Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1975, Blaðsíða 39

með ákveðnu sýklalyfjamagni í
hverri, raðað með nokkru milli-
bili á ætið í skálinni. Skálin er
síðan höfð í hitaskáp í sólar-
hring eða lengur ef með þarf.
Sé viðkomandi baktería ónæm
fyrir ákveðnu sýklalyfi nær
gróðurinn alveg upp að skíf-
unni með því lyfi í, en þoli hún
lyfið ekki er auður hringur í
kringum skífuna, misstór eftir
því hve næmi fyrir viðkomandi
lyfi er mikið. Er næmið gefið
upp í tölum eftir stærð þessa
hrings. Næmi 0 þýðir ekkert
næmi, 1 lítið, 2 allgott og 3 gott.
Til að spai'a tíma má sá þvagi
beint til næmisprófs, en þá að-
greinast tegundir ekki, heldur
er næmisprófið á samblandi af
þeim bakteríum sem í þvaginu
kunna að vera (s.k. primert
próf). Eins og fyrr segir má
nota plötusáningu (t. d. uricult,
dipslide) til bakteríutalningar.
Eru þær nú orðið notaðar all-
víða og oftast er talningin gerð
á staðnum. Sé talning há eru
plöturnar oft sendar til sýkla-
deildar Rannsóknarstofu Há-
skólans til tegundagreiningar
og næmisprófs. Ef aðeins ein
tegund baktería er á plöntunni
er vandalaust að gera næmis-
próf. Sé hins vegar blandaður
gróður á henni er oftast ókleift
að aðgreina tegundir, a. m. k.
ef gróður er mjög þéttur. Er
þá oft gefið til kynna í svarinu
að gróður sé blandaður og ósk-
að eftir þvagsýni frá viðkom-
andi sjúklingi til úrvinnslu á
venjulegan hátt.
Hplslu sýkliito|£undir í
ItvagKvnum.
Meira en 70% sýkinga í þvag-
vegum orsakast af sýklum af
coliflokknum (E coli, paracol-
on). Tæplega 20% eru af völd-
um annarra gramneikvæðra
sýkla, proteus, ærobakter
(Klebsiella) og pyocyaneus.
Þvagvegasýking af völdum
streptokokka og staphylokokka
er fremur sjaldgæf, um eða inn-
an við 5%. Hins vegar er al-
gengt að þessir sýklar mengi
þvagsýni. Corynebakteríur vaxa
alloft úr þvagi en eru sennilega
langoftast mengun frá húð og
slímhúð umhverfis þvagrás.
Sveppir ræktast nokkuð oft úr
þvagi, einkum hjá fólki sem er
á sýklalyfjum. Er það vegna
þess að sýklalyf breyta oft bakt-
eríugróðri líkamans, bæði skað-
legum og óskaðlegum, og gefa
sveppum aukna fótfestu. Eink-
um ná þeir sér fljótt niðri á slím-
Plötusánivg.
Þéttasti gróðurinn (10~’)
sýnir 100 þúsundi
bakteriur í ml þvags.
• ? *
* * •
* m* *
húð vulva og vagina, og getur
því þvagsýni frá konum meng-
ast þessum gróðri, en einnig
geta þeir náð að vaxa í sjálfum
þvagvegunum.
Túlkim ú niAurNlitúum buklrríu-
grriniugnr.
Talning á bakteríum í þvag-
sýni er ekki álitin gefa til kynna
sýkingu í þvagvegum ef hún er
lág, þ. e. a. s. minna en 10 þús/
ml, nema um ástunguþvag sé að
ræða þar sem hvað lítill vöxt-
ur sem er þýðir sýkingu. Sé
talning 10—100 þús/ml er álita-
mál hvort um mengun þvagsýn-
is sé að ræða eða sýkingu í þvag-
vegum. Sé talning yfir 100 þús
/ml er hún yfirleitt talin gefa
til kynna sýkingu í þvagvegum.
Ýmislegt ber þó að athuga við
túlkun þessarar tölu, t. d. hvort
sýni hafi geymst lengi ókælt
áður en sáð var til ræktunar og
hvort úr sýninu vaxa fleiri en
ein tegund sýkla.
Sýking í þvagvegum hjá fólki
með rennslishindrun, t. d. vegna
stækkaðs blöðruhálskirtils, lam-
aðrar blöðru eða steinmyndun-
ar, er oft blönduð, þ. e. fleiri en
eina tegund sýkla er þar að
finna. Þurfi sjúklingur að liggja
með þvaglegg, berst sýking
fljótlega upp í blöðru og verð-
ur þá líka oft um fleiri en eina
tegund sýkla að ræða. Annars
er sýking í þvagvegum langoft-
ast af einni bakteríutegund.
Komi því fram við bakteríu-
greiningu á þvagsýni frá fólki
sem ekki er með rennslishindr-
un eða inniliggjandi þvaglegg,
tvær eða fleiri tegundir bakt-
ería, er langlíklegast að þvag-
sýnið hafi mengast að einhverju
leyti við töku og komist í það
gróður frá þvagi’ás, slímhúð eða
húð umhverfis. Þar sem taln-
ing aðgreinir ekki tegundir gef-
ur hún í þessum tilvikum ranga
mynd af bakteríumagni í þvag-
vegum. Ber að taka tillit til þess
við túlkun talningar og með-
höndlun sjúklings. □
TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS 33