Fréttatíminn - 22.01.2016, Blaðsíða 10

„Ég tel að við kæmum
sterkari út ef við gengjum
ekki í gildruna og sprengdum
þetta,“ sagði fulltrúi Pírata.
Atli Þór Fanndal
ritstjorn@frettatiminn.is
Klofningur er innan þingflokks
Pírata vegna stjórnarskrárnefndar
forsætisráðherra. Píratar hafa,
eins og aðrir stjórnmálaflokkar
sem sæti eiga á Alþingi, átt fulltrúa
í stjórnarskrárnefnd forsætisráð­
herra sem skipuð var í lok árs árið
2013, eftir stjórnarskipti. Gríðarlegt
púður fór í heildarendurskoðun
stjórnarskrárinnar á síðasta kjör­
tímabili. Almenningur var kallaður
til þátttöku á Þjóðfundi, í stjórn­
­lagaþingskosningum og þjóðar­
atkvæðagreiðslu. Þrátt fyrir það var
endurskoðun færð úr því ferli inn í
lokaða flokkspólitíska nefnd.
Togstreita vegna stjórnarskrár
Innan Pírata er deilt um þátttöku
flokksins í nefndinni í ljósi skorts
á gegnsæi í störfum nefndar­
innar. Birgitta Jónsdóttir, þing­
kona flokksins, sagði á félagsfundi
flokksins snemma í janúar að hún
væri afar ósátt við nefndina, drög
að tillögum hennar og skort á upp­
lýsingum. Þau Helgi Hrafn Gunn­
arsson og Ásta Guðrún Helgadóttir,
þingmenn flokksins, eru hinsvegar
þeirrar skoðunar að mikilvægt sé
að taka þátt í starfi nefndarinnar
og reyna þannig að ná fram þeim
lýðræðisumbótum sem þó standa
til boða.
Aðalheiður Ámundadóttir, lög­
fræðingur og starfsmaður þing­
flokksins, er fulltrúi Pírata í nefnd­
inni. Á félagsfundum um málið
hefur hún talað fyrir því að stíga
varlega til jarðar og varað Pírata
við því að slíta sig úr starfi stjór­
nlaganefndar sökum óánægju. „Ég
upplifi að menn vilji ólmir að aðrir
sprengi og helst springi í loft upp
sjálfir á meðan þeir eru að því,“
sagði Aðalheiður á félagsfundi
Pírata 19. janúar síðastliðinn eftir
að fundarstjóri óskaði hennar mats
á starfi nefndarinnar. „Það verður
enginn jafn glaður og forsætis­
ráðherra ef við kljúfum flokkinn
í herðar niður,“ sagði Aðalheiður
jafnframt.
Allt eða ekkert
Í stuttu máli snúast deilurnar innan
flokksins um það hversu langt á
að ganga til að miðla málum við
stjórnarmeirihlutann varðandi
breytingar á stjórnarskrá. Fyrir
liggur tillaga stjórnlaganefndar
um að 15 prósent kosningabærra
manna geti krafist þess að nýsam­
þykkt lög verði borin undir þjóðina
í almennri, leynilegri og bindandi
atkvæðagreiðslu. „Kröfuna ber að
leggja fyrir ráðherra innan fjögurra
vikna frá birtingu laganna og skal
atkvæðagreiðslan fara fram innan
þriggja mánaða frá því að staðfest
krafa liggur fyrir. Fjárlög, fjárauka­
lög, lög um skattamálefni og lög
sem sett eru til að framfylgja þjóð­
réttarskuldbindingum verða ekki
borin undir þjóðina samkvæmt
þessari málsgrein.“ Tillögudrögin
ganga nokkuð skemur en stjórnar­
skrárdrög stjórnlaganefndar
Alþingis sem kveður á um að 10
prósent kosningabærra manna
geti krafist þjóðaratkvæðagreiðslu.
Sé miðað við kjörskrá ársins 2013,
þegar alþingiskosningar fóru síðast
fram, er ljóst að um 36 þúsund
kosningabærra manna þyrfti til
þess að hægt yrði að boða atkvæða­
greiðslu um samþykkt lög, yrði
tillaga stjórnarskrárnefndar for­
sætisráðherra að veruleika. Væri
hins vegar stuðst við drög stjór­
nlaganefndar er lágmarkið tæplega
24 þúsund undirskriftir. Niðurstaða
þjóðaratkvæðagreiðslu, sem haldin
var 20 október árið 2012, vegna fyr­
irhugaðra breytinga á stjórnarskrá,
segir að styðjast skuli við tillögur
Stjórnlagaráðs við endurskoðun
stjórnarskrárinnar.
Leyndarhyggja og gildrur
„Af hverju í ósköpunum erum við
svona ó fokking­pírataleg?“ sagði
Birgitta á félagsfundi Pírata um
þátttöku flokksins í stjórnlaga­
nefnd. „Mér finnst við vera komin
inn á mjög háskalegar slóðir, þegar
við erum búin að taka þátt; ekki
bara í eitt ár heldur tvö og hálft ár,
í störfum nefndar þar sem ekkert
gegnsæi ríkir. Þar sem við Píratar
– hvort sem við erum þingmenn
eða grasrótin – höfum ekki fengið
að kynna okkur þessar tillögur
almennilega.“
Í stuttu máli er vandamálið
skortur á trausti til stjórnarskrár­
nefndar forsætisráðherra. Meðal
fundargesta og félagsmanna Pírata
er það rætt að tillögur stjórnar­
skrárnefndar séu í raun „gildra“
lögð fyrir Pírata. Sá armur flokksins
sem vill ná fram einhverjum breyt­
ingum frekar en engum telur að
stjórnarmeirihlutinn vilji sjá Pírata
sprengja stjórnarskrárnefndina.
„Ég tel að við kæmum sterkari
út ef við gengjum ekki í gildruna
og sprengdum þetta,“ sagði fulltrúi
Pírata í stjórnarskrárnefndinni á
félagsfundi. „Vegna þess að það er
gildran.“ Undir þetta sjónarmið
taka meðal annarra, Helgi Hrafn,
Þórhildur Sunna Ævarsdóttir og
Erna Ýr Pétursdóttir sem sitja í
framkvæmdaráði flokksins.
Birgitta hefur verið talsvert gagn­
rýnni á störf nefndarinnar og hefur
sagt að hún vilji helst að flokkurinn
segi sig frá starfinu. „Mér finnst
að við eigum að setja miklu meiri
kröfur á þessa andskotans nefnd.“
Meðal þeirra sem tjáðu sig um
stöðu mála er Margrét Tryggva­
dóttir, fyrrverandi þingkona fyrir
Hreyfinguna, Hún sagðist hafa
töluverðar áhyggjur af málinu,
„Kannski ekki eins miklar og ég
hefði ef ég hefði einhverja trú á að
Alþingi myndi klára þetta,“ sagði
Margrét. „Þetta mun ekki klárast
þannig að þetta fari í forsetakosn­
ingarnar, þá mun þetta falla á
þátttökuþröskuldi og þá segja allir
óvinirnir, það er bara enginn áhugi
á þessari stjórnarskrá. Fólkið vill
engar breytingar á þessu. Þetta er
nefnilega gildran.“ Margrét gaf til
kynna að starf stjórnarskrárnefnd­
arinnar væri hannað til að enda á
vegg. „Ég held að ef það ætti að gefa
ykkur einhver ráð þá er það að það
ætti bara að sprengja þetta upp og
segja bara: hérna eru menn bara
með útvatnaðar tillögur og þetta
er ekki það sem lagt var af stað
með. Þetta er ekki eitthvað sem við
getum tekið þátt í.“
Aðalfundur Pírata samþykkti í
ágústlok þá tillögu að Píratar vinni
að því að tvö mál verði meginmál
næsta kjörtímabils; stjórnarskrár­
málið og þjóðaratkvæðagreiðsla
um framhald umsóknarferlisins við
Evrópusambandið. Þá vilja Píratar
að kjörtímabilið verði stutt.
Vaxtarverkir
Píratar eru langstærsti flokkur
landsins, miðað við skoðanakann­
anir. Það var í mars í fyrra sem
flokkurinn mældist fyrst með mest
fylgi allra flokka eða 27 prósent. Í
nýrri könnun MMR, sem birt var
í vikunni, mælist fylgi flokksins
tæplega 35 prósent.
Fylgi flokksins er því fimmtán
prósentustigum meira en fylgi Sjálf­
stæðisflokksins sem mælist næst
stærstur með rúm tuttugu prósent.
Farið er að bera á vaxtarverkjum
innan flokksins. Í mótun er efna­
hagsstefna, auk þess sem aðferðir
við prófkjör, val á lista og fram­
boðsmál eru komin á dagskrá.
Innan Pírata virðist nokkur meðvit­
und um það hve viðkvæmar slíkar
ákvarðanir eru fyrir stjórnmálaafl í
mótun og hefur verið um nokkurn
tíma. Í maí síðastliðinn var blásið
til þess sem kallað er Pírataskól­
inn. Til umræðu var hvort Píratar
teljist hægri eða til vinstri. Frum­
mælandi var Svanur Kristjánsson,
stjórnmálaprófessor við HÍ og yfir­
lýstur stuðningsmaður flokksins,
sem taldi flokkinn fyrst og fremst
lýðræðis­ og umbótaflokk. Á fund­
inum sagðist Svanur hafa meiri
áhyggjur af því hvernig tækist til að
raða á lista heldur en hvað flokk­
urinn myndi gera ef hann kæmist
til valda. Svanur sagði Pírata hafa
alla burði til að halda sínum vin­
sældum í gegnum kosningar en að
hættan sé að flokknum takist ekki
að stilla upp frambærilegum lista.
„Ef Píratar stilla þannig upp og
eru bara með karla í öllum sætum
þá vinna þeir ekki,“ sagði Svanur.
„Hvers vegna haldið þið að verka­
lýðshreyfingin sé svona veik? Kon­
ur voru bara ekki með.“ Hann sagði
flokkinn fyrst og fremst standa
fyrir að koma á vestrænu lýðræði
hér á landi. „Hann er lýðræðis­ og
réttarfarsflokkur.“
Hrunið afleiðing af sósíalisma
Femínismi, efnahagsmál og starfs­
mannahald er meðal þeirra mála
eru líkleg til að valda titringi innan
flokksins. Píratar reka öflugan
vettvang skoðanaskipta á eigin vef
auk þess að reka Pírataspjallið og
sérhópa um ýmis mál á Facebook.
Undanfarið hefur hópur Píratafem­
ínista logað af illdeilum en umdeilt
er innan flokksins hvort að hann
sé femíniskur. Á fundi um próf­
kjör og framboðsmál sem haldinn
var síðastliðinn miðvikudag kom
fram að talsverð andstaða væri
við kynjuðum fléttulistum innan
flokksins. Þá hefur formaður fram­
kvæmdaráðs flokksins vakið athygli
fyrir túlkun sína á efnahagskreppu
ársins 2008 sem hún telur vera
afleiðingu af „stækum sósíalisma.“
Nokkur óánægja er innan Pírata
með framgöngu hennar og nýfrjáls­
hyggjuáróður. Hún á þó talsvert
dyggan hóp stuðningsmanna innan
flokksins.
Mikill stuðningur en fáir virkir
Fram kom á fundi um prófkjör og
framboðsmál að um 2000 manns
eru formlega skráðir í Pírata en að
aðeins um 200 séu skráðir í kosn­
ingakerfi flokksins á netinu. Form­
leg stefnumótun fer fram innan
kerfisins og því vekur athygli hve
fáir eru virkir í kerfinu. Fjölmenn­
asta málefnakosningin er sam­
kvæmt upplýsingum á sama fundi
kosning um stjórnarskrármálið þar
sem 160 atkvæði voru greidd. Á
Pírataspjallinu, óformlegum vett­
vangi skoðanaskipta á Facebook,
eru hins vegar um 5600 meðlimir.
Þá mælist flokkurinn langsamlega
stærstur í skoðanakönnunum. Það
virðist þó illa skila sér í virkni. Í
flokknum eru nú til umræðu reglur
til vinna gegn smölun og prófkjör­
sdeilum. Í dag geta aðeins þeir sem
verið hafa í flokknum í 30 daga eða
lengur tekið þátt í prófkjöri. Til
umræðu eru aðrir varnaglar, til að
mynda atvinnuviðtal og vottunar­
ferli fyrir frambjóðendur en óljóst
er hvort slíkar hugmyndir njóti
stuðnings innan flokksins.
Mér finnst við
vera komin inn á
mjög háskalegar
slóðir, þegar við
erum búin að taka
þátt; ekki bara
í eitt ár heldur
tvö og hálft ár, í
störfum nefndar
þar sem ekkert
gegnsæi ríkir.
Birgitta Jónsdóttir
Fréttaskýring Píratar deila hart um þátttöku í stjórnarskrárnefndinni
Enginn jafn glaður og forsætis-
ráðherra ef við kljúfum flokkinn
Birgitta Jónsdóttir, Ásta
Guðrún Helgadóttir og
Helgi Hrafn Gunnarsson.
10 | fréttatíminn | Helgin 22. janúar–24. janúar 2016