Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.10.1975, Blaðsíða 36

að leyfa sykursýkissjúku barni
að sleppa við leikfimi. Þarf
stundum einnig’ að veita upp-
lýsingar í þessu tilviki. Það er
mikilvægt að sýna fram á sam-
spilið milli matar og hreyfing-
ar; það er mun auðveldara að
muna eftir því að fá sér auka
brauðsneið fyrir sundkeppnina
eða skautasprettinn en að neita
sér um eina rjómatertusneið á
illviðrissunnudegi.
Lækniseftiriit okkar væri ekki
upp á marga fiska, ef sjúkling-
arnir fylgdust ekki sjálfir með
sykri og sýru í þvagi þann tíma
sem líður milli heimsóknanna á
göngudeildina. Æskilegt er að
unglingarnir athugi a. m. k. einu
sinni í viku næturþvagið og helst
líka þrjár prufur yfir daginn.
Ekki er nauðsynlegt að mæla
þvagmagnið.
Frá því sjúklingurinn er u.
þ. b. 15 ára gamall getur hann
yfirleitt séð um þetta allt sjálf-
ur. Mælt er með því að nota
„Clinitest“ (töflur) til að at-
huga þvagsykurinn og „Ketos-
tix“ (strimla) fyrir sýrurnar
(aceton). Allar niðurstöður eru
síðan færðar í sérstaka bók sem
sýnd er lækni í heimsóknunum
á göngudeildina. 1 þessa bók eru
einnig skráðar aðrar athuga-
semdir sem varða sjúkdóminn,
svo sem hungurtilfinning eða
aðrar sveiflur og er bókin oft
tilefni ýmissa spurninga og um-
ræðna í heimsóknunum.
Auk hinnar eiginlegu aðlög-
unar sjúklingsins að þessum
sj úkdómi verður hann að breyta
ýmsum venjum sínum og ganga
í gegnum félagslega aðlögun sem
ekki er síður mikilvæg. Við vit-
um að félagsleg vandamál, hvort
sem þau eru sjúklingsins sjálfs
eða fjölskyldu hans, hafa einn-
ig í för með sér aukna erfið-
leika við meðferð og eftirlit.
Þess vegna verður að reyna frá
fyrstu tíð að kynnast vel for-
eldrum eða forráðamönnum
þessara barna og veita þeim
fræðslu um sjúkdóminn og út-
skýra vandamálin sem honum
geta fylgt. Félagsráðgjafi er til
aðstoðar við að leysa úr félags-
legum vanda, en svíar eru það
langt komnir með ýmiskonar
félagslega hjálp til einstaklings-
ins af hendi þess opinbera, að
ýmsum þykir nóg um.
Á göngudeild fyrir sykur-
sjúka unglinga kynnist læknir-
inn oftast þeim vandamálum
sem öllum unglingum eru sam-
eiginleg, en óneitanlega veldur
sjúkdómurinn því að vandamál-
in vaxa og verða oft óyfirstíg-
anleg í þeirra augum. Unglinga-
aldurinn einkennist af mikilli
þörf fyrir að vera ekki „öðru-
vísi“ í augum jafnaldra og þarf
oft lítið til að erfiðleikarnir
verði unglingnum um megn.
Kröfurnar, sem sj úkdómurinn
setur honum, valda því að hann
verður á einhvern hátt ábyrg-
ari í gerðum sínum en frískur
jafnaldri. Eftir því sem manni
fannst af kynnum við þessa
sænsku unglinga, virtust þeir
falla vel inn í allar aðstæður.
Má vera að við nánari sálfræði-
lega athugun hefðu komið í ljós
fleiri vandamál. Einkanlega á
þetta við um unglinginn sem er
að slíta af sér misjafnlega
sterka tilfinningalega fjötra við
misjafnlega skilningsríka for-
eldra. 1 Umeá var sá siður hafð-
ur á að barnadeildin sá um eft-
irlit með þessum unglingum
fram að 17—18 ára aldri og
stundum lengur ef um sein-
þroskaða einstaklinga var að
ræða. Hitt er allt eins hægt, eins
og tíðkast hér á Reykjavíkur-
svæðinu, að göngudeild fyrir
f ullorðna sykursýkiss j úklinga
tekur börnin að sér áður en þau
komast á þetta „erfiða“ tíma-
bil, þ. e. a. s. strax 11—13 ára
gömul. Mikilvægt er að ungl-
ingurinn geti leitað til eins eða
sem fæstra aðila með vandamál
sín, eftirlit og meðferð sjúk-
dómsins og að gagnkvæmt
traust ríki milli sjúklings og
læknis.
Snemma er farið að minnast
á framtíðarstarfið og á valið
ekki að ákvarðast af öðru en
því, til hvers viðkomandi er
helst fallinn og hver áhugamál-
in eru rétt eins og hjá öllum
öðrum. Að vísu þarf að hafa
vissar takmarkanir í huga en
þær eru ekki margar og varla
er hægt að láta sér detta margt
fleira í hug en t. d. atvinnuflug-
maður, kafari eða geimfari. Sem
aðalreglu má segja að æskilegra
er að atvinnan samræmist sem
reglubundnustum lífsvenjum.
Þegar búið er að hamra á því
við sykursýkisungling að hann
geti litið á sig sem frískan, svo
lengi sem hann sjái vel um með-
ferð og eftirlit sjúkdóms síns,
verður það talsvert mótsagna-
kennt að ákveða skyndilega að
viðkomandi sé ekki hæfur til
hins eða þessa ævistarfs.
Víða erlendis eru sérstakar
búðir, þ. e. sumar- eða vetrar-
leyfisheimili, þar sem ungling-
ar eða börn með sykursýki geta
dvalist um lengri eða skemmri
tíma. Eru þær til mikils gagns
og gamans fyrir þessa sjúkl-
inga, svo framarlega sem stöð-
um þessum er rétt stjórnað og
að þeir séu nægilega búnir sér-
menntuðu starfsfólki. Deila má
um, hve langt skal gengið í að
skilja sykursýkissjúklinga frá
öðru fólki og finnst mér per-
sónulega, að vel „innrættur“
sjúklingur ætti að geta dvalið
í hverskonar búðum sem er, þó
æskilegt sé og stundum nauð-
synlegt, að einhver kunnugur
sj úkdómnum sé til staðar og geti
gripið inní ef eitthvað ber útaf.
Hvað viðkemur siðfræðilegum
athugasemdum er reynt að setja
þær fram hreint og beint og án
allrar kreddu eða með því að
höfða til samvisku viðkomandi.
Áhersla er lögð á óhollustu reyk-
inga almennt og sérstaklega
fyrir sykursýkissjúklinginn.
Eins er hvatt til að forðast eins
og hægt er neyslu áfengra
Framh. á bls. 94.
64 TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS