Bókasafnið - 01.06.2015, Blaðsíða 52

52
Á IFLA þinginu í Lyon í Frakklandi árið 2014 var samþykkt yfir-
lýsingin um aðgang að upplýsingum og þróun (The Lyon
Declaration on Access to Information and Development). Til-
efni yfirlýsingarinnar er að nú er unnið að nýjum þróunar-
markmiðum fyrir Sameinuðu þjóðirnar (Sþ) í stað svonefndra
Þúsaldarmarkmiða sem samþykkt voru fyrir árin 2000-2015.
Nýju markmiðin sem leggja áherslu á sjálfbæra þróun, eru
enn í vinnslu og er vinnuheitið Post15.
Með Lyon yfirlýsingunni reynir IFLA að hafa áhrif á stefnu-
mótun Sþ í þá átt að tryggja almenningi aðgang að upplýs-
ingum. Grundvallaratriði sjálfbærrar þróunar er að tryggja
velmegun samfélaga og vellíðan fólks. Til þess þarf fólk að
geta tekið upplýstar ákvarðanir. Í þessu samhengi skiptir rétt-
urinn til upplýsinga öllu máli. Hann eflir fólk og þá sérstaklega
þá jaðarsettu og fátæku.
Yfirlýsingin felur í sér að aðgangur að upplýsingum skipti
öllu máli fyrir fólk til að hafa áhrif á að umhverfi þess þróist
með sjálfbærum hætti. Sjálfbærni er liður í því að útrýma fá-
tækt og hún verður að byggjast á almennum mannréttindum,
í því skyni að tryggja jafnrétti, virðingu og sjálfstæði, tjáning-
ar- og félagafrelsi og þátttöku almennings. Aðgangur að upp-
lýsingum og þekkingu, auk almenns læsis tryggja aukið
gagnsæi við ákvarðanatöku. Bókasöfn, skjalasöfn og frjáls
félagasamtök geta dreift upplýsingum og þekkingu með
ýmsum aðferðum svo sem upplýsingaþjónustu, vali á safn-
efni, með því að standa að viðburðum, varðveislu og miðlun á
mikilvægum gögnum, og kennslu í upplýsingalæsi, auk þess
að nýta upplýsingatækni til að koma efni á framfæri.
Lyon yfirlýsingin um aðgang að upplýsingum og þróun
Í yfirlýsingunni eru aðildarríki Sameinuðu þjóðanna hvött
til að viðurkenna að aðgangur að upplýsingum og færni til að
nýta þær  á árangursríkan hátt, sé nauðsynleg fyrir sjálfbæra
þróun. Ennfremur að í nýjum þróunarmarkmiðum verði:
a. réttur almennings til aðgangs að upplýsingum og gögn-
um viðurkenndur, en jafnframt að friðhelgi einkalífs sé
virt. 
b. viðurkennt hið mikilvæga hlutverk sem yfirvöld, upplýs-
ingaveitur og innviðir s.s. upplýsinga- og samskiptatækni
og opið Internet hafa.
Ingibjörg Steinunn Sverrisdóttir er bókasafns- og upplýsingafræðingur MA,
stjórnsýslufræðingur MPA og er landsbókavörður frá 2007.