Dagblaðið Vísir - DV - 21.04.2015, Blaðsíða 6

6 Fréttir Vikublað 21.–23. apríl 2015
n Týndur piltur náði botninum þegar móðir hans vísaði honum að heiman
É
g man eftir því að hafa kom-
ið heim og reynt að ná augn-
sambandi við mömmu. Hún
kom, faðmaði mig, en hún gat
ekki horft í augun á mér. Ég sá
að hún var grátbólgin, sár og fegin
og að hún gat ekki horft á mig,“ segir
ungur maður sem eitt sinn var í þeim
sporum að foreldrar hans þurftu að
biðja lögregluna um að leita að hon-
um. Raunar þurfti lögreglan ítrekað
að leita að honum og er hann einn
af „týndu börnunum“ sem DV hefur
fjallað um að undanförnu. Pilturinn
leiddist ungur út í fíkniefnaneyslu,
hætti í skóla og á endanum var hon-
um gert að flytja að heiman. „Það var
upphafið af endinum – sem betur fer,“
segir hann en í dag hefur hann náð að
fóta sig í lífinu, er hættur neyslu og er
að endurbyggja sambandið við fjöl-
skyldu sína.
DV hefur að undanförnu rætt við
lögreglumann sem sér um að leita að
börnum sem skila sér ekki heim og
foreldri barns sem hefur verið í þeim
sporum að bíða eftir því að barnið
skili sér heim. Börnin glíma oft við
fíkniefnavanda, þótt það sé ekki algilt,
og eru sum þeirra til að mynda að flýja
heimilisaðstæður. Pilturinn sem hér
um ræðir var átján ára gamall þegar
móðir hans ákvað að vísa honum
af heimilinu. Þá hafði hún reynt að
beina honum út úr fíkniefnaneyslu,
sölu og afbrotum í tæp fimm ár. Þegar
hann stóð uppi heimilislaus komst
hann á botninn og ákvað að reyna að
breyta lífi sínu. Hann féllst á að fara
yfir málin með blaðamanni, gegn því
að staðarhættir og nafn hans og móð-
ur hans kæmu ekki við sögu.
Týnt barn
„Ég veit ekki hvernig þetta byrjaði,
þetta gerðist svo hratt. En skyndilega
var allt á haus. Ég öskraði á þau, hótaði
og ógnaði þeim [móður hans, systkin-
um og öðrum ættingjum, innsk. blm.]
Ég var úti allar nætur og svaf svo allan
daginn, nema þegar ég var beðinn
um að skjótast með fíkniefni. Ef ég var
rekinn af stað í skólann þá svaf ég bara
heima hjá félögum mínum eða stelp-
unni sem ég var að hitta á þessum
tíma,“ segir hann og bætir við að þetta
hafi gengið svona í um tvö ár. „Ég rétt
náði að klára grunnskóla og mamma
sendi inn umsókn í fjölbrautaskóla
fyrir mig. Hún var staðráðin í að koma
mér í gegnum þetta. Að vera týnt barn
er ekki bara að vera barn sem skilar
sér ekki heim, ég var týndur á öllum
sviðum. Að segja að ég hafi skilið eft-
ir mig sviðna jörð nær eiginlega ekki
utan um það. Ég gerði hluti sem ég sé
mjög eftir og mun aldrei geta bætt fyr-
ir.“
Hún bara beið
„Þegar ég var í stroki var það yfir-
leitt vegna þess að ég vildi ekki koma
heim vegna þess að ég var of dóp-
aður. Ég var kannski á vökunni, það
er, búinn að vera í neyslu svo lengi
að ég hafði vakað í nokkra daga.
Stundum var bara gaman og ég skil-
aði mér svo heim þegar ég var alveg
búinn á því. Þá svaf ég bara í sólar-
hring eða meira,“ segir hann. Þetta
gerðist ítrekað. Lögreglan var ræst út
til að leita að drengnum þegar hann
hafði ekki komið heim um tíma og
eftir því sem hann týndist oftar hófst
leitin seinna. „Á ákveðnum tíma-
punkti hætti mamma að kalla eftir
aðstoð. Hún bara beið,“ segir hann,
en þau mæðginin höfðu átt afar náið
samband. „Ég vissi alltaf af henni, að
hún myndi bjarga mér,“ segir hann
en meðal þess sem móðir hans tók
að sér að gera var að verjast hand-
rukkurum, greiða fíkniefnaskuld-
ir og hlúa að honum þegar hann fór
yfir strikið. „Ég skil ekki hvernig hún
gat haft mig á heimilinu. Við vor-
um orðin bara tvö eftir þar og ég átti
alltaf stað þar,“ segir hann.
Rekinn að heiman
En það varði þó ekki að eilífu og sú
stund kom að móðir hans fékk nóg.
„Einn daginn kom ég heim eftir
nokkurra daga fjarveru. Þar biðu mín
mamma og bróðir hennar. Dótið mitt
var í tösku, það er að segja fötin mín
og eintak af uppáhaldsbókinni minni.
Mamma sagði mér að þetta gæti ekki
gengið svona, hún vildi að ég flytti út,“
segir hann.
„Ég trylltist gjörsamlega. Ég grét,
hló, öskraði og reyndi að kúga hana
til að leyfa mér að vera áfram heima.
Á meðan ég átti enn heima einhvers
staðar þá fannst mér þetta nefnilega
ekkert vandamál. En hún haggaðist
ekki,“ segir hann. „Seinna sagði hún
mér að hún hefði lagst í rúmið í tvær
vikur eftir þetta og varla staðið upp.
Vinkonur hennar vöktu yfir henni
daga og nætur. Ég held að ég hafi nán-
ast gengið frá henni með þessu.“
Botninum náð
Þar sem hann stóð skyndilega á göt-
unni allslaus var hans fyrsta verk að
kaupa sér stóran skammt af fíkniefn-
um. „Ég vil ekki tala um hvað ég var
að nota, en ég sat á rúmi hjá félaga
mínum sem leigði stúdíóíbúð sem
var eins og algjört greni. Ég áttaði mig
skyndilega á því að ég var gjörsam-
lega einn í heiminum. Konan sem
hafði alltaf hugsað um mig, mamma
mín, hafði gefist upp á mér,“ segir
hann. Hann gekk út og leitaði sér að-
stoðar. Við tók tímabil sigra og ósigra,
þar sem hann reyndi að ná tökum á
lífinu og sjálfum sér. „Þetta var og er
stöðug barátta. Ég hef reynt að bæta
þeim sem ég særði mest skaðann, en
innst inni veit ég að hann verður ekki
bættur, en við getum vonandi kom-
ist yfir það,“ segir hann. „Mín saga er
bara mín saga, hún endurspeglar ekki
öll týnd börn. Ég veit kannski ekki ná-
kvæmlega hvað gerist næst, en ég er
að verða búinn að átta mig á því að ég
get sjálfur haft áhrif á það.“ n
Ásta Sigrún Magnúsdóttir
astasigrun@dv.is
„Ég var
týndur
á öllum
sviðu “
Helgarblað 17.–20. apríl 2015
Fréttir 15
14 Fréttir
Helgarblað 17.–20. apríl 2015 Graníthöllin
Legsteinar
GLER LEGSTEINA
GS 1002
Mál: Sökkullinn er 85x40x10cm.
Glerið er 65x55x8cm.
Steinninn er 65cm hár.
Verð kr. 589.000,-
innifalin uppsetning á stór höfuðborgarsvæðinu*
GS 1003
Mál: Sökkullinn er 140x40x10cm.
Glerið er 100x55x8cm.
Steinninn er 65cm hár.
Verð kr. 689.000,-
innifalin uppsetning á stór höfuðborgarsvæðinu*
*
Fr
í u
pp
se
tn
in
g
m
ið
as
t v
ið
u
pp
se
tn
in
gu
á
h
öf
uð
bo
rg
ar
sv
æ
ði
nu
o
g
ná
gr
an
na
by
gg
ða
lö
gu
m
. M
eð
fy
rir
va
ra
u
m
p
re
nt
vi
llu
r o
g
up
ps
el
da
r v
ör
ur
.
Opnunartími: mánudaga - föstudaga 90
0 til 1800
laugardaga 1100 til 1600
555 3888Bæjarhrauni 26 220 Hafnarfirði
Nánari upplýsingar á:
„Ég gefst ekki upp á syni mínum“
n Það tók eitt ár að fara á botninn í fíkn fyrir fimmtán ára dreng n Heilt ár að bíða eftir vist
á Stuðlum n Þakklát fyrir verkefni lögreglunnar
Þ
að tók fimmtán ára gamlan
dreng eitt ár að missa tökin
á lífi sínu og neyslu. Piltur-
inn er eitt þeirra barna sem
lögreglan hefur þurft að
leita að; eitt af týndu börnunum.
DV ræddi á dögunum við lögreglu-
manninn Guðmund sem hefur það
hlutverk að leita að börnunum og
koma þeim í skjól.
Fjölskylda piltsins hefur staðið í
þeim sporum og pilturinn á foreldra
sem hafa oft þurft að bíða heima
áhyggjufull yfir afdrifum hans. Það
hefur gengið á ýmsu í lífi hans en
móðir hans, Ingibjörg, féllst á að
fara yfir málin með blaðamanni og
segir mikilvægt að benda á aðstæð-
ur barna eins og sonar hennar. Eft-
ir mikla erfiðleika hafa þau þjapp-
að sér saman og eru nú að takast á
við vandamál drengsins, sem nú er
orðinn eldri, einn dag í einu.
„Ég gefst ekki upp á syni mín-
um,“ segir Ingibjörg ákveðin. „Van-
máttartilfinningin er svo mikil þegar
neyslan hefur tekið yfirhöndina. Ég
lít á fíkn sem sjúkdóm og það er
mikilvægt að gera greinarmun á ást-
vini sem maður elskar og óæskilegri
hegðun hans sem er sprottin úr fíkn
enda gerir einstaklingurinn allt sem
þarf til að viðhalda fíkn sinni.“
Fíknin fer ekki í manngreinar-
álit og ekkert í heimilisaðstæðum
piltsins gaf til kynna að eitthvað
slíkt ætti eftir að koma fyrir inn-
an fjölskyldunnar. „Það byrjaði allt
með kannabisefnum og ári síðar var
hann farinn að leita í allt sem hann
fann,“ segir Ingibjörg.
Bremsulaus
Ingibjörg segir að pilturinn hafi alltaf
verið „bremsulaus“ og verið með
athyglisbrest, en hann var og er mjög
skapandi og hæfileikaríkur. Bók-
námið var ekki hans sterkasta hlið,
en hann fann sig vel í listgreinum.
Pilturinn hafði um tíma umgeng-
ist einstaklinga sem voru í neyslu,
en hann var sjálfur ekki byrjaður að
fikta. Móðir hans fylgdist vel með
honum og hafði látið hann undir-
gangast fíkniefnapróf. „En svo
breyttist allt þegar breytingar urðu
í lífi hans og hann sökk hratt ofan í
neysluna,“ segir hún. Það var óbæri-
legt fyrir Ingibjörgu að fylgjast með
og hún reyndi allt hvað hún gat til að
stöðva son sinn. „Fallegi, heiðarlegi
og hæfileikaríki drengurinn minn
varð smám saman óþekkjanleg-
ur,“ segir hún. Hann var í félagsskap
sem henni hugnaðist ekki, hegðun
hans breyttist til muna og skyndi-
lega var hann stöðugt í uppreisn og
að stofna til rifrilda. Fíkniefnaneysla
er dýr ávani en hann fann leiðir til
að fjármagna hana. „Það eru eldri
strákar sem fá svona gutta til þess
að sendast fyrir sig gegn greiðslum
eða dópi,“ segir hún, en Guðmundur
lögreglumaður vísaði einmitt til þess
sama og sagði að um væri að ræða
hóp manna sem hefðu sjálfir staðn-
að eftir fíkniefnaneyslu og leituðu
því í yngri félagsskap sem þeir ættu
auðveldara með að samsama sig.
Týndist fjórum sinnum
Það gekk á ýmsu. Í fjórgang þurfti
Ingibjörg að hringja í bakvakt
barnaverndarnefndar í gengum
neyðarlínuna og óska eftir aðstoð
við að finna drenginn. Í fyrsta skipt-
ið hafði hann ekki skilað sér heim
á tilsettum tíma. Þegar líða tók á
nóttina hringdi hún og óskaði eft-
ir aðstoð. „Þá var ekki hægt að hefja
leit fyrr en sólarhring eftir að hann
fór að heiman,“ segir hún og segir
að biðin hafi verið afar erfið. „Þegar
hann skilaði sér ekki heim var það
yfirleitt vegna þess að hann skamm-
aðist sín. Hann var þá í mjög mikilli
vímu og treysti sér bara ekki til þess
að koma heim. Hann vildi ekki að ég
sæi hann svona,“ segir hún. Í nokkur
skipti kom það fyrir að hann reyndi
vísvitandi að fela sig til að kom-
ast hjá því að vera fluttur í neyðar-
vistun á meðferðarheimilið Stuðla.
„Það sem Guðmundur er að gera er
löngu tímabært og mjög þarft. Hann
hefur byggt upp traust milli foreldra,
barna og lögreglunnar,“ segir hún en
Guðmundur hefur komið að leit að
syni hennar. Líkt og DV greindi frá í
vikublaðinu í þessari viku er unnið
að því að koma
upp verklagsregl-
um sem styðja
við foreldra og
unglinga í þess-
um sporum.
Samskipt-
in við barna-
verndarnefnd
og skóla drengs-
ins gengu þó ekki
snurðulaust fyrir
sig á sínum tíma.
„Það tók ótrú-
lega langan tíma
að koma honum í
meðferð á Stuðla.
Þegar það loksins
gerðist þá breyttist
allt. Það er svo gott
starf sem er unnið
þar,“ segir hún.
Drengnum hafði verið vikið úr
skóla talsvert áður en til þess kom að
hann færi í meðferð og eftir það var
ekkert fyrir hann að gera. „Það ýtti
bara undir neysluna og óregluna,“
segir hún. Úrræðaleysið var algjört
á meðan beðið var eftir meðferðar-
úrræði, en raunar er bara eitt slíkt
á Stuðlum og aðeins pláss fyrir sex
börn í einu á tveggja mánaða fresti.
Foreldrar geta sjálfir ekki óskað
eftir meðferð fyrir börnin sín, nema
með aðkomu barnaverndarnefnda.
„Ég gat ekki sjálf komið honum í
meðferð. Barnaverndarnefnd varð
að koma honum í meðferð. Það
eru ekkert allir foreldrar sem þora
að leita til barnaverndarnefndar
og myndu sjálfir vilja haga þessum
málum, þeir eru kannski hræddir
eða með fordóma. Ég hef ekkert
haft að fela, er ekki hrædd við kerfið
og hef því alltaf unnið hlutina í
samstarfi við það, en það tók mjög
langan tíma að koma málum hans í
góðan farveg,“ segir hún og segir að
það hafi verið skrítið sem foreldri að
geta ekki tekið í taumana og komið
drengnum í meðferð.
„Ég var alveg valdalaus, hann
barðist gegn mér á hæl og hnakka
og ég þurfti leyfi kerfisins til að
hjálpa honum. Svo vegna þess að
ég var heiðarleg við skólann og
sagði þeim frá því að ég vissi að
hann væri í neyslu, þá var honum
vikið úr skólanum. Aðrir foreldrar,
sem áttu börn í neyslu í sama
skóla, voru ekki eins heiðarlegir og
því fengu börnin þeirra að halda
áfram,“ segir hún og bætir því við
að með þessu hafi skólinn brugðist
drengnum algjörlega.
Lífið heldur áfram
Á meðan Ingibjörg stóð í þeim
sporum að fylgjast með fíkninni ná
sterkara taki á syni hennar dag frá
degi, hélt lífið utan heimilisins auð-
vitað áfram sinn vanagang. Þeirra
nánustu vissu hvað var í gangi en
hún reyndi að halda því frá sem
flestum. „Ég get alveg viðurkennt
það að það var mjög erfitt að ein-
beita sér að vinnunni til dæmis. Ég
var þjökuð af áhyggjum og svefn-
laus,“ segir hún.
Það bætti í álagið að margir
sem tengdust henni höfðu sterkar
skoðanir á því hvernig hún
hegðaði sér í þessum aðstæðum.
Velmeinandi ráðleggingar, sem voru
raunar fyrst og fremst afskiptasemi,
voru einnig mikil byrði og ekki á
ástandið bætandi.
„Fólk veit ekkert hvað það er að
tala um fyrr en það hefur sjálft stað-
ið í þessum sporum. Ég var að gera
allt sem ég gat fyrir hann, en þeir
létu eins og ég væri ekki að gera
neitt. Það að gera sér glaðan dag
í miðjum ósköpunum varð mjög
mikilvægt fyrir mig en jafnframt
upplifði ég fordóma frá mínum nán-
ustu á sama tíma. Þau virtust halda
að ég væri ekki að gera mitt besta
til að hjálpa barninu mínu þar sem
hann væri enn í neyslu. Þessir for-
dómar eru hreinlega bugandi fyrir
foreldra barna í neyslu. Ég varð reið,
vegna þess að ég var einmitt að gera
allt sem ég mögulega gat gert,“ segir
hún og tekur fram að athugasemd-
irnar spretti auðvitað fyrst og fremst
fram af ótta og áhyggjum annarra.
Meðvirknin
„Þar fyrir utan fer oft mikil
meðvirkni af stað samhliða neyslu
einhvers í fjölskyldunni. Skömm
verður oft ríkjandi og löngun til þess
að fela ástandið. Ég lærði það í 12
spora vinnu að skammast mín ekki
fyrir barnið mitt og neysluna hans
og var þar af leiðandi ekki að reyna
að fela hana. Ég var ekki að opinbera
neysluna fyrir öllum í kringum
mig. Ég reyndi bara að lifa sem
eðlilegustu lífi þrátt fyrir neysluna.
Það er að segja, ég gerði allt sem í
mínu valdi stóð til að hjálpa syni
mínum, sækja um öll úrræði sem
í boði eru, þrýsta eftir hjálp, sækja
fundi og stuðning hjá Vímulausri
æsku, SÁÁ og öðrum foreldra- og
aðstandendahópum. Það sem ég
áttaði mig á var að það besta sem ég
gæti gert fyrir son minn var að fara
ekki á hliðina sjálf og láta neyslu
hans eyðileggja tilveruna. Auðvitað
hafði neysla hans áhrif en það er á
minni ábyrgð að halda jafnvægi og
að halda sjálfri mér í lagi.“
Þar fyrir utan var annað systkini
á heimilinu sem þurfti á stöðugleika
og athygli að halda. „Ég hef verið
utan vinnu í smá tíma núna og er að
byggja sjálfa mig upp. Ég lít á þenn-
an tíma sem hálfgert veikindaleyfi.
Ég finn það bara hvað ég var orðin
þreytt og lúin,“ segir hún.
Jákvæð speglun
„Þegar ég talaði við einn virtasta
ráðgjafann hjá SÁÁ, sem hefur
unnið þar í fjölmörg ár, sagði hann
mér að hann ætti fullorðinn son
sem væri enn í neyslu. Það var þá
sem ég áttaði mig á því að það er
svo takmarkað hvað maður getur
gert sem foreldri. Löngun í bata þarf
að koma frá einstaklingnum sem
er í neyslu og oft þarf fólk að ganga
í gegnum innra ferðalag til þess að
rata á þann stað að hafa vilja til að
verða edrú. Þá er svo dýrmætt að
aðstandendur séu í lagi og séu góð-
ar fyrirmyndir sem eru að lifa lífinu
lifandi. Ég veit hvað það er auðvelt
að vilja ýta krakkanum frá sér eftir
allt sem er búið að ganga á og stund-
um er það nauðsynlegt þegar að þau
eru orðin fullorðin. En það er bara
svo mikilvægt að bugast ekki heldur
taka bara einn dag fyrir í einu og að
hlúa vel að sér,“ segir hún og bætir
við að vanmáttartilfinningin sé mik-
il. „Það sem sonur minn þarf er já-
kvæð speglun, uppbyggjandi um-
hverfi og tækifæri til að ná fótfestu á
ný. Núna vinnum við að því að láta
það ganga.“ n
Ásta Sigrún Magnúsdóttir
astasigrun@dv.is
„Hann var þá í mjög
mikilli vímu og
treysti sér bara ekki til
þess að koma heim.
Engin skömm Skömm verður
oft ríkjandi og löngun til þess að
fela ástandið. Ég lærði það í 12
spora vinnu að skammast mín
ekki fyrir barnið mitt og neysluna
hans, segir Ingibjörg. SviðSETT Mynd
14. apríl 2015
Þrjú ungmenni á glap-
stigum létust í fyrra og
lögreglan velti því fyrir
sér hvernig hægt væri að
koma í veg fyrir að slíkir
harmleikir endurtækju
sig. Hjá lögreglunni
starfar nú lögreglumað-
ur í fullu starfi sem sinnir
börnum sem týnast
eða láta sig hverfa.
Hann leitar að þeim og
kemur þeim heim eða í
meðferð.
vanþekking Margir sem tengdust Ingibjörgu höfðu sterkar skoðanir á því hvernig hún
ætti að bregðast við aðstæðunum.
„Ég var alveg valdalaus, hann
barðist gegn mér á hæl
og hnakka og ég þurfti
leyfi kerfisins til að
hjálpa honum.
Sunnudaginn 19. apríl
verður safnaramarkaður í
Síðumúla 17 (2. hæð)
kl. 13 - 16
Mynt • Seðlar • Minnispeningar
Barmmerki • Smáprent • Frímerki
Póstkort o.fl. • Sala - Kaup - Skipti
MYNTSAFNARAFÉLAG
ÍSLANDS
www.mynt.is
Safnaramarkaður
19. apríl.
Í S L A N D S

•
M
Y
N
T S
A F
N A R A F É
L
A
G
•
17. apríl 2015
Á betri stað
Maðurinn á langt
í land, en segist
vera á betri stað.
Það sem skiptir
hann mestu máli
er að byggja upp
traust í sam-
skiptum við sína
nánustu á ný.
Hólmaslóð 2 . 101 Reykjavík . www.tolli.is
Opið þriðjudaga til laugardaga frá kl. 13-17