Bókasafnið - 01.06.2015, Qupperneq 50

50
Bókasafnið 39. árg. 2015
röðin fjallaði um bókfræðilega stjórnun í hinni stafrænu ver-
öld eða Universal Bibliographic Control in the Digital Age:
Golden Opportunity or Paradise Lost? Cataloguing with Bibliog-
raphy, Classification & Indexing and UNIMARC Strategic
Programme. Ég hlustaði á öll ellefu erindin frá 10 til 15:30.
Upphaflega áttu þau að vera tólf en eitt erindið féll niður af
einhverjum ástæðum. Nokkur erindi voru áhugaverðari en
önnur og greini ég frá nokkrum þeirra:
1. Rebecca Lucas frá Bandaríkjunum fjallaði um varðveislu
stafrænna gagna og sögulegt gildi þeirra í framtíðinni. Það
komi í hlut bókasafns- og upplýsingafræðinga að bera
ábyrgð á og varðveita stafrænt efni, vefgögn eða lýsigögn
(e. metadata) og setja það í menningarlegt samhengi til að
auðvelda rannsóknarvinnu. Nú á tímum getur almenning-
ur sett efni á hvaða formi sem er inn á Netið. Því er mikil-
vægt að virkja almenning til að skrá það efni/lýsigögn.
2. Næsta erindi hélt Robert P. Holley frá Bandaríkjunum um
einstaklingsútgáfur/sjálfsútgáfur (e. self-publishing) og
nýjar áskoranir í þeim efnum á sviði bókfræðilegrar stjórn-
unar. Einstaklingsútgáfa hefur aukist gífurlega á nokkrum
árum í Bandaríkjunum og á síðustu tveimur, þremur árum
hefur útgáfa e-bóka tvöfaldast. Hann útskýrði muninn á
„commercial published books“ og „self-published books“ og
lagði áherslu á að bæði útgáfuformin væru jafnmikilvæg.
Einstaklingsútgáfa á rafbókum (e-books) og öðru rafrænu
efni væru því miður enn á gráu svæði sem að margra mati
(upplýsingafræðinga) verðskuldaði ekki skráningu. Þetta
efni væri óáreiðanlegt, og þarna færi engin ritskoðun fram.
Að mati Holleys mættu bókasöfn veita því meiri athygli
með því að skrá það, flokka og skipuleggja. Þetta eru líka
bækur, áréttaði hann og hafa sama vægi og „commercial“
bækur. Library of Congress, sem hefur umsjón með bók-
fræðistjórn fyrir Bandaríkin kaupir lítið sem ekkert af ein-
staklingsútgefnu efni og skráir það ekki. Holley vill gera
einstaklingsútgáfunni hærra undir höfði. Þó eru nokkur
bókasöfn, sagði hann, aðallega almenningssöfn, byrjuð að
safna þessu efni saman með hjálp höfunda (e. local
authors) sem eru að bæta færslum við gagnagrunn OCLC.
Annað jákvætt dæmi sem hann nefndi var samfélags-
skráning (eða lýðskráning) á Netinu (e. social cataloging)
eins og Goodreads væri að færast í aukana. Þetta og fleira
sem hann tiltók stuðlaði að betri bókfræðistjórnun og
tryggði almenningi auðveldara aðgengi að upplýsingum.
3. Heather Moulaison frá Bandaríkjunum greindi frá áhuga-
verðri rannsókn sem hún gerði á nafnmyndafærslum eftir
innleiðingu RDA. Höfundar/persónur/nöfn eru marg-
slungin og skráning þeirra í nafnmyndafærslur verður æ
vandasamari með tilliti til RDA skráningareglna. Um var að
ræða langtímarannsókn um hvernig skráning nafnmynda-
færslna kom út 6 mánuðum og 12 mánuðum eftir innleið-
ingu RDA. Þetta var úttekt á nafnmyndafærslum í völdum
háskólabókasöfnum til að kanna hve mörg deilisvið væru
fyllt út í nafnmyndasviðum (aðallega mannanafna) sam-
kvæmt RDA reglum. Deilisviðin eru einskonar auðkennis-
reitir (e. attributes) fyrir persónur/höfunda. Í RDA skrán-
ingareglum er nafnmyndafærsla mjög ítarleg þar sem þarf
að tilgreina fæðingarár, búsetu, starf, hjúskaparstöðu og
svo framvegis. Niðurstöður voru áhugaverðar og sýndu að
tæplega 88% nafnmynda voru ansi rýrar, meira og minna
án þessara auðkennisreita. Það sem oftast var tilgreint var
fæðingar- og dánarár. Moulaison var síður en svo ánægð
með þessar niðurstöður og vill gera átak í skráningu, að
allir skrái samkvæmt RDA reglum með því að fylla út alla
reiti.
4. Anila Angjeli og Vincent Boulet vinna bæði á franska þjóð-
bókasafninu. Þau kynntu alþjóðlegu staðlana ISNI (Inter-
national Standard Name Identifier) og VIAF (The Virtual
International Authority File), auðkennisnúmer fyrir manna-
nöfn, höfunda og stofnanir. Þess má geta að höfundar eru
með ISNI númer, sjá tengla efst í grein þeirra á vefsíðu IFLA
ráðstefnunnar: http://library.ifla.org/985/1/086-angjeli-en.
pdf . Einnig má fara inn á www.isni.org og leita að þekktum
Íslendingum (til dæmis Halldór Kiljan Laxness, Björk). Fyrir-
lesarar útskýrðu muninn á þessum stöðlum; í grófum
dráttum lýtur VIAF að nafnmyndastjórnun en ISNI að var-
anlegu auðkennisnúmeri (einsog íslenska kennitalan).
Staðlarnir eru án efa mjög gagnlegir í hinum rafræna og
stafræna heimi, nauðsynlegir til aðgreiningar og auðvelda
leitir. ISNI staðallinn hefur verið kynntur á fræðslufundi
skrásetjara í maí 2014 og verið til umræðu á Lbs.-Hbs.
5. Patrick Le Boeuf frá franska þjóðbókasafninu og sérfræð-
ingur um alþjóðlega staðla hélt erindi um FRBR og tímarit:
Víða í miðborginni mátti sjá málverk á húsum líkt og þetta. Flest þeirra
voru tileinkuð bókum eða bókasöfnum
Ljósm.: Áslaug Óttarsdóttir