Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.10.1975, Blaðsíða 24

þreytu og finnst þeir oft vera
andstuttir, miðað við það sem
áður var.
Það er oft erfitt að sj úkdóms-
greina þessa sjúklinga, því að
margir langvinnir sjúkdómar
geta byrjað á þennan hátt, og
þreyta sem sækir að sjúkling-
um, getur átt rætur að rekja
til annarra orsaka en líkam-
legra.
Flestir Coeliac sjúklingar eru
blóðlitlir fyrir meðferð. I meira
en 90% tilfellum barna er or-
sökin járnskortur. Einnig er oft
um að ræða skort á folicsýru.
Aftur á móti í fullorðnum er
megaloblastic anaemia ekki óal-
geng. Þetta lagast fljótlega ef
gluten er tekið úr fæðunni, en
oft er einnig nauðsynlegt að
gefa Fe (járn) og folicsýru
meðan á meðferð stendur. Einn-
ig er nauðsynlegt að gefa A og
D vítamín, ef fituuppsog líkam-
ans er lélegt.
I.n‘kiiÍHgarm<MVfer<í:
Undirstaða lækningarmeðferð-
ar er að fjarlægja allt gluten
úr fæðunni. Oft reynist einnig
nauðsynlegt að takmarka fitu-
magn fæðunnar fyrst í stað.
Einnig geta kolvetnin valdið
ertingu og aukið niðurgang. Það
er því sérstaklega nauðsynlegt
þegar börn eiga í hlut að nota
glukosu (einsykur) fyrstu vik-
urnar.
Batinn kemur oftast í ljós á
annarri viku meðferðar. Barnið
verður hýrara og ekki eins
óvært. Smám saman eykst mat-
arlystin og hægðirnar verða
eðlilegri og ekki eins lykt-
sterkar.
Tveim mánuðum eftir með-
ferð fer barnið að þyngjast eðli-
lega. Þetta er samt ekki einhlýtt.
Starfsemi þarmanna er yfirleitt
komin í eðlilegt horf ári eftir
að meðferð hefst, og flestir
sjúklingar fengið matarlystina
HEILBRIGÐ.
Þegar þarma-
slímhúðin er
heilbrigð er hún
þakin þarmatot-
um (villi) sem
eykur yfirborð
þarmanna þannig
að stærri flötur
er til þess að
soga upp vær-
ingarefnin.
ÓHEILBRIGÐ.
Hér sést hvemig
þarmato tumar
hafa flast út og
yfirborðið hefur
minnkað mikið.
Á endum þarma-
totanna eru
enzym sem eiga
þátt í að kljúfa
næringarefnin
(t. d. sykrur), en
þau geta orðið
óvirlc ef sjúkdóm-
urinn er á háu
stigi.
á ný og geta þolað allt gluten-
snautt fæði.
Til eru sjúklingar með þenn-
an sjúkdóm sem geta neytt viss
magns af gluteni án þess að
veruleg sjúkdómseinkenni komi
í ljós, en þeir ættu að hafa það
hugfast
I) að mjög líklegt er að stúlk-
ur með coeliac þjást af mjög
alvarlegu blóðleysi þegar þær
verða barnshafandi, en rétt mat-
aræði alla tíð er besta aðferðin
til að koma í veg fyrir slíkt;
II) að enginn veit í raun og
veru hversu alvarlegar afleið-
ingar það getur haft í för með
sér fyrir þessa sjúklinga að
neyta glutens. Það getur t. d.
haft alvarleg áhrif á blóðið og
beinin, þó að sjúkdómseinkenni
komi ekki í ljós fyrr en löngu
seinna.
Það er oft hætta á því þegar
sjúklingnum fer að líða betur
að hann fari að neyta gluten-
fæðu öðru hverju og haldi að
smá gluten geti varla skaðað.
En jafnvel þó að sjúklingurinn
sé búinn að neyta glutensnauðr-
ar fæðu í marga mánuði þá er
slímhúð þarmanna venjulega
mjög næm fyrir öllu gluteni þó
um lítið magn sé að ræða.
Eftir nokkur ár virðast þarm-
arnir geta tekið á móti svolitlu
magni af gluteni, en samt á
stranglega að banna alla neyslu
þess. Þó að sjúklingurinn geti
neytt smá magns af gluteni eina
vikuna er ekki víst að hann þoli
sama magn þá næstu, (gluten-
næmið getur verið meira eina
vikuna en aðra).
Þeir sem hafa vanist gluten-
snauðrar fæðu frá barnæsku
eiga oft betra með að standast
freistingar en þeir sem hafa
getað neytt allrar fæðu þar til
sjúkdómurinn uppgötvast seint
á ævinni. Slímhúð smáþarm-
anna hjá þessum sjúklingum
verður alltaf viðkvæm vegna
þeirra skemmda sem verða af
neyslu glutens. Þeir þurfa því
að fara varlega. Þeir geta þjáðst
52 TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS