginn sem fær inn-
blástur og verður að sökkva sér í
skrifin er náttúrlega rómantísk, en
það er hægt að læra til þess að verða
sagnfræðingur, sem er að segja sög-
ur, og líka blaðamaður, sem er að
segja sögur. Hvað ritlistarnámið
varðar þá kennir það manni aðallega
aga í vinnubrögðum og svo líka
textavinnslu sem er mjög gott að
læra. Já, og læra að meta það að
þetta er vinna, svolítið erfiði á köfl-
um. Það var líka gott að hitta aðra
sem eru á sömu slóðum, hitta fólk á
öllum aldri úr öllum áttum sem er að
glíma við það sama og tengjast því
félagslega.“
Spurningarmerki
við raunveruleikann
Lífsýni heitir kver með örsögum eftir Jóhannes Ólafsson sem bókaforlagið
Rasspotín gefur út næstkomandi fimmtudag í mjög takmörkuðu upplagi –
ekki koma út nema 66 eintök, handsaumuð og límd og innpökkuð.
Árni Matthíasson arnim@mbl.is
Skáldsagan Stúlkurnar eftir Emmu Cline gerist
í Norður-Kaliforníu undir lok sjöunda áratug-
arins. Í bókinni segir frá unglingsstúlku, Evie
Boyd, sem kynnist stúlkum sem heilla hana með
frelsi sínu, kæruleysislegum klæðaburði og
villtri og óheftri framkomu.
Evie dregst inn í söfnuð sem er stjórnað af
manni með gríðarlegt aðdráttarafl. Þau búa
saman á niðurníddum búgarði, sem í augum
Evie er framandi og ómótstæðilegur. Evie verð-
ur reiðubúin að gera hvað sem er til að vera ein af hópnum, en smám
saman færist óhugsanlegt ofbeldið nær.
Þetta er fyrsta skáldsaga Cline og hefur vakið mikla athygli og
meðal annars stendur til að gera kvikmynd eftir bókinni.
Ingunn Snædal þýddi.
Annað hefti Tímarits Máls og menningar 2016
er komið út og verður dreift til áskrifenda eftir
helgi. Í tímaritinu er meðal annars grein Lars
Lönnroths um bréf Sigurðar Nordals til Nönnu
Boëthius, sænsks kennara og þýðanda, sem var
fyrri eiginkona hans, en þau voru gift frá 1914
til 1921. Sigurður dvaldist erlendis frá 1913 til
1918 og Nanna er lítið þekkt á Íslandi, enda
kom hún aldrei hingað til lands og hjónabandi
þeirra var í raun lokið 1917 þó þau hafi ekki
skilið fyrr en 1921.
Einnig er í heftinu viðtal Kristínar Ómarsdóttur við Halldóru Thor-
oddsen, Böðvar Guðmundsson skrifar um Gerði Kristnýju, Þórunn
Jarla Valdimarsdóttir segir frá ferð sinni til Gíneu, Hjalti Þorleifsson
skrifar um átthagaskáldið Guðmund Gíslason Hagalín auk fleiri
greina, ljóða og bókaumsagna.
Af Nönnu Boëthius
Hörkutólið Jack Reacher er hetja í bókaflokki
eftir breska rithöfundinn Lee Child. Bækurnar
um Reacher hafa selst metsölu víða um heim, en
fyrir stuttu kom út á íslensku bókin Villibráð.
Í Villibráð segir frá máli sem kemur upp þeg-
ar Reacher er enn í bandaríska hernum. Hann
er sendur til Mississippi þar sem lík ungrar
konu hefur fundist við lestarteina. Grunur bein-
ist að hermanni í nálægri herstöð sem á áhrifa-
mikla vini í Washington. Rannsókn málsins
gengur seint og flækir það mikill þrýstingur á Reacher að ljóstra ekki
upp um eitthvað sem sé hernum óþægilegt.
Jón St. Kristjánsson þýddi.
Hörkutólið Jack Reacher
Mánasteini, skáldsögu Sjón, hefur
verið vel tekið ytra, en hún kom út í
Bretlandi fyrir stuttu hjá forlaginu
Sceptre, sem m.a. gefur einnig út
Stephen King og David Mitchell.
Breskir gagnrýnendur hafa tekið
bókinni vel og tímarit breskra bók-
sala, Bookseller, valdi bókina eina
mest spennandi útgáfu ársins
nokkru áður en hún kom út og
gagnrýnandi bókakeðjunnar Wat-
erstones spáði henni vinsældum.
Í The Times Literary Supple-
ment segir gagnrýnandinn Patrick
Flanery að Bretar séu heppnir að
lifa á tímum Sjóns og bætir við að
verk hans séu hugsjónaverk sem
slái öll vopn úr höndum lesandans
og komi sífellt á óvart. Í dómi í stór-
blaðinu Guardian segir að bókin sé
glitrandi ævintýri um kynlíf og
kvikmyndir þar sem textinn sé
aldrei ofhlaðinn eða uppskrúfaður
og í honum jafnvægi reiði og of-
sjóna og ljúfs anda.
Í haust kemur Mánasteinn út
vestan hafs og frönsk útgáfa er
einnig væntanleg.
Mánasteinn Sjóns kom út í Bretlandi fyrir stuttu og hefur verið vel tekið. Hún
kemur fljótlega út í Bandaríkjunum og Frakklandi.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Mánasteini vel tekið
ÆVINTÝRI
Stúlka í slæmum félagsskap
HVAR ER SÓSAN?
Þegar þú ert að pakka niður fyrir útileguna er mikilvægt
að hafa forgangsröðunina á hreinu.
Þú gleymir ekki sósunum frá E. Finnsson.