Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1975, Blaðsíða 40

ERTU MEÐ VERKI?
Eg held að þetta muni hjálpa
Eftirfarandi grein birtist í
American Joumal of Nursing.
Islenska þýðingu annaðist
Dóróte Oddsdóttir hjúkrunar-
kona.
Hægt er að stilla verki á fleiri
vegu en með lyfjum. Niður-
stöður samanburðarrannsóknar
hafa leitt í ljós að sérhver til-
raun til að stilla verki getur bor-
ið árangur ef skynsamlega er
að farið og útskýrð eru jákvæð
áhrif meðferðarinnar. Fylgjast
verður frá upphafi með því
hvort meðferðin hentar og ber
tilætlaðan árangur.
Hjúkrunarkonan getur stuðst
við augljós einkenni til að gera
sér grein fyrir ástandi margra
sjúklinga en hún er háð frá-
sögn sjúklingsins til að ákveða
hvort hann sé með verk.
Verkur er skynjanleg reynsla.
Sérstök fyrri reynsla einstak-
lingsins, áhrif umhverfisins og
sálarástand hafa ekki síður en
sársaukaáreitið áhrif á hversu
mikill verkurinn er. Með til-
raunum hefur fundist að sárs-
aukamarkið er u. þ. b. það sama
hjá öllum en skynjun sársauk-
ans og viðbrögðin við honum
eru breytileg.
Sams konar áverki getur haft
mismunandi áhrif á fólk á hin-
um ýmsu tímum. Það eru engin
tengsl á milli „stærðar“ sárs
og sársaukans sem sjúklingur-
inn finnur fyrir. Rannsókn á
nýsærðum hermönnum í stríði
og borgurum (karlkyns), sem
höfðu gengist undir uppskurð,
sýndi að 32% af þeim særðu
sögðust hafa nógu slæma verki
til að þurfa verkjastillandi lyf.
Aftur á móti vildu 83% af upp-
skurðarsjúklingum fá verkja-
stillandi lyf. Þeir sem fram-
kvæmdu rannsóknina komust að
þeirri niðurstöðu að aðalatriðið
í því, hversu mikill sársaukinn
var hjá hverjum hóp, var kvíði
gagnvart umhverfinu. Flutn-
ingur hermannanna frá vígvell-
inum til öryggisins á sjúkra-
húsinu, dró úr kvíða þeirra, en
s j úkrahúsvist skurðs j úkling -
anna gerði þá kvíðna.
Það hefur líka komið í ljós
að íþróttamenn sem slasast í
leik hafa jafnvel ekki gert sér
grein fyrir að þeir hafi slasast
fyrr en leiknum var lokið.
Þá hefur verið sannað að við-
brögð einstaklingsins eru háð
því við hverju hann býst í sam-
bandi við sársaukann. Fólk
finnur fyrir meiri sársauka við
aðstæður sem auka kvíða og
hræðslu. Sársauki getur hrein-
lega aukist, ef fólk heldur að
það muni finna til. Að nota orð-
ið verkur eða sársauki við sj úkl-
ing getur aukið sársaukann sem
hann skynjar, því þá finnur
hann fyrir kvíða. Verkur á sér
ekki einungis líkamlegar orsak-
ir heldur einnig andlegar. Sárs-
auki er mjög einstaklingsbund-
inn en fyrir sjúklinginn er hann
alltaf raunverulegur. Það er ætl-
ast til þess að hjúkrunarkonur
meti eðli og orsök sársauka hjá
sjúklingum, hvernig sé best að
draga úr sársaukanum og hvort
meðferðin ber árangur.
Þar sem við getum ekki „séð“
verkinn, eru kvartanir sjúkl-
ingsins öruggasta leiðin til að
meta vanlíðan hans. Sálfræði-
legar og líkamlegar rannsóknir
hafa leitt í ljós að púls og blóð-
þrýstingur eru ekki öruggur
mælikvarði á styrkleika sárs-
aukans sem sjúklingur finnur
fyrir. Þetta þýðir ekki að óger-
legt sé að meta sársauka. En
oft gerist það að aðstoðar-
fólk eða ættingjar segja hjúkr-
unarkonu að sjúklingur þurfi
eitthvað við verkjum. Þá,
jafnvel án þess að tala við sjúkl -
inginn og athuga hvert sé eðli
sársaukans, hvar hann er og
hve mikill, gefur hjúkrunar-
konan verkjastillandi lyf til að
draga úr sársaukanum. Keats
hefur staðfest með rannsókn
sinni að hjúkrunarkonur gefa
sjúklingum deyfilyf eftir upp-
skurð án þess að athuga fyrst
þarfir sjúklingsins.
KomiA í v<‘fí fvrir sársaukn.
I vissum tilfellum er rétt að
gefa deyfilyf en í öðrum henta
aðrar aðferðir betur. Það hefur
mikið verið skrifað um aðrar
aðferðir en verkjastillandi lyf
til að draga úr sársauka. Moss
og Meyer athuguðu aðferðir til
að stilla verki án lyfjagjafa.
Þeir rannsökuðu 2 hópa sjúkl-
inga. Áður en nokkurri verkja-
stillandi aðferð var beitt, var
lögð spurningaskrá fyrir sjúkl-
inginn til að fá upplýsingar um
sársaukann og hvernig ætti að
draga úr honum. Önnur spum-
ingaskrá var lögð fyrir sjúkl-
inginn 15 mín. síðar til að kom-
ast að raun um hvort verk og
kvíða linnti. Sjúklingar í til-
34 TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS